Tòa án Tối cao Hoa Kỳ có khả năng lật lại các án lệ cho phép phá thai ở Mỹ

Tòa án tối cao Hoa Kỳ được nhìn nhận có khả năng cao khôi phục lại việc cấm phá thai tại Mỹ bằng việc duy trì đạo luật cấm thủ tục này sau khi thai được 15 tuần tuổi ở bang Mississippi.

Chín thẩm phán Tòa tối cao đã nghe hai giờ tranh luận trong một vụ về phá thai mang tính bước ngoặt của đất nước hôm 1/12: vụ Dobbs kiện Tổ chức Sức khỏe Phụ nữ Jackson.

Bang Mississippi đang tranh cãi rằng Tòa án Tối cao nên cho phép bang này và các bang khác cấm phá thai sau 15 tuần. Cụ thể hơn, họ đang yêu cầu Tòa án Tối cao hủy bỏ quyết định của tòa án cấp dưới ngăn lệnh cấm phá thai 15 tuần có hiệu lực.

Luật của Mississippi, được thông qua vào năm 2018, đã gặp phải thách thức pháp lý từ Tổ chức Sức khỏe Phụ nữ Jackson, một phòng khám phá thai tuyên bố luật này là vi hiến và cần bị chặn vĩnh viễn vì vi phạm các quyết định trước đó của tòa án về vấn đề này.

Mississippi cũng đang yêu cầu Tòa án Tối cao lật lại án lệ phá thai lâu đời trong vụ Roe kiện Wade và Planned Parenthood kiện Casey, hai vụ án mang tính bước ngoặt khiến chính quyền tiểu bang cấm phá thai ở một số thời điểm nhất định trong thời kỳ mang thai.

Người đứng đầu ngành tư pháp bang Mississippi, Scott Stewart, thúc giục tòa án duy trì lệnh cấm phá thai sau 15 tuần của tiểu bang và bãi bỏ các trường hợp duy trì quyền được phá thai theo hiến pháp của phụ nữ.

Ông nói: “Khi một vấn đề ảnh hưởng đến tất cả mọi người và khi Hiến pháp không đứng về phía nào thì quyền sẽ thuộc thuộc về người dân. “Tòa án này nên lật lại án lệ Roe và Casey và tôn trọng luật pháp của bang.”

Trong một phán quyết năm 1973 được gọi là phán quyết Roe v Wade, Tòa án Tối cao với tỷ lệ bỏ phiếu 7-2 khi đó cho rằng tiếp cận phá thai là quyền hiến định cho đến khi thai nhi tồn tại được bên ngoài tử cung, thường từ 22 đến 24 tuần.

Trong một phán quyết năm 1992, Planned Parenthood kiện Casey, tòa án ủng hộ Roe v Wade và nói rằng các bang không thể đặt ra “gánh nặng quá mức” đối với việc phá thai của một phụ nữ.

Luật do cơ quan lập pháp do Đảng Cộng hòa lãnh đạo ở Mississippi thông qua, sẽ cấm hầu hết các trường hợp phá thai sau khi thai được 15 tuần và không có ngoại lệ đối với tội hiếp dâm hoặc loạn luân.

Nếu luật Mississippi được duy trì, hơn hai chục bang khác của Hoa Kỳ dự kiến ​​sẽ tìm cách hạn chế phá thai tương tự.

Theo AFFP, ít nhất bốn trong số sáu thẩm phán có khuynh hướng bảo thủ – trong đó có hai thẩm phán do cựu TT Donald Trump đề cử – dường như sẽ lật lại Roe v Wade.

Thẩm phán Amy Coney Barrett, người được ông Trump đề cử, đã liên tục hỏi tại sao việc nhận con nuôi không thể được coi là một giải pháp thay thế khả thi cho việc phá thai.

Thẩm phán Brett Kavanaugh, cũng được ông Trump đề cử, nói rõ rằng ông tin rằng việc tiếp cận phá thai nên được các bang quản lý.

“Tại sao tòa án này phải làm vai trò trọng tài hơn là Quốc hội, các cơ quan lập pháp của bang, tòa án tối cao của bang, người dân của bang,” ông Kavanaugh nói.

“Sẽ có những câu trả lời khác nhau ở Mississippi, ở New York. Những câu trả lời ở Alabama khác với California,” ông nói. “Tại sao đó không phải là câu trả lời đúng?”

Hai thành viên bảo thủ khác, Chánh án John Roberts và Neil Gorsuch, dường như ủng hộ cách tiếp cận thận trọng hơn theo cách duy trì luật Mississippi trong khi không đi quá xa để lật lại hoàn toàn Roe v Wade.

Trong khi đó, luật sư Julie Rikelman của Trung tâm Quyền sinh sản, nói rằng luật Mississippi là “vi hiến một cách rõ ràng”.

Ông Rikelman nói: “Để một nhà nước nắm quyền kiểm soát cơ thể phụ nữ và yêu cầu cô ấy phải trải qua quá trình mang thai và sinh nở – với tất cả những rủi ro về thể chất và hậu quả thay đổi cuộc sống – là sự tước đoạt cơ bản quyền tự do của cô ấy.” 

Elena Kagan, một trong ba thẩm phán thuộc phe tự do của tòa án, cho biết quyền phá thai là “một phần tạo nên sự tồn tại của phụ nữ ở đất nước này”.

Thẩm phán Sonia Sotomayor, một người theo chủ nghĩa tự do khác, nói rằng “quyền lựa chọn của phụ nữ, quyền kiểm soát cơ thể của chính mình, đã được thiết lập rõ ràng”.

Tổng thống Biden hôm thứ Tư cho biết ông ủng hộ và sẽ tiếp tục ủng hộ án lệ Roe v Wade duy trì quyền phá thai của phụ nữ. 

Tòa án dự kiến ​​sẽ đưa ra quyết định của mình vào tháng Sáu. Với tỷ lệ phe bảo thủ chiếm áp đảo 6-3, nhiều hãng truyền thông Mỹ nhận định quyền phá thai sẽ có thể bị lật lại. 

Xuân Lan

Xem thêm: