Ukraine phẫn nộ khi chính quyền Zelensky tấn công các cơ quan chống tham nhũng — Economist

Một đạo luật lật úp cơ chế độc lập chống tham nhũng của Ukraine, nhưng lại được duyệt và ký một cách vội vàng vô tiền khoáng hậu, tờ The Economist (Anh) đã miêu tả về điều đã khiến nhân dân Ukraine chợt hiểu ra rằng có cái gì đó hắc ám đang diễn ra ở chính quyền Kiev. Tờ báo cho rằng, nếu không phải vì cách làm quá bất thường này của Tổng thống Ukraine Zelensky, thì có lẽ hàng loạt những vụ đàn áp hoạt động chống tham nhũng mà ông ta vẫn đang làm trong thời gian qua thì cuối cùng sẽ từ từ bị người dân quên lãng đi, khi chúng chìm dần vào trong nhiều hỗn loạn khác ở quốc gia này. Nhưng mà, bây giờ nhân dân Ukraine rốt cuộc đã nhận ra rằng, đây không phải chỉ là vấn đề đàn áp NABU và SAPO, mà đây là vấn đề nền dân chủ của họ đang một đi không trở lại, khi những hòn đá tảng cơ bản nhất đã bị đập bể tan tành. Chúng tôi dịch toàn văn bài luận ngắn gọn và súc tích này của Economist, như trình bày dưới đây.

Khó có thể tìm ra đại biểu [Quốc hội] nào nhớ rằng một đạo luật quan trọng như vậy lại được thông qua một cách chớp nhoáng tại Quốc hội. Quá trình thông qua Dự luật 12414 —dự luật đem hai cơ quan chống tham nhũng độc lập chính của Ukraine đặt vào dưới quyền của tổng công tố viên do tổng thống bổ nhiệm trong thời chiến— mang lại cảm giác như một điều gì đó được cố gắng gấp rút thực hiện trong hoảng loạn.

• Marjorie Taylor Greene, Dân biểu Mỹ, Đảng Cộng hòa viết trên X (Twitter): Các cuộc biểu tình rầm rộ đã nổ ra ở Kiev chống lại Tổng thống Ukraine Zelensky… Đây là tốt cho nhân dân Ukraine! Hãy ném ông ta khỏi văn phòng! Và Mỹ phải CHẤM DỨT tài trợ và cung cấp vũ khí!!!

Được công bố tại phiên họp ủy ban được triệu tập vội vàng vào lúc 8 giờ sáng ngày 22/7, thậm chí cả người đứng đầu ủy ban lẫn đa số thành viên đều không có mặt. Đến chiều, dự luật đã được chuyển gấp đến tổng thống để ký. Quá dễ để tìm đủ những người của Volodymyr Zelensky sao cho đủ số thông qua dự luật, với 263 phiếu thuận và chỉ 13 phiếu chống. Nhưng mà, cuộc bỏ phiếu kiểu này nhằm phá hoại các cải cách chống tham nhũng quan trọng nhất của Ukraine [1] đã phủ bóng đen lên tương lai của đất nước.

Chính quyền Ukraine đã chuẩn bị cho thời điểm này trong nhiều tuần rồi, với những gì mà biểu hiện như là một cuộc đàn áp ngày càng tăng đối với bất đồng chính kiến ​​nội bộ. Vào đầu tháng 7, chính phủ đã chặn việc bổ nhiệm Oleksandr Tsyvinsky, một thám tử được đánh giá cao, vào vị trí Giám đốc Cục An ninh Kinh tế còn trống [2]. Tiếp theo đó là vụ bắt giữ Vitaliy Shabunin, một nhà vận động chống tham nhũng nổi tiếng, dường như có động cơ chính trị [3]. Vào giữa tháng 7, một cuộc cải tổ toàn bộ chính phủ đã thăng chức cho nhóm người cực kỳ trung thành [với Zelensky], bao gồm cả một thủ tướng mới. Sau đó, vào ngày 21/7, cơ quan an ninh trong nước và văn phòng tổng công tố đã phát động hàng chục cuộc đột kích nhắm vào các viên chức của NABU và SAPO [4] —các trụ cột điều tra và truy tố của hệ thống chống tham nhũng độc lập của Ukraine, được thành lập dưới sự giám sát của phương Tây sau cuộc cách mạng Maidan năm 2014— các viên chức bị [SBU] cáo buộc tham nhũng và có quan hệ bất hợp pháp với Nga.

Những sự kiện đáng lo ngại đó lẽ ra đã có thể đã bị nhấn chìm trong bối cảnh hỗn loạn vốn định hình nên chính trị nội bộ Ukraine và thực thi pháp luật cạnh tranh. Các cuộc điều tra đang được tiến hành, và nếu không có đầy đủ bằng chứng, thì vẫn không thể loại trừ khả năng những người bị nhắm mục tiêu thực sự có hành vi phạm tội hay không. Phong cách làm việc hung hăng của một số nhà vận động chống tham nhũng ở Ukraine đã gây chia rẽ, khiến họ không có được nhiều người ủng hộ.

Nhưng mà, cách làm và quyết định của chính phủ lần này đã khởi phát một cuộc tấn công toàn diện vào các cải cách thời Maidan, cuối cùng khiến người ta nhận ra được rằng có điều gì đó đen tối đang diễn ra. Các nguồn tin cho rằng động cơ của dự luật có thể là việc NABU mở cuộc điều tra về các giao dịch của những người trong văn phòng tổng thống.

Cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng chống tham nhũng của Ukraine đã gây sốc cho nhiều người, thậm chí cả trong chính đội ngũ của ông Zelensky. Một quan chức cho rằng sự vội vàng và quy mô của dự luật gợi nhớ đến luật cấm biểu tình khét tiếng ngày 16/1/2014, một trong những hành động cuối cùng của chính quyền Viktor Yanukovych trước khi nhà độc tài này buộc phải chạy trốn khỏi Kiev bằng trực thăng. Một người trong cuộc khác cho rằng văn phòng tổng thống đã quyết định nắm bắt khoảnh khắc miễn trừ và cơ hội chớp nhoáng khi gần đây tổng thống Mỹ Donald Trump có vẻ ủng hộ [Kiev] sau khi ông dường như đã trở nên thất vọng với Vladimir Putin. “Mũi kiếm bây giờ đã chuyển [từ Nga] sang nhắm vào kẻ thù trong nội bộ,” một người trong cuộc cho biết. Trong khi đó, đối với Yaroslav Zheleznyak, một đại biểu có mặt tại Quốc hội trong cuộc bỏ phiếu, thì ý nghĩa được diễn giải đơn giản hơn nhiều. “Hôm nay, 263 đại biểu vui mừng khi tham nhũng đã được hợp pháp hóa,” ông nói. “Thông điệp rất đơn giản: Bạn có thể lấy bất cứ thứ gì bạn muốn, miễn là bạn vẫn trung thành [với Zelensky].”

Đêm 22/7, ông Zelensky đã ký Dự luật 12414.

Tờ The Economist được biết rằng Liên minh châu Âu, một trong những nhà tài trợ chính của Ukraine, đã gây sức ép nhằm buộc nhà lãnh đạo Ukraine phải tạm dừng tay. Viết trên mạng xã hội trước khi biện pháp này được ký, ủy viên phụ trách mở rộng EU, Marta Kos, tỏ rõ quan điểm rằng điều này sẽ tác động tiêu cực đến các cuộc đàm phán gia nhập EU của Ukraine. “Các cơ quan độc lập như NABU & SAPO là điều thiết yếu phải có cho con đường gia nhập EU của Ukraine,” bà viết. Tại Kiev, các đại sứ của các quốc gia G7 đã ra một tuyên bố chung bày tỏ “mối lo ngại nghiêm trọng”.

Nhưng mà, những lời lẽ như vậy đã không có mấy tác động. Với việc nước Mỹ theo chủ nghĩa Trump không còn quan tâm đến việc thúc đẩy các nỗ lực cải cách của Ukraine, Ukraine đã trông cậy vào châu Âu, G7, và IMF để xin chỉ đạo. Ông Zhelezynak cho biết, những gì họ thấy là một phản ứng thờ ơ [của phương Tây] trước nền dân chủ đang xuống dốc. “Nó được coi là yếu ớt. Và người dân của chúng tôi đã nhìn ra đó là thời cơ của họ.”

Nhật Tân (dịch)

Ghi chú [1]: Phần đông người dân Ukraine coi việc thành lập NABU và SAPO ngay sau sự biến Maidan 2014 là có tác dụng tích cực, một cải cách mang tính cách mạng chống lại tình trạng tham nhũng lâu dài của nước này. Năm 2015, The Guardian (Anh) đã có bài “Chào mừng đến với Ukraine, quốc gia tham nhũng nhất châu Âu”, thể hiện tình hình tham nhũng ở quốc gia này.

Ghi chú [2]: Cục An ninh Kinh tế đã tổ chức đúng thủ tục việc lựa chọn và bầu bán ra giám đốc mới, nhưng bất ngờ là sau đó người của Zelensky chặn lại, và bác bỏ kết quả này. Cục sau đó đã phản ứng bằng cách từ chối yêu cầu tổ chức bầu lại.

Ghi chú [3]: Chúng tôi đã đưa tin này, hãy xem bài: Chống tham nhũng nên bị Zelensky soát nhà, dấy lên nhiều lo ngại — Bloomberg.

Ghi chú [4]: Chúng tôi đã đưa tin này, hãy xem bài: G7 “quan ngại nghiêm trọng” khi cơ cấu chống tham nhũng ở Ukraine bị chính quyền Zelensky “tấn công”