Đằng sau những tranh cãi, ông Trump đã thay đổi cuộc sống người Mỹ như thế nào?

Cho dù chưa thể biến những lời hứa chiến dịch lớn nhất của mình như hủy bỏ ObamaCare hay xây dựng bức tường biên giới Mexico thành hiện thực, nhưng Tổng thổng Donald Trump đã có những ảnh hưởng ở nhiều phương diện, dù lớn hay nhỏ tới đời sống của người dân Mỹ.

Tổng thống Trump phát biểu tại bang Indiana hôm 27/9 về kế hoạch cải cách thuế. 

Trong gần 9 tháng đầu điều hành Tòa Bạch Ốc, ông Trump đã sử dụng một loạt những hoàn tác quy định, lệnh hành pháp và thay đổi về hướng dẫn thực hiện để viết lại các quy tắc cho các ngành công nghiệp từ năng lượng tới hàng không, và các vấn đề xã hội từ quấy rối tình dục tại trường học đến việc bảo vệ chống kỳ thị học sinh chuyển giới.

Mặc dù chính phủ của ông đang hỗn loạn, và đôi khi những phát ngôn của tổng thống đưa ra có phần bốc đồng và đôi khi là kỳ quái, nhưng ông Trump đã thực sự đem đến thay đổi, những điều có thể có những hậu quả sâu rộng và lâu dài đối với xã hội và nền kinh tế Hoa Kỳ. Một số có thể đã được chú ý, nhưng phần đa, ít nhiều là những hành động có kết quả, không được quan tâm đến vì bị lu mờ bởi những tranh cãi hàng ngày và những cuộc khẩu chiến trên Twitter, điều ghi dấu những tháng đầu tiên của ông Trump trên cương vị người đứng đầu nước Mỹ.

Dưới thời của Tổng thống Trump, dầu đã chạy trong đường ống Dakota Access. Việc bắt giữ người nhập cư bất hợp pháp tại Hoa Kỳ đang tăng lên. Tỷ lệ nhập cư trái phép giảm mạnh. Nhiều vùng đất của liên bang đã cho phép tiến hành khai thác than đá.

Chính quyền mới cũng đã ghi dấu ấn của mình bằng những thành công khác. Ông Trump đã hoàn tác hoặc trì hoãn nhiều quy tắc và quy định trong kỷ nguyên Obama nhằm bảo vệ tiền tiết kiệm cho người hưu trí trước những cố vấn tài chính vô đạo đức; khiến các công ty vi phạm luật lao động gặp nhiều khó khăn hơn khi ký các hợp đồng liên bang; và hạn chế những điều các nhà cung cấp dịch vụ internet có thể làm với các dữ liệu cá nhân của khách hàng của họ.

Những chuyển dịch chính sách ở tầm thấp như vậy là xa với những thay đổi mạnh mẽ mà ông Trump đã hứa hẹn với những người ủng hộ. Vị tỷ phú địa ốc đã giành quyền tiếp quản Tòa Bạch ốc với lời hứa tái định hình lại Washington một cách cơ bản. Dù vậy, những hiệu quả từ các hành động nhỏ như vậy có thể lại rất thực tế.

Ông Norm Ornstein, một nhà phân tích chính trị tại Viện Doanh nhân Mỹ theo đường lối bảo thủ, đã nói rằng: “Ông Trump đang làm nhiều điều nghiêm túc để định hình chính sách hoặc chấm dứt chính sách”.

Việc chưa thể thuyết phục quốc hội thông qua những lời hứa tranh cử chủ chốt như hủy bỏ Obamacare hay xây bức tường biên giới Mexico, đã buộc ông Trump phải chuyển hướng sang sử dụng các mệnh lệnh hành chính để thực thi các chính sách ông mong muốn.

Tổng thống Mỹ đã loại bỏ hàng trăm luật lệ, quy định ký tới 47 sắc lệnh hành pháp và sử dụng một công cụ lập pháp thường bị bỏ qua trước đây – Đạo luật Đánh giá Quốc hội – để 14 lần thu hồi các quy định được cựu Tổng thống Obama thông qua trong những tháng cuối cùng tại nhiệm. Đao luật Đánh giá Quốc hội mới chỉ được sử dụng đúng 1 lần từ cách đây 16 năm.

Tinh giản luật lệ

Theo Viện Doanh nghiệp Canh tranh Tự do, trong chỉ 6 tháng đầu tiên, chính quyền Trump đã thu hồi hoặc trì hoãn hơn 800 quy định được đưa ra dưới thời ông Obama. Những đề xuất về các quy định mới, bao gồm cả các đề xuất nhằm trì hoãn hoặc hủy bỏ các quy định hiện hành cũng ít hơn 32% số lượng đề xuất so với 6 tháng đầu năm 2016 dưới thời Obama, và cũng ít hơn 6 tháng đầu nhiệm kỳ dưới các thời tổng thống George W. Bush và Bill Clinton.

Đồng thời, ông Trump đã giới hạn việc ban hành mới các quy định liên bang bằng việc yêu cầu các cơ quan trong nhánh hành pháp phải cắt giảm hai quy định cũ mỗi khi đưa ra một quy định mới. Tổng thống đã yêu cầu mỗi cơ quan phải có một viên chức phụ trách việc cải cách quy định nhằm hạn chế thông qua các luật lệ không cần thiết.

Ông Wayne Crews, phó Chủ tịch chính sách tại Viện Doanh nghiệp Cạnh tranh, cho hay: “Cho đến nay, đây là lần tinh giản quy định quan trọng nhất kể từ thời [cựu Tổng thống] Ronald Reagan. Cách thức của ông Trump hiện nay là điều chỉnh quan chức hơn là người dân”.

Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp đã hoan nghênh các động thái này, những điều được tiến hành nhằm mục đích hiện thực hóa lời hứa chiến dịch của ông Trump là sẽ chấm dứt các chính sách mà ông cho là đang bóp nghẹt nền kinh tế Mỹ. Tuy nhiên, những người phê bình lại cho rằng việc Tổng thống cắt giảm cả các quy định bảo vệ môi trường và người lao động, chỉ đem lại lợi ích cho doanh nghiệp mà bỏ qua sự an toàn và sức khỏe của công chúng – mâu thuẫn trực tiếp với những tuyên bố chiến dịch mang tính dân túy đã giúp ông Trump giành được phiếu bầu của tầng lớp lao động.

Bà Neomi Rao, quản trị viên Văn phòng Thông tin và Điều hành của Tòa Bạch Ốc – có vai trò lãnh đạo việc bãi bỏ quy định, cho biết những cải cách hiện tại sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo thêm việc làm.

Bà Rao cho rằng: “Cải cách luật lệ đem lại lợi ích cho tất cả người Mỹ” và điều này có thể đưa đến “những lợi ích đặc biệt cho người lao động có thu nhập thấp và trung bình”.

Ảnh hưởng của ông Trump cũng đã vượt xa bản thân các chính sách. Sau một chiến dịch tranh cử gây chia rẽ, ông Trump đã tái định hình hành vi của một vị tổng thống Mỹ bằng sự vô tư của mình và đôi khi sẵn sàng đối đầu trên Twitter, từ chối từ bỏ các hoạt động kinh doanh trước đây của ông và đặt niềm tin vào các thành viên gia đình, bổ nhiệm họ vào các vị trí cố vấn cấp cao.

Ông đã làm rung chuyển các đồng minh lâu năm với những tuyên bố gay gắt và nhấn mạnh vào sự chia rẽ xã hội và chính trị trong nước mà gần đây nhất là ông tấn công trực diện vào các vận động viên chuyên nghiệp da màu – những người quỳ gối trong khi hát quốc ca để phản đối bất công chủng tộc.

Nhiều đề xuất chính sách lớn nhất của ông Trump, trong đó có việc cấm người chuyển giới phục vụ trong quân đội, rút khỏi Thỏa thuận Khí hậu Paris và khai tử chương trình bảo hộ nhập cư DACA (Chương trình Trì hoãn Hành động đối với Trẻ em Nhập cư bất hợp pháp thời Tổng thống Obama), vẫn đang gây tranh cãi và gặp khó khăn trong việc thực thi.

Tuy nhiên, ông Trump đã tìm ra cách để tạo bước đột phá cho một số sáng kiến bị đình trệ khác. Mặc dù việc hủy bỏ ObamaCare chưa thể được thông qua tại Quốc hội, nhưng việc ông Trump đe dọa cắt giảm trợ cấp để bù đắp chi phí cho người tiêu dùng có thu nhập thấp đã khiến các hãng bảo hiểm lớn sợ rủi ro rút khỏi thị trường ở một số bang hoặc đòi mức phí bảo hiểm hàng tháng cao hơn nhiều cho năm 2018.

Phát ngôn cứng rắn có tác dụng

Mặc dù các kế hoạch về việc triển khai bức tường biên giới vẫn bị đình trệ tại Quốc hội, nhưng những lời phát ngôn mạnh mẽ của ông Trump đã có ảnh hưởng rõ rệt đến việc hạn chế các cuộc vượt biên bất hợp pháp. Số người vượt biên tại biên giới phía tây nam đã giảm 63% từ 42.000 người trong tháng Giêng xuống còn gần 16.000 người trong tháng Tư. Kể từ sau đó, con số vượt biên đã bắt đầu tăng trở lại, nhưng nó vẫn thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái.

Các biện pháp nghiêm khắc trấn áp người nhập cư đang sống bất hợp pháp tại Mỹ cũng đã dẫn tới gia tăng việc bắt giữ di dân trái phép đang lẩn trốn trong nội địa Hoa Kỳ. Trong 100 ngày đầu tiên dưới thời Tổng thống Trump, số người bị nhân viên nhập cư bắt giữ đã tăng gần 40% so với cùng kỳ năm 2016. Theo số liệu của Reuters, số người nhập cư không có tiền án bị các nhân viên nhập cư bắt giữ và tạm giam đã tăng hơn 200%  từ tháng 1 đến tháng 7 năm nay.

Đã có nhiều vụ kiện chống lại chính quyền mới của Đảng Cộng hòa, trong đó có nhiều vụ do các viên chức nhà nước thuộc Đảng Dân chủ khởi động. Các tòa án liên bang cấp thấp, với các thẩm phán do ông Obama bổ nhiệm từ trước, đã nhiều lần đưa ra các phán quyết cản trở tạm thời một số sáng kiến của ông Trump, đặc biệt là với sắc lệnh cấm di trú.

Ông Trump đã buộc phải viết lại lệnh cấm di trú sau khi hai phiên bản đầu tiên phải đối mặt với những thách thức pháp lý từ các nhà phê bình, những người cho rằng chính phủ Trump phân biệt đối xử với người Hồi giáo. Phiên bản mới nhất vừa được chính phủ công bố, áp đặt hạn chế di trú với 8 quốc gia, trong đó bao gồm cả Venezuela và Bắc Hàn – vốn không phải là các quốc gia đa số Hồi giáo.

Một trong những thành tựu có ý nghĩa lâu dài nhất của ông Trump tính đến nay đó chính là việc bổ nhiệm thành công Thẩm phán Neil Gorsuch cho Tòa án Tối cao. Sự có mặt của ông Gorsuch đã phục hồi đa số thẩm phán theo đường lối bảo thủ tại Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ và Thẩm phán Gorsuch có thể sẽ phục vụ trong nhiều thập kỷ nữa khi hiện nay ông mới bước sang tuổi 50.

Ông Tommy Binion, giám đốc nghiên cứu về mối quan hệ giữa quốc hội và nhánh hành pháp tại Quỹ Heritage, nói rằng: “Tôi nghĩ rằng ông Trump thực sự đã hoàn thành rất nhiều việc. Có rất nhiều điều để những người bảo thủ hài lòng. Và tôi lạc quan sẽ còn có nhiều điều tốt đẹp nữa”.

Theo Reuters

Tân Bình biên dịch

Xem thêm: