Chính phủ bỏ đề xuất tù chung thân không giảm án

Chính phủ bỏ đề xuất hình phạt tù chung thân không giảm án trong dự thảo sửa đổi Bộ luật Hình sự, giữ nguyên đề xuất bỏ tử hình với 8 tội danh như tham ô, nhận hối lộ, vận chuyển ma túy, nhưng vẫn còn ý kiến tranh cãi về giữ tử hình.

• Cựu cảnh sát tạo vụ buôn ma túy để ‘bắt giữ, lập công’ bị tù chung thân
• Đại biểu đề xuất tử hình cho tội sản xuất sữa giả, tham ô, nhận hối lộ

Chiều ngày 10/6, tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Thứ trưởng Bộ Công an, trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự.

Theo đó, Chính phủ đã bỏ các quy định liên quan đến hình phạt tù chung thân không xét giảm án, vốn được đề xuất thay thế tử hình cho 8 tội danh trong dự thảo trình tại kỳ họp thứ 9 (đợt 1).

Quyết định này dựa trên ý kiến của các đại biểu Quốc hội, như bà Phan Thị Mỹ Dung (Long An) và ông Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM), cho rằng hình phạt tù chung thân không giảm án không nhân văn hơn tử hình, làm mất động lực cải tạo của phạm nhân, dễ phát sinh tiêu cực như quấy phá, và tạo gánh nặng cho công tác giam giữ.

Ông Nghĩa nhấn mạnh án chung thân hiện tại đã đủ nghiêm khắc, với khả năng giảm án nếu phạm nhân cải tạo tốt hoặc lập công lớn, thể hiện chính sách nhân văn “đánh kẻ chạy đi, không đánh kẻ chạy lại”.

Chính phủ vẫn giữ đề xuất bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh, bao gồm:

Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109).

Gián điệp (Điều 110).

Phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114).

Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh (Điều 194).

Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250).

Tham ô tài sản (Điều 353).

Nhận hối lộ (Điều 354).

Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421).

Lý do bỏ tử hình được Thứ trưởng Lê Quốc Hùng giải thích dựa trên xu hướng nhân đạo hóa hình phạt, kinh nghiệm quốc tế (chỉ hơn 50/193 quốc gia Liên Hợp Quốc còn áp dụng tử hình), và thực tiễn thi hành Bộ luật Hình sự (nhiều tội danh có tử hình nhưng không áp dụng).

Việt Nam đã chuyển từ các hình thức tử hình tàn bạo như tùng xẻo, tứ mã phanh thây sang tiêm thuốc độc – được coi là nhân đạo nhất. Việc bỏ tử hình cũng phù hợp với nghĩa vụ quốc tế và nhu cầu mở rộng hợp tác quốc tế.

Tuy nhiên, qua thảo luận, có hai luồng ý kiến về việc bỏ tử hình. Một số đại biểu tán thành bỏ tử hình cả 8 tội danh, trong khi nhóm khác chỉ đồng ý bỏ tử hình cho 4 tội (hoạt động lật đổ chính quyền, gián điệp, phá hoại cơ sở vật chất, phá hoại hòa bình), đề nghị giữ tử hình cho 4 tội còn lại (sản xuất thuốc giả, vận chuyển ma túy, tham ô, nhận hối lộ) để đảm bảo tính răn đe.

TAND tối cao và VKSND tối cao đề nghị giữ tử hình cho 3 tội (vận chuyển ma túy, tham ô, nhận hối lộ), VKSND tối cao thêm tội gián điệp.

Riêng với tội tham ô và nhận hối lộ, dự thảo bổ sung quy định: Người bị kết án tù chung thân chỉ được xét giảm án nếu nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực trong điều tra, truy tố, xét xử, hoặc lập công lớn.

Một số ý kiến đề nghị, nếu giữ tử hình cho hai tội này, cần bổ sung quy định không áp dụng tử hình nếu người phạm tội nộp lại 3/4 tài sản và hợp tác tích cực, nhằm khuyến khích khoan hồng ngay từ giai đoạn xét xử.

Dự thảo cũng đề xuất bổ sung tội sử dụng trái phép ma túy, áp dụng với người đang hoặc vừa cai nghiện nhưng tái sử dụng ma túy. Từ 1/1/2018 đến 31/5/2025, tội phạm liên quan ma túy chiếm 10% tổng số tội phạm, trong đó 5,3% là tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.

Việc bổ sung tội này nhằm “giảm cầu” ma túy, ngăn ngừa “lây lan” nghiện ma túy, bảo vệ nguồn lao động và giống nòi. Ngoài ra, mức phạt khởi điểm cho 3 tội về ma túy (sản xuất, vận chuyển, mua bán) được nâng từ 2 năm lên 3 năm tù.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nhất trí với việc bỏ đề xuất tù chung thân không giảm án, đề nghị tiếp tục nghiên cứu kỹ lưỡng, có thể sửa đổi toàn diện Bộ luật Hình sự nếu cần.

Với các nội dung còn ý kiến khác nhau, ông đề xuất lấy phiếu ý kiến đại biểu Quốc hội để đảm bảo thận trọng. Dự án luật sẽ được Quốc hội thông qua tại đợt hai của kỳ họp.