Dự án Luật Điện lực (sửa đổi): Phát triển điện hạt nhân, do Nhà nước độc quyền đầu tư, vận hành

Phát triển điện hạt nhân được “thể chế hóa” trong Luật Điện lực (sửa đổi), dự kiến được trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 8 đang diễn ra. Chính phủ đề xuất Nhà nước độc quyền trong đầu tư xây dựng và vận hành các dự án nhà máy điện hạt nhân vì mục đích bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

• Thủ tướng Việt Nam yêu cầu nghiên cứu phát triển điện hạt nhân

Chiều 21/10, Quốc hội nghe tờ trình, báo cáo thẩm tra dự án Luật Điện lực (sửa đổi) do Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày.

Đề cập về sự cần thiết ban hành Luật Điện lực (sửa đổi), Bộ trưởng Diên cho hay Luật Điện lực được ban hành năm 2004 và được sửa đổi, bổ sung một số điều vào các năm 2012, 2018, 2022 và năm 2023. Sau 4 lần sửa đổi, bổ sung và mỗi lần đã giải quyết được một số khó khăn, vướng mắc, hiện nay nhiều quy định của Luật Điện lực hiện hành “đã bộc lộ những bất cập, vướng mắc, không giải quyết được các vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn”.

Chính phủ trình Quốc hội đề nghị xây dựng Luật Điện lực (sửa đổi). Bản dự thảo Luật gồm 9 Chương, 130 Điều (giảm 1 Chương và tăng 60 Điều so với Luật Điện lực hiện hành).

Dự thảo luật xây dựng 6 chính sách lớn, bao gồm: (1) Quy hoạch và đầu tư phát triển điện lực nhằm bảo đảm an ninh năng lượng cho đất nước; (2) Phát triển điện năng lượng tái tạo và năng lượng mới; (3) Hoàn thiện các quy định về điều kiện hoạt động điện lực và việc cấp, thu hồi Giấy phép hoạt động điện lực; (4) Quản lý hoạt động mua bán điện theo hướng thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh minh bạch, công bằng, hiệu quả và giá điện theo cơ chế thị trường;

(5) Quản lý, vận hành hệ thống điện, chú trọng khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, tăng cường thực hiện giải pháp quản lý nhu cầu điện và điều chỉnh phụ tải điện; (6) An toàn sử dụng điện sau công tơ và bảo đảm an toàn đập, hồ chứa thủy điện trong giai đoạn xây dựng và vận hành công trình thủy điện.

Phát triển điện hạt nhân

Phát triển điện hạt nhân được đưa vào dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi), tại Chương III – Phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới.

“Đây là Chương được bổ sung mới nhằm thể chế hóa chủ trương về phát triển điện năng lượng tái tạo, năng lượng mới, đặc biệt là điện tự sản, tự tiêu và điện gió ngoài khơi, điện hạt nhân và hydrogen” – theo tờ trình của Bộ trưởng Bộ Công Thương.

Theo Bộ trưởng Diên, dự án Luật quy định nguyên tắc chung về phát triển điện hạt nhân, Chính phủ đề xuất Nhà nước độc quyền trong đầu tư xây dựng và vận hành các dự án nhà máy điện hạt nhân vì mục đích bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Dự án Luật quy định quy hoạch phát triển điện hạt nhân là một phần gắn liền và đồng bộ với quy hoạch phát triển điện lực quốc gia để đảm bảo mục tiêu an ninh cung cấp điện. Việc đầu tư xây dựng, vận hành, chấm dứt hoạt động, cũng như đảm bảo an toàn nhà máy điện hạt nhân phải tuân thủ quy định của Luật Năng lượng nguyên tử và các quy định liên quan. Các dự án điện hạt nhân phải sử dụng công nghệ hiện đại, có kiểm chứng để đảm bảo an toàn cao nhất.

“Tùy thuộc tình hình kinh tế, xã hội từng thời kỳ và dự án cụ thể, Thủ tướng Chính phủ quy định cơ chế đặc thù để đảm bảo triển khai đầu tư xây dựng, vận hành nhà máy điện hạt nhân có hiệu quả”, dự án Luật nêu.

Theo Bộ trưởng Diên, ngay sau khi Luật Điện lực (sửa đổi) được Quốc hội ban hành, Chính phủ sẽ giao Bộ Công Thương và các Bộ, ngành có liên quan triển khai ngay việc hoàn thiện, ban hành văn bản pháp luật mới ở cấp độ dưới luật để hướng dẫn thực thi Luật được đồng bộ và hiệu quả. Quy hoạch Điện 8 sẽ được sửa đổi, bổ sung theo hướng phát triển mạnh năng lượng tái tạo (gồm điện gió, điện mặt trời), đồng thời phát triển một số nguồn năng lượng mới (bao gồm điện hạt nhân và hydrogen).

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho hay: “Ủy ban cơ bản tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Điện lực (sửa đổi)”. Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường kiến nghị Quốc hội xem xét, cho ý kiến thông qua dự án Luật tại Kỳ họp thứ 8 theo quy trình tại 1 kỳ họp.

Ông Huy nhận định chính sách phát triển điện hạt nhân là vấn đề mới được nêu tại dự thảo luật. Có ý kiến cho rằng cần rà soát, làm rõ quy định liên quan các lĩnh vực Nhà nước độc quyền đầu tư, chỉ quy định những nội dung thực sự cần thiết để bảo đảm an ninh năng lượng, tạo cơ chế thu hút xã hội hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động các nhà đầu tư, giảm đầu tư công, tăng tính khả thi và quản lý nhà nước hiệu quả hơn, báo cáo thẩm tra phản ánh.

Nguyễn Quân