Dự thảo luật đề xuất người khiếu nại, tố cáo nêu rõ họ tên và số căn cước

Dự thảo Luật sửa đổi Luật Tiếp công dân, Khiếu nại, Tố cáo yêu cầu người khiếu nại, tố cáo cung cấp họ tên, địa chỉ, số căn cước để xác thực, đồng thời bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến.

• Bộ GD&ĐT hủy giải nhất dự án khoa học bị tố cáo sao chép

Ngày 11/11, tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết Chính phủ đã trình dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo.

Dự thảo tập trung sửa đổi để phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh gọn hơn. Dự thảo lược bỏ quy định liên quan đến cấp huyện trong tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, điều chỉnh thẩm quyền và trách nhiệm của TAND, VKSND, hệ thống cơ quan thanh tra.

Dự thảo khắc phục bất cập trong thực hiện các luật hiện hành, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Dự thảo bổ sung 2 điều về tiếp công dân trực tuyến và tạm đình chỉ, đình chỉ giải quyết khiếu nại.

Theo dự thảo, người khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh khi đến nơi tiếp công dân có nghĩa vụ nêu rõ họ tên, địa chỉ, số căn cước, giấy chứng nhận căn cước hoặc số định danh hoặc số hộ chiếu. Trường hợp được ủy quyền thì phải có giấy ủy quyền hợp pháp. Người khiếu nại phải có đơn hoặc trình bày rõ ràng nội dung khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, cung cấp thông tin, tài liệu cần thiết cho việc tiếp nhận, thụ lý vụ việc.
Quy định này nhằm bảo đảm tính minh bạch, xác thực, tránh mạo danh, lợi dụng, nhưng không đồng nghĩa với việc công khai thông tin cá nhân.

Theo Luật Tố cáo hiện hành, danh tính người tố cáo được giữ bí mật tuyệt đối. Cơ quan tiếp nhận có trách nhiệm bảo vệ người tố cáo, không tiết lộ thông tin nhận dạng trừ khi người đó đồng ý hoặc pháp luật quy định khác. Nguyên tắc này tiếp tục được duy trì trong dự thảo.

Dự thảo bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến để tạo thuận lợi cho người dân, nhất là những người ở xa, đi lại khó khăn. Công dân được lựa chọn tiếp công dân trực tiếp hoặc trực tuyến. Tiếp công dân trực tuyến sử dụng thiết bị điện tử kết nối qua môi trường mạng tại nơi tiếp công dân để đón tiếp, lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh; giải thích, hướng dẫn công dân thực hiện theo quy định pháp luật.
Việc tiếp công dân trực tuyến bảo đảm an ninh, an toàn thông tin mạng, cơ sở vật chất, kỹ thuật; giữ bí mật và an toàn cho người tố cáo. Biên bản làm việc, dữ liệu, tài liệu, hồ sơ phát sinh có giá trị pháp lý và là căn cứ giải quyết vụ việc. Dự thảo giao Chính phủ quy định chi tiết điều kiện tổ chức, trình tự, thủ tục tiếp công dân trực tuyến.

Dự thảo quy định thẩm quyền tiếp công dân của cấp ủy, HĐND, UBND xã, phường, đặc khu thực hiện tại trụ sở UBND xã, phường, đặc khu hoặc địa điểm do Chủ tịch UBND cấp xã quyết định. Chủ tịch UBND cấp xã giao đơn vị phù hợp thực hiện các nhiệm vụ: tham mưu tiếp công dân định kỳ, đột xuất; tham mưu phân công công chức tiếp công dân thường xuyên tại địa điểm cấp xã; giải thích, hướng dẫn công dân thực hiện khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh đúng trình tự, thủ tục, đúng cơ quan có thẩm quyền; yêu cầu công dân chấp hành quyết định giải quyết khiếu nại, xử lý tố cáo đúng chính sách, pháp luật; tiếp nhận, phân loại, xử lý đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh; theo dõi, đôn đốc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh thuộc thẩm quyền Chủ tịch UBND cấp xã; tổng hợp tình hình, kết quả công tác tiếp công dân, xử lý đơn thuộc phạm vi trách nhiệm của Chủ tịch UBND cấp xã.

Dự thảo quy định Chủ tịch UBND cấp xã trực tiếp tiếp công dân định kỳ tại địa điểm tiếp công dân ít nhất 2 ngày trong 1 tháng. Quy định này đồng bộ với quy định tiếp công dân của người đứng đầu cấp ủy, phù hợp mô hình tổ chức chính quyền cấp xã hiện nay. Cấp xã có cán bộ tiếp công dân thường xuyên. Khi cần thiết, Chủ tịch UBND cấp xã tiếp công dân đột xuất để kịp thời tiếp nhận, chỉ đạo giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của người đứng đầu cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp xã, của công chức, viên chức do mình quản lý trực tiếp.

Dự thảo hoàn thiện thẩm quyền Chủ tịch UBND cấp xã giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ của người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp xã, cán bộ, công chức, viên chức do mình quản lý trực tiếp; của cơ quan, tổ chức do UBND cấp xã quản lý trực tiếp.

Chủ tịch UBND cấp tỉnh giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ của Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND cấp xã, người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp tỉnh, công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp.

Ông Dương Thanh Bình, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội, trình bày báo cáo thẩm tra cho biết đa số ý kiến tán thành quy định yêu cầu nêu rõ họ tên, địa chỉ, số căn cước hoặc định danh. Tuy nhiên, cần làm rõ trường hợp người khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh là người gốc Việt Nam chưa xác định quốc tịch, đang sinh sống tại Việt Nam nhưng chưa được coi là công dân Việt Nam có thuộc phạm vi điều chỉnh của luật hay không. Cần nghiên cứu quy định cụ thể để tránh ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của nhóm này.

Đa số ý kiến tán thành quy định tiếp công dân trực tuyến để đẩy mạnh chuyển đổi số, tạo thuận lợi cho công dân thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, giảm áp lực tại trụ sở tiếp công dân.

Tuy nhiên, cần đánh giá thêm hiệu quả triển khai mô hình trực tuyến thời gian qua, điều kiện hạ tầng kỹ thuật kết nối giữa trụ sở cấp tỉnh với Trung ương và cấp xã. Cần ban hành nghị định của Chính phủ cùng thời điểm luật có hiệu lực, quy định chi tiết trình tự, thủ tục, quyền nghĩa vụ công dân, trách nhiệm cơ quan nhà nước trong tiếp công dân trực tuyến. Quy định phải phù hợp điều kiện hạ tầng, kinh tế – kỹ thuật từng địa phương, cơ chế thu thập, tiếp nhận thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời xử lý đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh.

Quốc hội thảo luận hội trường dự thảo luật vào ngày 4/12/2025, dự kiến thông qua ngày 11/12/2025.

Minh Long