EU lên tiếng quan ngại về phiên tòa xét xử vụ án Đồng Tâm

Bốn ngày sau khi phiên tuyên án vụ Đồng Tâm kết thúc, ngày 18/9, Phái đoàn Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam ra thông cáo phát ngôn về phiên tòa, trong đó cho biết: “Các báo cáo về những điều kiện và thủ tục tố tụng của phiên tòa làm dấy lên quan ngại sâu sắc về tính minh bạch và công bằng của phiên tòa này”.

Thông cáo đăng trên trang web https://eeas.europa.eu ngày 18/9 lấy việc tôn trọng quyền được sống và quyền được xét xử công bằng của con người làm chủ đạo.

Nhắc lại bản án ngày 14/9/2020 do TAND TP Hà Nội tuyên, Người phát ngôn của Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam nhận định các bị cáo bị tuyên án tử hình vì liên quan đến cuộc đối đầu giữa người dân và lực lượng an ninh tại xã Đồng Tâm ngày 9/1/2020.

“Liên minh châu Âu phản đối việc sử dụng hình phạt tử hình dưới mọi hình thức và trong mọi hoàn cảnh, đồng thời luôn kiên định kêu gọi xóa bỏ hình phạt này trên toàn cầu. Hình phạt tử hình là tàn nhẫn và vô nhân đạo, và việc bãi bỏ hình phạt này là cần thiết để bảo vệ quyền được sống của mỗi người”, thông cáo viết.

EU cho biết ngày càng có sự đồng thuận cao trên thế giới phản đối việc sử dụng hình phạt tử hình. EU hối thúc Việt Nam thông qua việc tạm hoãn áp dụng án tử hình, coi đây là một bước đầu tiên hướng tới việc bãi bỏ.

Người phát ngôn của EU cũng đặt ra băn khoăn đối với phiên tòa xét xử vụ Đồng Tâm. Thông cáo cho biết: “Các báo cáo về những điều kiện và thủ tục tố tụng của phiên tòa làm dấy lên quan ngại sâu sắc về tính minh bạch và công bằng của phiên tòa này.

EU nhắc lại việc Việt Nam đã ký kết cam kết tôn trọng và thúc đẩy các quyền của con người trước quốc tế, như một ràng buộc về nghĩa vụ mà Việt Nam cần phải thực hiện.

“EU và các nước thành viên ủng hộ mạnh mẽ sự tôn trọng pháp quyền và được hưởng đầy đủ quyền được xét xử công bằng, như quy định tại Điều 14 của Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị mà Việt Nam là một bên ký kết.” – thông cáo viết.

Hôm 16/1/2020, trang VOA Việt ngữ đăng tin cho biết bà Virginie Battu-Henriksson, phát ngôn viên của EU về Quan hệ Đối ngoại và Chính sách An ninh, đã nói vào ngày 9/1, đúng ngày xảy ra vụ việc, Đại sứ Giorgio Aliberti, Trưởng Phái đoàn EU tại Hà Nội “đã trực tiếp nêu vấn đề với ông Mai Tiến Dũng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, bày tỏ quan ngại và sự dè dặt về cách xử lý tình hình của lực lượng an ninh”.

“Việc sử dụng bạo lực đối với dân thường đã dẫn tới tổn thất đáng lên án về nhân mạng”, bà Battu-Henriksson nói, đồng thời “xin gửi lời chia buồn tới các gia đình và bạn bè của các nạn nhân”.

Tại cuộc Đối thoại thường niên về nhân quyền diễn ra vào ngày 19/2/2020, Việt Nam và EU khẳng định các quyền con người có tính phổ quát, quan hệ chặt chẽ với nhau, không thể tách rời và nên được xem xét một cách cân bằng. EU nhắc lại quan điểm về án tử hình, trong đó khuyến khích tiếp tục giảm các tội danh có thể chịu án tử hình và đề nghị tiếp tục trao đổi thêm thông tin về vấn đề này.

Tờ The Diplomat ngày 15/9/2020 đã đưa tin về phán quyết vụ Đồng Tâm hôm 14/9, đồng thời dẫn lời của nhà nghiên cứu chính trị Carl Thayer (ĐH New South Wales, Australia) mô tả cuộc đột kích Đồng Tâm và kết quả xét xử là “đỉnh điểm của 40 năm vấn đề” về phân phối đất đai.

Bài báo dẫn ý kiến của TS Toan Le (chuyên ngành Luật và Thuế Kinh doanh, Đại học Monash, Australia) cho biết Luật Đất đai được Việt Nam thông qua vào năm 1993, cấp quyền sử dụng đất cho các cá nhân, nhưng cũng cho phép Chính phủ lấy đất vì mục đích “lợi ích công cộng”. Điều này sau đó được mở rộng ra bao gồm “mục đích phát triển kinh tế” và “mục đích phát triển kinh tế xã hội” được xác định một cách mơ hồ. Kết quả là những bất đồng về bồi thường ngày càng gia tăng dẫn đến tranh chấp kéo dài.

Theo The Diplomat, các phán quyết ngày 14/9 cho thấy quyết tâm của nhà cầm quyền trong việc dập tắt mọi khuấy động của tình trạng bất ổn của nông dân, nhưng đồng thời ghi nhận sự gia tăng các tranh chấp đất đai đặt ra một thách thức đặc biệt gai góc đối với chính quyền này.

Xuân Tường

Xem thêm: