Mùa khô 2025, ít nhất 7 tỉnh ĐBSCL có nguy cơ thiếu nước do xâm nhập mặn

Trong 9 tỉnh bị xâm mặn, ít nhất 7 tỉnh gồm Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Kiên Giang, Cà Mau có nguy cơ thiếu nước cục bộ trong mùa khô 2025. Lý do còn bởi hệ thống các công trình thủy lợi, các công trình cấp nước tập trung chưa được đồng bộ.

Bộ TN-MT vừa ban hành Quyết định 3492/QĐ-BTNMT về việc công bố “Kịch bản nguồn nước (lần đầu) trên lưu vực sông Cửu Long”. Nội dung này là căn cứ để các bộ, ngành và UBND cấp tỉnh trên lưu vực sông Cửu Long, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn chỉ đạo việc lập kế hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên nước phù hợp để điều hòa, phân phối tài nguyên nước trên lưu vực sông.

Nguồn nước về thấp hơn mùa cạn năm 2023-2024 từ 5-9%

Theo tính toán, tổng nhu cầu khai thác, sử dụng nước của các ngành trên lưu vực sông Cửu Long từ tháng 11/2024 đến tháng 5/2025 vào khoảng 24,8 tỷ m3, trong đó sinh hoạt và công nghiệp khoảng 1 tỷ m3, tưới cho cây trồng khoảng 19,1 tỷ m3, sử dụng nước cho thuỷ sản 4,7 tỷ m3 và chăn nuôi khoảng 0,02 tỷ m3.

So với năm 2024, nhu cầu khai thác sử dụng nước của các ngành trên lưu vực sông Cửu Long trong năm 2025 cũng như trong kỳ công bố kịch bản có xu thế tăng khoảng 0,8%. Trong các vùng sử dụng nước, vùng N3 (Đồng Tháp, Long An, Vĩnh Long) có nhu cầu sử dụng nước nhiều nhất, tập trung vào các tháng 1, 2.

Nguồn nước trên lưu vực sông Cửu Long trong mùa cạn năm 2024 – 2025 bao gồm nguồn nước phía thượng nguồn sông Mê Kông, nguồn nước khu vực đồng bằng sông Cửu Long,

Đối với khả năng nguồn nước phía thượng nguồn sông Mê Kông, dòng chảy từ Biển Hồ có khả năng cấp nước cho hạ lưu trong mùa cạn năm 2024-2025 với tổng lượng nước khoảng 38,5 tỷ m3, xấp xỉ TBNN và thấp hơn mùa cạn năm 2023-2024 khoảng 9%.

Tổng lượng dòng chảy tại Kratie trong mùa cạn năm 2024-2025 đạt khoảng 86,1-88 tỷ m3, thấp hơn so với TBNN khoảng 6-8% và thấp hơn mùa cạn năm 2023-2024 từ 1-3%.

Đối với khả năng nguồn nước khu vực đồng bằng sông Cửu Long, dự báo tổng lượng nước về vùng đồng bằng sông Cửu Long tại trạm Tân Châu và Châu Đốc trong mùa cạn năm 2024-2025 từ 137-143 tỷ m3, xấp xỉ TBNN và thấp hơn mùa cạn năm 2023-2024 khoảng 5%.

Tuy nhiên, trong các tháng cao điểm của mùa cạn năm 2024-2025 (từ tháng 1-4/2025), dự báo tổng lượng dòng chảy qua trạm Tân Châu và Châu Đốc từ 48,9-51 tỷ m3, thấp hơn so với TBNN từ 2-6% nhưng cao hơn cùng kỳ mùa cạn năm 2023-2024 khoảng từ 7-11%. Ngoài ra, dự báo trong các tháng mùa cạn, trên vùng đồng bằng sông Cửu Long có khả năng xuất hiện mưa trái mùa.

Bên cạnh đó, nhu cầu nước khai thác, sử dụng của vùng đồng bằng sông Cửu Long không biến động lớn so với mùa cạn 2023-2024 (cao hơn 0,8%), ranh giới mặn đã phần nào được kiểm soát bởi các công trình ngăn mặn.

Về nước dưới đất, trên vùng đồng bằng sông Cửu Long có thể khai thác với trữ lượng khoảng 7,8 triệu m³/ngày đêm, mực nước dưới đất của các tầng chứa nước tiếp tục duy trì ổn định, một số vùng có xu hướng giảm nhẹ (do bắt đầu vào mùa cạn) nhưng đều nằm trong ngưỡng giới hạn cho phép theo quy định.

“Tuy nhiên, việc khai thác nước dưới đất phải được kiểm soát chặt chẽ thông qua việc kê khai, đăng ký, cấp phép khai thác và phải đảm bảo tuân thủ các quy hoạch về tài nguyên nước, các quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành có nội dung khai thác, sử dụng tài nguyên nước, quy định vùng cấm, vùng hạn chế khai thác nước dưới đất để đảm bảo không gây hạ thấp mực nước quá mức, gia tăng sụt lún mặt đất, xâm nhập mặn, ô nhiễm nguồn nước dưới đất.” – Bộ TN-MT khuyến cáo.

Ranh giới mặn 4 g/l có thể xâm nhập sâu vào 9/13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long

Nguy cơ xâm nhập mặn có thể xảy ra tại 9 tỉnh thành, gồm Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Hậu Giang, Kiên Giang, Cà Mau, do xâm nhập mặn và công trình thủy lợi, công trình cấp nước chưa đồng bộ. Các tỉnh An Giang, Đồng Tháp và TP. Cần Thơ: dự báo không xuất hiện nhiễm mặn.

Tại tỉnh Long An, mặn có thể xâm nhập sâu ở các sông lớn như sông Vàm Cỏ Tây, Vàm Cỏ Đông. Các khu vực có thể bị ảnh hưởng chính gồm huyện Cần Đước, Cần Giuộc, Tân Trụ.

Tỉnh Tiền Giang, mặn có thể xâm nhập sâu ở các sông lớn như sông Tiền (nhánh cửa Tiểu, cửa Đại), Vàm Cỏ Tây, kênh Chợ Gạo nhưng thấp hơn năm 2023-2024. Các khu vực có thể bị ảnh hưởng chính gồm huyện Tân Phú Đông, Gò Công Đông, TP. Gò Công, Gò Công Tây, Chợ Gạo.

Tỉnh Bến Tre, mặn có thể xâm nhập hầu hết trên các sông lớn như sông Tiền (nhánh cửa Đại), sông Hàm Luông nhưng thấp hơn năm 2023-2024. Mặc dù đã có hệ thống cống ngăn mặn, tuy nhiên chưa hoàn chỉnh, do đó mặn vẫn có thể gây ảnh hưởng đến các khu vực dọc sông Hàm Luông thuộc các huyện Bình Đại, Giồng Trôm, Ba Tri, Mỏ Cày Nam, Thạnh Phú.

Tỉnh Trà Vinh, mặn có thể xâm nhập hầu hết trên các sông lớn như sông Cổ Chiên, sông Hậu nhưng thấp hơn năm 2023-2024. Các khu vực ven các sông Cổ Chiên, sông Hậu có thể bị ảnh hưởng như huyện Cầu Kè, Tiểu Cần, Châu Thành, Trà Cú, Cầu Ngang, Càng Long, Duyên Hải, TP. Trà Vinh.

Tỉnh Vĩnh Long, ranh giới mặn 4 g/l có thể ảnh hưởng tới huyện Vũng Liêm.

Tỉnh Sóc Trăng, các sông nội đồng ít có khả năng bị nhiễm mặn trên 4 g/l do tỉnh có hệ thống công trình ngăn mặn giữ ngọt kiểm soát. Độ mặn cao thường xuất hiện trên các sông bao ngoài như sông Mỹ Thanh, sông Hậu đến vị trí các cống ngăn mặn. Các khu vực ảnh hưởng chính gồm huyện Long Phú, Trần Đề, Mỹ Xuyên, Cù Lao Dung, TX. Vĩnh Châu.

Tỉnh Hậu Giang, độ mặn trên 4 g/l có thể xảy ra trên các sông Cái Lớn (giáp Kiên Giang), sông Xẻo Chít (giáp Bạc Liêu) tại khu vực huyện Long Mỹ,
TP. Vị Thanh.

Tỉnh Bạc Liêu, độ mặn trên các sông ngoài như sông Bạc Liêu, Gành Hào đều cao hơn 4 g/l. Độ mặn trên 4 g/l xuất hiện trên các sông kênh vùng chuyển đổi trong hệ thống Quản Lộ – Phụng Hiệp. Các khu vực ảnh hưởng chính gồm các15 huyện Hồng Dân, Phước Long, Đông Hải, Hòa Bình, Vĩnh Lợi, TX. Giá Rai, TP. Bạc Liêu.

Tỉnh Cà Mau, độ mặn trên 4 g/l xuất hiện trên các sông Ông Đốc, Gành Hào, kênh Phụng Hiệp do đó các huyện, thành phố thuộc tỉnh đều có thể bị ảnh hưởng do nhiễm mặn thường xuyên.

Tỉnh Kiên Giang, độ mặn trên 4 g/l xuất hiện ở hầu hết các sông thuộc các huyện U Minh Thượng, Vĩnh Thuận, An Biên, An Minh.

“Nguy cơ thiếu nước cục bộ vẫn có thể xảy ra tại một số địa phương, đặc biệt là một số huyện, thị xã thuộc các tỉnh như: tỉnh Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Kiên Giang, Cà Mau với nguyên nhân chủ yếu do xâm nhập mặn và hệ thống các công trình thủy lợi, hệ thống các công trình cấp nước tập trung chưa được hoàn thiện đồng bộ”, Bộ TN-MT nhận định.

Ngoài ra, theo báo cáo của địa phương, một số khu vực chưa được đầu tư hoàn thiện hệ thống hạ tầng để phục vụ nước cho sản xuất, sinh hoạt do nằm tại vùng sâu, vùng xa, hoặc do tình trạng các hộ dân sống phân tán như tại các huyện Tri Tôn, Thoại Sơn, Tịnh Biên của tỉnh An Giang.