Dịch COVID-19: “Bang Hồ Bắc” gặp nguy vì dám đẩy trách nhiệm cho Trung ương?

Trong bối cảnh giới chức Vũ Hán bị truy cứu trách nhiệm vì chậm trễ hành động khiến dịch ‘viêm phổi Vũ Hán’ do virus corona chủng mới (COVID-19) lây lan ngoài tầm kiểm soát, dường như hiện nay Thị trưởng Chu Tiên Vượng (Zhou Xianwang) của Vũ Hán quyết không cam chịu làm “vật tế thần”. Ngày 12/2 vừa qua, trang web của chính quyền Vũ Hán (Cnhan) đã công bố bài viết biện hộ rằng Vũ Hán đã sớm báo cáo tình hình dịch bệnh cho Trung ương Trung Quốc từ tháng 12 năm ngoái. Rốt cuộc, chịu trách nhiệm về thảm họa COVID-19 là giới chức Hồ Bắc hay Bắc Kinh? 

Quan trường Vũ Hán công khai đẩy trách nhiệm lên Trung ương

Bài viết công bố trên trang web của chính quyền Vũ Hán (Cnhan) vào ngày 12/2 có tựa đề “‘Dịch’ dâng lên, sao không cảm thông hơn cho Thị trưởng Vũ Hán” (‘Dịch’ lưu nhi thượng, hà bất đa cấp Vũ Hán thị trưởng noãn noãn tâm), được cho là đầy ẩn ý.

Bài viết chỉ ra, “Nhiều người đề cập dịch bệnh đã lây lan trên khắp Trung Quốc, dĩ nhiên Thị trưởng Vũ Hán Chu Tiên Vượng có trách nhiệm, nhưng ai có thể có cái nhìn hợp lý về tình trạng bất lực của Thị trưởng? Ngay hồi tháng 12 năm ngoái khi bùng phát dịch bệnh Vũ Hán, chính quyền Vũ Hán đã thông báo tình hình liên quan đến cơ quan y tế quốc gia, nhóm chuyên gia cũng đã đến Vũ Hán để điều tra và đưa ra kết luận sơ bộ, Thị trưởng Vũ Hán không xuất thân từ ngành y tế mà chỉ làm theo khuyến nghị của chuyên gia, vậy có lỗi gì?”

Trên RFI (Tiếng nói nước Pháp) cũng có nhận định, bài viết này cho thấy còn nhiều vấn đề trong việc quy kết trách nhiệm cho Thị trưởng Vũ Hán. Thứ nhất, không phải thành phố Vũ Hán không hành động gì mà thực tế ngay vào tháng 12 đã báo cáo với chính quyền Trung ương Bắc Kinh; thứ hai, hành động của Thị trưởng Vũ Hán không mù quáng, ông đã không chỉ báo cáo với Bắc Kinh về quyết định của mình, mà còn là theo khuyến nghị của chuyên gia. Điều này cho thấy trong ứng phó này, Thị trưởng Vũ Hán đã thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm, cũng tôn trọng giới khoa học, vậy có lỗi gì?

Giới quan sát có chỉ ra, rõ ràng bài viết trên web của chính quyền Vũ Hán thẳng thắn đổ lỗi cho lãnh đạo Trung ương tại Bắc Kinh. Phải chăng vì vậy mà gần đây ông Tập Cận Bình đã ra tay hành động, lập tức cho thay thế Bí thư và Chủ nhiệm của Ủy ban Y tế và Sức khỏe Hồ Bắc, bổ nhiệm ông Vương Hạ Thắng (Wang Hesheng) từ Bắc Kinh đến kiêm nhiệm cả hai chức vụ này. Ngoài ra, một thân tín khác của Tập Cận Bình là Trần Nhất Tân (Thư ký Ban Chính pháp Trung ương) cũng trực tiếp đến Vũ Hán chỉ đạo công tác chống dịch bệnh trong vai trò là Phó ban chỉ đạo trung ương về Phòng chống dịch viêm phổi Vũ Hán. Nhiều nhận định cho rằng lần này, ông Tập Cận Bình sẽ ra tay thanh trừng “bang Hồ Bắc”.

• Xem thêm: Bí thư Tỉnh ủy Hồ Bắc Tưởng Siêu Lương bị cách chức

Bất cập thể chế khiến trách nhiệm không rõ ràng?

Viêm phổi virus corona chủng mới (COVID-19) bùng phát ở Vũ Hán vào tháng 12 năm ngoái đã lan rộng khắp Trung Quốc và thế giới. Chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã bị chỉ trích vì che giấu nghiêm trọng dịch bệnh. Nhiều nhà phân tích cho rằng, do quyền tự do ngôn luận tại Trung Quốc bị hạn chế khiến công tác phòng chống dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán bị chậm trễ.

• Xem thêm: Cái chết của BS Lý Văn Lượng và việc “duy trì sự ổn định” của ĐCSTQ

Hiện nay sự tức giận của công chúng chủ yếu nhắm vào các quan chức địa phương. Cộng đồng mạng Trung Quốc chia sẻ thông tin về bốn quan chức địa phương ở Vũ Hán tỉnh Hồ Bắc có thể bị truy cứu: Bí thư Tỉnh ủy Hồ Bắc là Tưởng Siêu Lương (Jiang Chaoliang), Tỉnh trưởng tỉnh Hồ Bắc là Vương Hiểu Đông (Wang Xiaodong), Bí thư thành phố Vũ Hán là Mã Quốc Cường (Ma Guoqiang), và Thị trưởng Vũ Hán là Chu Tiên Vượng. Họ bị quy kết là thủ phạm chính che giấu dịch bệnh ‘viêm phổi Vũ Hán’.

Tuy nhiên, hai nhà lãnh đạo của Đảng và Chính phủ ở Vũ Hán đã liên tiếp lên tiếng phản đối.

Trong trả lời phỏng vấn CCTV (Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc) hôm 27/1, Thị trưởng Vũ Hán Chu Tiên Vượng đã đẩy trách nhiệm che giấu dịch bệnh lên Trung ương. Ông Chu Tiên Vượng thừa nhận rằng việc tiết lộ dịch bệnh là “không kịp thời”, nhưng hy vọng công luận hiểu được những khó khăn của chính quyền địa phương trong việc công bố thông tin, cho biết rằng chính quyền địa phương cần phải có được “ủy quyền” thì mới được công bố thông tin.

CNA (Hãng Thông tấn Trung ương Đài Loan) dẫn lời chuyên gia phân tích cho biết, mặc dù Chu Tiên Vượng không chỉ đích danh ai, nhưng ông ám chỉ tình trạng chậm trễ vì quyết định chính trị tại địa phương phải có sự chấp thuận của chính quyền Trung ương.

Twitter truyền thông HoPin (@MJTVHoPin) cho biết: “Chu Tiên Vượng hiểu rõ bản thân bị biến rằng vật tế thần, vì vậy đã thách thức cơ cấu quyền lực.”

Nhà bình luận Ngô Phàm (Wu Fan) của trang “Vấn đề Trung Quốc” cho biết: Thị trưởng Vũ Hán đã công khai cáo buộc chính quyền Trung ương chịu trách nhiệm, vì Trung ương cản trở hoạt động thông tin. Bây giờ lại đổ trách nhiệm cho Vũ Hán. Thị trưởng đã đi đầu trong việc chống lại chính quyền Trung ương.

Vào tối ngày 31/1, ông Bí thư Mã Quốc Cường của thành phố Vũ Hán cũng lên tiếng trên CCTV rằng ngay sau khi phát hiện một số bệnh nhân bị dịch bệnh COVID-19 ở Vũ Hán thì cơ quan chức năng y tế Vũ Hán đã báo cáo lên trên; sau đó trong các ngày 30 và 31/12 đã phát hiện những trường hợp tương tự tại nhiều bệnh viện, vì vậy đã báo cáo lên Ủy ban Y tế Quốc gia. Như vậy ông Mã Quốc Cường đã cho biết cơ quan chức năng Vũ Hán hoàn toàn không che giấu dịch bệnh.

Trong những diễn biến này, nhiều phân tích cho rằng dưới chế độ chuyên chế độc đảng của ĐCSTQ, các quan chức địa phương chỉ đơn giản là ‘vật tế thần’, giới quan chức địa phương hiểu rất rõ tình hình chính trị Bắc Kinh, họ chỉ như ‘con rối’ của lãnh đạo cấp cao nhất. Có thể thấy rõ tại sao trong khi dịch bệnh ‘viêm phổi Vũ Hán’ nghiêm trọng như vậy mà Trung ương ĐCSTQ cũng như Chính phủ Trung Quốc chậm trễ lên tiếng, nguyên nhân là vì ông Tập Cận Bình chưa lên tiếng!

Tuyết Mai