Nguyên nhân Jack Ma “bị lạnh nhạt” tại hội đàm doanh nghiệp tư nhân Trung Quốc

Nhà sáng lập Alibaba Jack Ma đã tham dự một hội nghị tọa đàm của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình với các doanh nghiệp tư nhân, nhưng bất ngờ là ông đã không được phép phát ngôn, và nguyên nhân của vụ việc này gần đây đã được phân tích. Ngoài ra, người sáng lập Xiaomi Lôi Quân – cũng tham dự hội nghị này và có thể phát biểu, sau khi biết mình được phong làm “người giàu nhất Trung Quốc” đã vội vàng phủ nhận danh hiệu này.

Lý do Jack Ma bị lạnh nhạt tại hội đàm doanh nghiệp tư nhân

Hôm 17/2/2025, một hội nghị chuyên đề về doanh nghiệp tư nhân đã được tổ chức tại Bắc Kinh, ông Tập Cận Bình, lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), đã tham dự và có bài phát biểu. Ông khẳng định các nguyên tắc, chính sách cơ bản phát triển kinh tế tư nhân “không thể và sẽ không thay đổi”, đồng thời bày tỏ hy vọng các doanh nhân sẽ là những “người giàu trước thúc đẩy sự thịnh vượng chung”, v.v.

Tại hội nghị lần này, điều khiến thế giới bên ngoài chú ý nhất chính là sự xuất hiện của Jack Ma. Mặc dù trước đó đã có thông tin ông sẽ tham dự một hội nghị tọa đàm doanh nghiệp tư nhân, dẫn đến nhiều đồn đoán, tuy nhiên điều đáng ngạc nhiên là Jack Ma – người từng nổi tiếng trong quá khứ, đã thực sự “đứng bên lề” và bị lạnh nhạt tại buổi tọa đàm hôm 17/2. Mặc dù cơ quan ngôn luận của ĐCSTQ là CCTV đã cố ý phát sóng đoạn video ông Tập Cận Bình bắt tay ông Jack Ma, nhưng Jack Ma đã không có cơ hội nào phát biểu tại hội nghị, và ngày 17/2 bản tin chính thức về hội nghị do Tân Hoa Xã công bố cũng không đề cập đến tên Jack Ma.

Gần đây, nhà báo Katsuji Nakazawa của Nikkei Asia đã viết bài phân tích, trích dẫn một nguồn tin am hiểu về chính trị, kinh tế và thương mại Trung Quốc. Theo nguồn tin này, việc Tân Hoa Xã không đề cập đến tên của ông Jack Ma trong báo cáo tin tức là có nguyên nhân sâu xa, liên quan đến khẩu hiệu mới của ông Tập Cận Bình tại buổi tọa đàm với các doanh nghiệp tư nhân: “Người giàu trước thúc đẩy sự thịnh vượng chung”.

Báo cáo chỉ ra rằng buổi tọa đàm doanh nghiệp tư nhân này là một nỗ lực tuyệt vọng của lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình nhằm vực dậy nền kinh tế.

• Kinh tế Trung Quốc ‘đến đường cùng’, Tập Cận Bình đích thân mời gặp Jack Ma?

Chủ trương “người giàu trước sẽ thúc đẩy thịnh vượng chung” được đề xuất tại hội nghị cho thấy những mâu thuẫn và nhượng bộ mà chính quyền Tập Cận Bình phải đối mặt. Lý do là gì? Về vấn đề này, nhà báo Katsuji Nakazawa cho rằng vào thời điểm quan trọng này, ông Tập Cận Bình thực sự đã nói từ “giàu trước“, đây là từ ngữ thuộc thời Đặng Tiểu Bình, có nghĩa là một sự thỏa hiệp chính trị, và thậm chí có thể có nghĩa là sửa đổi “Tư tưởng Tập”.

Mặc dù giọng điệu có phần mềm mỏng hơn, nhưng ông Tập sẽ không công khai thừa nhận rằng việc đàn áp các doanh nghiệp công nghệ Trung Quốc là một sai lầm nghiêm trọng trong quyết sách. Nhà báo Katsuji Nakazawa chỉ ra rằng nếu ông Tập “thừa nhận sai lầm”, điều này sẽ ảnh hưởng bất lợi đến vị thế chính trị của ông ấy trước Đại hội 21 của ĐCSTQ vào năm 2027.

Cho nên, đây chính là lý do khiến ông Jack Ma bị đối đãi lạnh nhạt tại hội nghị lần này, mặc dù lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình một lần nữa lôi kéo “những người giàu trước” và thậm chí còn kéo cả ông Jack Ma trở lại, nhưng ông Tập vẫn cố tình xóa tên ông Jack Ma để duy trì lập trường chính trị của mình.

Điều này cũng có thể giải thích tại sao ông cho phép Jack Ma trở lại trước mắt công chúng, nhưng lại cố tình làm mờ nhạt sự “trở lại” của người sáng lập Alibaba. Nhà báo Katsuji Nakazawa chỉ ra: Ông Tập Cận Bình “bắt tay Jack Ma, sau đó Tân Hoa Xã không đề nhắc đến tên ông ấy (Jack Ma), điều này có thể là để giữ thể diện của ông Tập”.

Hơn nữa, từ cách sắp xếp chỗ ngồi, có thể thấy vị trí thực sự của ông Jack Ma trong lòng lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình. Jack Ma được xếp ở vị trí thứ hai bên trái. Doanh nhân người Hoa sống tại Mỹ, Vương An Na (Anna Wang), đã nói với Đài Á Châu Tự Do (RFA) rằng: Thứ nhất, trong cuộc họp không có sự sắp xếp nào để ông Jack Ma phát biểu; thứ hai, chỗ ngồi của ông ấy không được đặt ở vị trí trung tâm, mà lại ở bên cạnh. Bà Vương An Na nói, “Ở Trung Quốc, những điều này đều có ý nghĩa sâu xa, tức là tôi đã ‘minh oan’ cho bạn, nhưng tôi vẫn chưa hoàn toàn chấp nhận bạn, bạn không được thể hiện quá mức. Ông Jack Ma hiểu rất rõ trò này của ĐCSTQ.”

Lôi Quân từ chối trở thành người giàu nhất Trung Quốc

Tổng cộng có 6 đại diện là ông chủ của các doanh nghiệp tư nhân đã phát biểu tại buổi tọa đàm doanh nghiệp tư nhân lần này. Bao gồm ông Nhậm Chính Phi của Huawei, ông Vương Hưng Hưng – CEO của Unitree Robotics), ông Vương Truyền Phúc của hãng xe BYD, ông Ngu Nhân Vinh của công ty bán dẫn Will Semiconductor, ông Lưu Vĩnh Hảo của New Hope Group, và ông Lôi Quân của Xiaomi Technology.

Mặc dù họ “tích cực” phát ngôn và có vẻ được ĐCSTQ và lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình “coi trọng”, nhưng thực ra họ cũng có suy nghĩ riêng của mình.

Theo báo cáo từ tờ báo “Thành thị Trung Quốc” (thuộc Nhân dân Nhật báo) và “Quỹ Trung Quốc”, vào ngày 27/2/2025, giá cổ phiếu Hồng Kông của Tập đoàn Xiaomi đã tăng hơn 4% trong phiên giao dịch, với tổng giá trị thị trường vượt quá 1.470 tỷ đô la Hồng Kông. Do đó, tài sản của ông Lôi Quân, người sáng lập Công ty Xiaomi, đã nhanh chóng vượt qua ông Chung Thiểm Thiểm (người sáng lập Nongfu Spring), nói cách khác, ông Lôi Quân đã trở thành người giàu nhất ở Trung Quốc.

Theo báo cáo, tổng tài sản của ông Lôi Quân ước tính lên tới gần 440 tỷ nhân dân tệ, vượt xa tài sản 370 tỷ nhân dân tệ của ông Chung Thiểm Thiểm (của Nongfu Spring) và tài sản 330 tỷ nhân dân tệ của ông Trương Nhất Minh (của ByteDance).

Ứng dụng tin tức “Tân Hoàng Hà” của tờ “Nhật báo Tế Nam” đưa tin, tổng định giá tài sản của ông Lôi Quân chủ yếu được tính toán dựa trên 3 bộ phận tài sản bao gồm Tập đoàn Xiaomi, ba nền tảng chính của Kingsoft Group và Shunwei Capital. Ông Lôi Quân cũng đã đầu tư vào hãng sản ô tô NIO và Xpeng Motors.

Sau khi tin tức trên được lan truyền ra ngoài, các cơ quan truyền thông lớn của Trung Quốc đã liên tiếp bày tỏ “chúc mừng” tới ông Lôi Quân. Tuy nhiên, bản thân ông Lôi Quân dường như từ chối nhận danh hiệu “người giàu nhất” mà các kênh truyền thông chính thống đưa tin rầm rộ. Về thông tin ông được “thăng chức” thành “người giàu nhất mới nhất Trung Quốc”, đích thân ông trả lời nhóm cựu sinh viên Đại học Vũ Hán rằng đó là “tin giả”.

Theo ứng dụng “Tin tức hàng đầu” thuộc “Nhật báo Hà Nam”, trên mạng lan truyền thông tin Công ty TNHH Công nghệ Xiaomi đã khiếu nại một tài khoản đăng nội dung sai sự thật, cho rằng “ông Lôi Quân đã vượt qua ông Chung Thiểm Thiểm trở thành người giàu nhất” là một sự bịa đặt ác ý, nội dung không chính xác và gây hiểu lầm cho cư dân mạng.

Vào ngày 27/2, trang tin “Dã thảo tài kinh” (Yecao Caijing) đã đăng bài viết “Nhận được khiếu nại từ công ty Xiaomi, Lôi Quân có thể không muốn trở thành người giàu nhất!”. Trong bài viết, họ phản hồi nội dung khiếu nại, cho rằng “có thể Lôi Quân không muốn trở thành người giàu nhất”.

Về phản ứng của ông Lôi Quân, trên mạng cũng đưa ra nhiều phân tích.

Một bài viết có chữ ký trên QQ News chỉ ra rằng ông Lôi sợ hãi và vội vàng bác bỏ tin đồn, nói với công chúng rằng bản thân không đeo vòng nguyệt quế người giàu nhất.

Bài viết kết luận rằng ở Trung Quốc, khoảng 70% những người giàu nhất đã bị loại vì họ ‘thờ nhầm chủ’ dẫn đến bị chèn ép, khoảng 60% những người giàu nhất ở Trung Quốc gây ra sự ganh tỵ giữa những người ngang hàng với họ, sự thù địch của xã hội và thậm chí là sự e ngại của nhân vật lớn vì “sự phô trương của cải quá mức” của họ. Vì vậy, vinh dự và giá trị mà danh hiệu “người giàu nhất” mang đến thấp hơn rất nhiều so với những rủi ro tiềm ẩn mà nó mang lại.

Danh sách người giàu của Trung Quốc từng được mệnh danh là danh sách giết lợn của Trung Quốc. Nhiều người giàu có thân cận với chính quyền Bắc Kinh đã bị bỏ tù với nhiều tội danh khác nhau, thậm chí còn rước họa vào thân.

Ông Lôi Quân kinh doanh thuận lợi tại Trung Quốc Đại Lục, lại xuất hiện đầy tự tin trong buổi tọa đàm với các doanh nghiệp tư nhân, có vẻ như mối quan hệ của ông với chính quyền Trung Quốc khá tốt. Tuy nhiên, chuỗi phản ứng bất ngờ sau khi được truyền thông của ĐCSTQ phong danh hiệu “người giàu nhất” cho thấy ông hiểu rõ vị trí thực sự của mình trong mắt chính quyền. Huống hồ, vẫn còn vết xe đổ của ông Jack Ma, cũng như việc nhà tư bản đỏ thuộc gia tộc họ Vinh đã bí mật chạy sang Canada. Họ là thế hệ sau của ông Vinh Nghị Nhân – nguyên là Phó Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Phó Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Chính Hiệp và cũng là một thương nhân nổi tiếng – đã giao hảo với chính quyền Trung Quốc nhiều năm. Trong bối cảnh đó, giữ thái độ khiêm tốn, tránh gây chú ý có lẽ là lựa chọn duy nhất để bảo vệ bản thân.