Thay đổi chiến lược kinh tế, Trung Quốc đang chuẩn bị cho “viễn cảnh xấu nhất”?

Động thái chuyển trọng tâm từ tăng trưởng dựa vào xuất khẩu sang phát triển thị trường nội địa phản ánh việc thay đổi chiến lược của Bắc Kinh để chuẩn bị cho “viễn cảnh xấu nhất” sau đại dịch virus corona.

Phát biểu trước hàng chục cố vấn kinh tế hàng đầu ở Bắc Kinh vào cuối tuần trước, Chủ tịch Tập Cận Bình cho hay Bắc Kinh đang theo đuổi một kế hoạch phát triển mới, trong đó “tiêu thụ nội địa đóng vai trò chủ đạo”.

“Trong tương lai, chúng ta phải coi nhu cầu nội địa như điểm khởi đầu và là nền tảng khi xây dựng một hệ thống tiêu thụ nội địa hoàn chỉnh, đồng thời cần thúc đẩy mạnh mẽ sự đổi mới trong khoa học, công nghệ và các lĩnh vực khác,” Tân Hoa Xã dẫn lời ông Tập.

Bình luận của ông Tập cho thấy Bắc Kinh đang tiến tới từ bỏ chiến lược đẩy mạnh tiêu thụ quốc tế triển khai từ những năm 1990, vốn đã giúp họ phát triển thành nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới.

“Đó là sự chuẩn bị cho viễn cảnh xấu nhất, bao gồm việc tách rời khỏi Mỹ và toàn bộ thế giới phương Tây,” Hu Xingdou, một nhà kinh tế độc lập ở Bắc Kinh cho biết.

Ông Hu nói rằng Trung Quốc không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải đối mặt với nghịch cảnh, nhưng cảnh báo rằng nước này cần tiếp tục duy trì cải cách thị trường, không nên quay lại mô hình khép kín của nền kinh tế chỉ huy, nơi chính phủ trung ương đưa ra tất cả các quyết định về kinh tế.

Thay vào đó, ông Hu nói rằng Trung Quốc nên dành nhiều nỗ lực hơn để thuyết phục phần còn lại của thế giới rằng họ không có ý định xây dựng một mô hình kinh tế khác với hệ thống toàn cầu hiện thời.

Theo chiến lược định hướng lấy xuất khẩu làm trọng tâm trước đây, chính sách của chính phủ được dịch theo nghĩa đen từ tiếng Trung là “vào lớn, ra lớn”, theo đó Trung Quốc đã tự định hình là trung tâm sản xuất trong chuỗi giá trị toàn cầu bằng cách nhập nguyên liệu và sau đó tái xuất thành phẩm cho các thị trường tiêu dùng.

Hệ thống này đã làm việc hiệu quả sau khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2001, khiến nước này trở thành công xưởng của thế giới. Tuy nhiên, mô hình này đã bắt đầu mất đi tính hiệu quả trong những năm gần đây khi Trung Quốc tìm cách gia tăng chuỗi giá trị.

Diễn biến này, cùng với cuộc chiến thương mại và cạnh tranh công nghệ với Mỹ, cũng như sự gián đoạn của nền kinh tế toàn cầu sau đại dịch virus corona, đã thúc đẩy Bắc Kinh cố gắng tự chủ trong tương lai.

> Kế hoạch 5 năm tới của Trung Quốc: Cố gắng tự chủ trước nguy cơ bị cô lập

Bài phát biểu của ông Tập hôm 23/5 là minh chứng rõ ràng nhất về quan điểm của giới lãnh đạo Trung Quốc về các chiến lược kinh tế mới nhằm phản ứng với mối đe dọa tách rời của Washington.

Theo ông Tập, Trung Quốc phải đối mặt với các biến động bất lợi từ thế giới bên ngoài, bao gồm suy thoái sâu của nền kinh tế toàn cầu, những gián đoạn đối với thương mại quốc tế và đầu tư, “chủ nghĩa đơn phương và chủ nghĩa bảo hộ cực đoan,” và những rủi ro địa chính trị.

“Chúng ta bây giờ phải tìm hướng phát triển trong một thế giới không chắc chắn và nhiều bất ổn hơn,” ông Tập nói.

Ông Tập cũng thúc giục Trung Quốc tự chủ hơn về công nghệ và thị trường, đặc biệt các lĩnh vực như kinh tế kỹ thuật số, sản xuất thông minh, khoa học sức khỏe và đời sống và vật liệu mới.

Ông mong muốn Trung Quốc sẽ đứng về “phía chính nghĩa của lịch sử” để khẳng định chủ nghĩa đa phương, trong khi sẽ không tự đóng cửa với thế giới bên ngoài. Thay vào đó, Trung Quốc sẽ kiên trì thúc đẩy toàn cầu hóa theo hướng “cởi mở và toàn diện”, ông Tập cho biết. 

Những bình luận mới nhất của ông Tập về thúc đẩy toàn cầu hoá giống với nội dung mà ông đã phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos năm 2017. Vào thời điểm đó, nó được xem như một lời chỉ trích công khai mạnh mẽ nhắm vào Tổng thống Mỹ mới nhậm chức, Donald Trump.

Raymond Yeung, trưởng nhóm chuyên gia kinh tế của ngân hàng ANZ tại Trung Quốc, nhận định sự thay đổi chiến lược của Trung Quốc xuất phát từ lo ngại rằng nhu cầu bên ngoài sẽ không thể phục hồi trong hai, ba năm tới.

“Họ hướng đến sự chuyển đổi kinh tế, nhưng câu hỏi đặt ra là ‘làm thế nào’?” ông Yeung cho biết.

Gia Huy (theo SCMP)

Xem thêm: