Hệ thống giám sát công dân khổng lồ của Trung Quốc

Chính quyền Trung Quốc đang triển khai một kế hoạch giám sát công dân hoàn toàn mới. Họ sẽ sử dụng khối lượng thông tin công cộng và cá nhân khổng lồ để hình thành một hệ thống giám sát lớn nhất thế giới.

Ông Meissner, trưởng nhóm nghiên cứu kinh tế kỹ thuật Trung Quốc của Mercator Đức phát biểu trên Wallstreet Journal rằng, chủ nghĩa chuyên chế đã được chắp cánh bởi “dữ liệu lớn” (big data) và công nghệ thông tin, sẽ đem lại những hậu quả vô cùng nghiêm trọng, không chỉ đối với công dân Trung Quốc mà cả với bất kỳ những ai có liên quan đến các tổ chức của Trung Quốc.

Thói quen mua sắm và bình luận trên mạng đều được ghi lại

Hệ thống này được gọi là hệ thống tín dụng xã hội, mục tiêu là sử dụng thông tin tổng hợp của các tổ chức tài chính và cơ quan chấp pháp để giám sát cá nhân và tổ chức. Các loại thông tin từ nhiều nguồn như đánh giá của doanh nghiệp, thói quen mua sắm trực tuyến, các bình luận trên mạng xã hội, v.v… sẽ được tổng hợp và trở thành điểm số tín dụng xã hội của công dân. Điểm số này có thể được tra thấy công khai trên mạng.

Meissner nói rằng, nghe thì thấy tương tự như hệ thống tính điểm tín dụng tài chính của phương Tây, nhưng hệ thống giám sát tín dụng của các quốc gia dân chủ thông thường chỉ tập trung vào một bộ dữ liệu, và quyền sở hữu dữ liệu cũng được chia nhỏ ra. Trong khi đó, hệ thống của Trung Quốc sử dụng các dữ liệu được liên kết chặt chẽ với nhau, giống như cách mà họ định nghĩa về việc “giữ gìn pháp luật” và “trách nhiệm xã hội”.

Hệ thống này sẽ “ban thưởng” cho “hành vi tốt” và “trừng phạt” những “hành vi xấu”. Người vi phạm các quy tắc sẽ bị liệt vào danh sách đen, bị cấm tham gia các hoạt động kinh tế và dịch vụ công cộng. Ví như, một người lái xe ẩu sẽ khó có được công việc tốt, những người khác sẽ tránh qua lại với anh này vì sợ bị liên lụy.

Hệ thống giám sát toàn diện này sẽ tồn tại trong môi trường kỹ thuật số. Nó sẽ được triển khai thông qua các công ty đang vận hành các trang web mua sắm trực tuyến, các trang truyền thông xã hội, các trang web kết bạn cũng như các trang game. Điểm số tín dụng xã hội và quy trình sử dụng có sẵn trên mạng thì việc liên kết kỹ thuật với hệ thống này sẽ trở nên vô cùng thuận lợi và liền mạch.

Tăng cường khống chế chính trị

Các hoạt động hàng ngày của công dân và doanh nghiệp sẽ bị giám sát thông qua hệ thống toàn diện này. Mục đích của chính quyền Trung Quốc là tăng cường kiểm soát chính trị đối với tất cả mọi hoạt động xã hội và kinh tế. Trung tâm nghiên cứu Mercator phân tích khoảng 40 bộ tài liệu mà chính quyền Trung Quốc phát hành sau năm 2014 thì phát hiện, hệ thống sở hữu thông tin của tất cả các doanh nghiệp, cũng như nhân viên và các bộ phận của những doanh nghiệp này.

Nếu công ty bạn có văn phòng hoặc nhà máy tại Trung Quốc, chính phủ sẽ thu thập và đánh giá các phương diện, từ công ty cho đến mỗi từng nhân viên. Trong tương lai, việc làm ăn của bạn sẽ phụ thuộc vào điểm số tín dụng xã hội này. Bạn sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc cho phép chính quyền thẩm tra mọi dữ liệu về hoạt động kinh doanh.

Mở rộng hoạt động giám sát ra các nước khác

Trung tâm nghiên cứu Mercator cũng phát hiện Alibaba, Baidu hay Tencent và các công ty khoa học công nghệ tại Trung Quốc đều sẵn lòng hợp tác với chính quyền để xây dựng hệ thống tín dụng xã hội này. Không chỉ vậy, họ còn dự kiến mở rộng việc giám sát sang các nước khác.

Mercator cũng cảnh báo các công ty phương Tây có chiến lược đầu tư tại Trung Quốc hoặc chuyển giao các công nghệ nhạy cảm cho Trung Quốc như big data hay phân tích điểm tín dụng nên cẩn thận với các rủi ro, ít nhất là phải dùng hợp đồng để giới hạn phạm vi sử dụng. Đồng thời , chính phủ các nước phương Tây phải buộc Trung Quốc tham gia các hiệp định quốc tế về an toàn dữ liệu.

Nhưng cho dù có cẩn thận thế nào thì các công ty công nghệ Trung Quốc bị chính quyền thao túng này sẽ vươn “xúc tu” đến khắp nơi trên thế giới và sẽ được chính quyền của các nước chuyên chế khác ủng hộ. Chủ nghĩa chuyên chế dựa trên big data sẽ sớm không còn chỉ giới hạn ở Trung Quốc.

Bảo Minh

Xem thêm: