Thương vụ bán cảng Panama của Lý Gia Thành liên quan đến tranh chấp ở cao tầng ĐCSTQ

Tỷ phú Hồng Kông Lý Gia Thành đã trở thành mục tiêu công kích của Bắc Kinh, sau khi ông công bố kế hoạch bán các cảng biển tại kênh đào Panama cùng các tài sản khác cho một tập đoàn Mỹ. Đại Công Báo (Ta Kung Pao) – tờ báo được coi là cơ quan ngôn luận của Bắc Kinh tại Hồng Kông – đã liên tục chỉ trích ông. Học giả Viên Hồng Băng tại Úc đã trích dẫn nguồn tin từ nội bộ chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), cho biết Tổng Bí thư Tập Cận Bình đã đích thân phát động chiến dịch công kích ông Lý Gia Thành. Theo thông tin được tiết lộ, Bắc Kinh đã tìm cách để các doanh nghiệp nhà nước ĐCSTQ tham gia vào thương vụ này, nhưng ông Lý Gia Thành đã phớt lờ đề nghị đó. Ngoài ra, theo ông Viên Hồng Băng, quyết định của ông Lý Gia Thành có thể nhận được sự ủng hộ từ một nhóm các gia tộc quyền lực trong giới tinh hoa Trung Quốc, những người vốn không hài lòng với ông Tập Cận Bình.

ĐCSTQ chỉ trích ông Lý Gia Thành, tin đồn do đích thân ông Tập Cận Bình chỉ đạo

Dưới áp lực liên tục từ chính quyền Trump, CK Hutchison Holdings do ông Lý Gia Thành kiểm soát, đã thông báo vào ngày 4/3 rằng họ sẽ bán 43 cảng tại 23 quốc gia cho một liên danh do tập đoàn Mỹ BlackRock dẫn đầu. Tuy nhiên, CK Hutchison vẫn giữ lại quyền sở hữu các cảng ở Trung Quốc Đại Lục và Hồng Kông. Tổng giá trị thương vụ này lên tới 22,8 tỷ USD.

Truyền thông Hồng Kông là tờ Đại Công Báo do ĐCSTQ kiểm soát, đã liên tiếp đăng 3 bài bình luận vào các ngày 13/3, 15/3 và 17/3, chỉ trích gay gắt ông Lý Gia Thành, cáo buộc ông “bán nước” và “phản bội lợi ích dân tộc”. Văn phòng Sự vụ Hồng Kông và Ma Cao, cơ quan của ĐCSTQ phụ trách các vấn đề về Hồng Kông và Ma Cao, đã đăng lại những bài viết này trên trang web chính thức của mình. Ngoài ra, vào ngày 17 và 18/3, cựu Đặc khu trưởng Hồng Kông Lương Chấn Anh cùng Đặc khu trưởng đương nhiệm Lý Gia Siêu cũng đã lên tiếng chỉ trích tập đoàn CK Hutchison về thương vụ này.

Ngoài ra, theo Tân Hoa Xã đưa tin hôm 16/3, Phó trưởng Ban Liên lạc Đối ngoại Trung ương ĐCSTQ Mã Huy (Ma Hui) đã dẫn đầu một phái đoàn ĐCSTQ thăm Panama từ ngày 14 đến 15/3, trong đó có các cuộc hội kiến với lãnh đạo các chính đảng chủ chốt của Panama.

Học giả tự do Viên Hồng Băng, người có liên hệ với các quan chức nội bộ ĐCSTQ và hiện đang sống tại Úc, nói với tờ Epoch Times rằng theo nguồn tin từ giới quan chức Bắc Kinh, bao gồm các thành viên thuộc thế hệ “Hồng nhị đại” (con cháu các lãnh đạo cấp cao) vốn cực kỳ bất mãn với ông Tập Cận Bình, chiến dịch chỉ trích ông Lý Gia Thành lần này được đích thân Tập Cận Bình phát động, mục đích nhằm đưa ông Lý Gia Thành vào thế bị lên án toàn diện cả về dư luận lẫn đạo đức.

“Vì vậy, mọi người thấy rằng ĐCSTQ đã thực hiện các cuộc công kích cá nhân nặng nề như vậy đối với một cụ ông 96 tuổi. Đây là một cuộc tấn công chính trị.”

ĐCSTQ cố gắng đưa các doanh nghiệp nhà nước vào thương vụ nhưng ông Lý Gia Thành phớt lờ

Theo Bloomberg đưa tin hôm 18/3, nhiều cơ quan Chính phủ ĐCSTQ đã nhận được chỉ thị từ các nhà lãnh đạo hàng đầu của nước này để bắt đầu điều tra xem liệu việc CK Hutchison bán hoạt động kinh doanh cảng ở nước ngoài có liên quan đến lỗ hổng an ninh hay vi phạm chống độc quyền hay không.

• Liệu ĐCSTQ có ngăn được ông Lý Gia Thành bán thương vụ tại kênh đào Panama?

Theo The Wall Street Journal (WSJ) hôm 18/3, ông Tập Cận Bình đã bày tỏ sự tức giận trước quyết định của ông Lý Gia Thành, một phần vì CK Hutchison đã không trưng cầu sự đồng ý của chính quyền Bắc Kinh trước khi đưa ra quyết định này. Nguồn tin cũng tiết lộ rằng Bắc Kinh ban đầu có ý định sử dụng vấn đề cảng biển tại kênh đào Panama như một “quân bài mặc cả” trong các cuộc đàm phán với chính quyền Donald Trump của Mỹ, nhưng kế hoạch này đã bị phá vỡ do thương vụ bán tài sản của ông Lý Gia Thành.

Theo tờ Minh Báo của Hồng Kông, một số quan chức ĐCSTQ tiết lộ riêng rằng CK Hutchison đã không thông báo trước cho chính quyền Bắc Kinh về thương vụ này, khiến Bắc Kinh rơi vào thế bị động. Ngoài ra, theo tin đồn lan truyền trong nội bộ Ủy ban Hiệp thương chính trị nhân dân toàn quốc ĐCSTQ (Ủy ban Chính Hiệp), chính quyền Bắc Kinh đã cố gắng tiếp cận ông Lý Gia Thành thông qua các cố vấn cấp cao của CK Hutchison để thảo luận về vụ việc, nhưng không thành công.

Ông Viên Hồng Băng nói với Epoch Times rằng theo nguồn tin ông nhận được, hệ thống cảnh sát bí mật của ĐCSTQ đã phát hiện ra kế hoạch bán tài sản của ông Lý Gia Thành từ khi thương vụ này còn đang trong quá trình chuẩn bị. Sau đó, Bắc Kinh tìm cách sử dụng một số doanh nghiệp nhà nước để đàm phán mua lại số tài sản này từ tỷ phú họ Lý, nhưng không thành công.

Ông Viên Hồng Băng tiết lộ: “Bắc Kinh nói với ông Lý Gia Thành rằng nếu ông muốn bán, thì phải bán cho doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc. Nhưng cuối cùng, ông Lý Gia Thành bất ngờ quyết định giao dịch với công ty Mỹ.”

Ông Viên cho rằng lý do đằng sau quyết định giao dịch với các công ty Mỹ của ông Lý Gia Thành là vì nhiều gia đình quyền lực của ĐCSTQ đứng sau ông Lý, trong khi họ cùng ông Lý thực tế là đối lập với ông Tập Cận Bình.

• Vì sao ông Tập Cận Bình bất hòa với tỷ phú Lý Gia Thành?

Một công ty con thuộc CK Hutchison hiện đang kiểm soát 2 cảng biển tại kênh đào Panama. Ban đầu, Panama đã cấp quyền khai thác các cảng này cho CK Hutchison vào năm 1998, và sau đó gia hạn thêm 25 năm vào năm 2021.

Ông Viên Hồng Băng cho biết, hơn 40 cảng biển mà CK Hutchison đang bán được phát triển trong thời kỳ mở rộng toàn cầu dưới thời ông Giang Trạch Dân. Trước đây, ông Lý Gia Thành đã đầu tư mạnh vào Trung Quốc Đại Lục trong thời kỳ ông Giang Trạch Dân và ông Tăng Khánh Hồng cầm quyền. Đến thời ông Hồ Cẩm Đào và ông Ôn Gia Bảo, ông Lý Gia Thành tiếp tục được chính quyền ưu ái, thậm chí còn được coi là một doanh nhân yêu nước. Tuy nhiên, khi ông Tập Cận Bình lên nắm quyền, để đàn áp thế lực còn sót lại của các lãnh đạo tiền nhiệm, ông ấy đã từng bước siết chặt các doanh nghiệp của ông Lý Gia Thành tại Trung Quốc, tiến hành kiểm tra nghiêm ngặt về thuế, quản lý doanh nghiệp và các hoạt động kinh doanh khác. Trước sức ép này, ông Lý Gia Thành đã dần rút vốn khỏi Trung Quốc, và đến nay, quá trình rút lui gần như đã hoàn tất.

“Việc ông Lý Gia Thành hoàn thành quá trình rút vốn có liên quan trực tiếp đến sự giúp đỡ của bộ máy quan liêu trong hệ thống ĐCSTQ. Những người ủng hộ ông Lý Gia Thành còn bao gồm cả ông Vương Kỳ Sơn. Đây cũng là một trong những lý do tại sao ông Tập Cận Bình toàn lực chỉnh đốn hệ thống tài chính ngân hàng,” ông Viên Hồng Băng nói.

Tại sao những người quyền quý trong ĐCSTQ lại ủng hộ kế hoạch bán cảng của ông Lý Gia Thành?

Kênh đào Panama dài khoảng 81km, là một trong những tuyến đường thương mại quan trọng nhất thế giới, kết nối Thái Bình Dương và Đại Tây Dương. Hai cảng mà Lý Gia Thành đang bán lần này gồm Cảng Balboa (nằm tại cửa ngõ Thái Bình Dương của kênh đào Panama, thuộc Vịnh Panama) và Cảng Cristóbal (nằm tại lối ra Đại Tây Dương của kênh đào Panama). Cả hai cảng này đều có vị trí chiến lược quan trọng, kiểm soát hai đầu tuyến vận tải biển xuyên lục địa, ảnh hưởng lớn đến thương mại toàn cầu.

Mỹ hoàn thành việc xây dựng Kênh đào Panama vào năm 1914, mất 10 năm và số tiền khổng lồ. Năm 1977, Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là ông Carter đã ký “Hiệp ước Kênh đào Panama” và “Hiệp ước Hoạt động Trung lập Thường trực Kênh đào Panama” với Panama, dần dần chuyển giao quyền kiểm soát Kênh đào Panama cho Chính phủ Panama. Kể từ khi nhậm chức, ông Trump đã tuyên bố sẽ giành lại kênh đào vì điều quan trọng là quân đội Mỹ phải giành thế chủ động ở Panama và Kênh đào Panama, đồng thời cũng cần làm suy yếu ảnh hưởng của Bắc Kinh tại Kênh đào Panama.

Giới quan sát cho rằng Mỹ có thể lấy thương vụ với ông Lý Gia Thành làm “hình mẫu” để tiếp tục mua lại nhiều cảng quan trọng trên toàn cầu, nhằm hạn chế các điểm cập bến của tàu Trung Quốc, từ đó làm suy yếu ảnh hưởng hàng hải của Bắc Kinh.

Mặt khác, thương vụ này cũng được coi là một đòn giáng mạnh vào tham vọng “Vành đai và Con đường” của ông Tập Cận Bình. Việc mất quyền kiểm soát các cảng chiến lược như Balboa và Cristóbal tại kênh đào Panama khiến Trung Quốc gặp khó khăn hơn trong việc mở rộng ảnh hưởng thương mại và địa chính trị ở khu vực Mỹ Latinh cũng như trên tuyến đường biển quốc tế.

Theo WSJ, nguồn tin thân cận tiết lộ rằng thương vụ này khiến ông Tập rơi vào thế khó xử. Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng nhận thức được rằng nếu cố gắng can thiệp để ngăn chặn thương vụ này, họ có thể làm trầm trọng thêm căng thẳng với chính quyền Trump.

Ông Viên Hồng Băng nói với Epoch Times rằng đối với ông Lý Gia Thành mà nói, việc bán cảng cho doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc hay công ty Mỹ thực ra không có nhiều khác biệt về lợi ích kinh tế. Tuy nhiên, theo nguồn tin từ nội bộ ĐCSTQ, ông Lý Gia Thành không dám bán cho doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc, vì đằng sau ông là lợi ích của nhiều gia tộc quyền quý trong Đảng, đặc biệt là những quan chức cấp cao thời Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào (bao gồm các quan chức từ cấp cựu Ủy viên Trung ương Đảng trở lên và các quan chức đã nghỉ hưu), muốn bán cảng cho Mỹ.

“Tại sao các gia tộc quyền quý này muốn ông Lý Gia Thành chuyển nhượng tài sản cho công ty Mỹ và cắt đứt hoàn toàn quan hệ với ĐCSTQ? Bởi vì họ tin rằng, dưới làn sóng ‘Trump 2.0’ , chính quyền Tập Cận Bình sẽ rơi vào một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng, thậm chí có thể là một tình thế không thể thoát ra được,” ông Viên Hồng Băng nói.

Ông Viên Hồng Băng phân tích rằng các gia tộc quyền quý trong ĐCSTQ đang lo sợ một kịch bản xấu nhất: Nếu ông Tập Cận Bình và Donald Trump xảy ra xung đột nghiêm trọng, đặc biệt là nếu chiến tranh bùng nổ ở eo biển Đài Loan, thì Mỹ chắc chắn sẽ phát động một chiến dịch trừng phạt kinh tế toàn cầu nhằm vào Trung Quốc, giống như cách phương Tây đang trừng phạt Nga sau khi xung đột Ukraine nổ ra. Vì vậy, những thế lực này muốn nhanh chóng rút lui, cắt đứt mối liên hệ kinh tế với chính quyền Bắc Kinh và chuyển tài sản ra khỏi tầm kiểm soát của ĐCSTQ, tránh rủi ro bị Mỹ phong tỏa tài sản, giống như các biện pháp trừng phạt hiện nay của phương Tây đối với Nga, tài sản của nhiều quan chức Nga đã bị tịch thu.

“Họ sợ điều này, nên họ đều yêu cầu Lý Gia Thành thông qua việc bán quyền kiểm soát cảng cho công ty Mỹ để bày tỏ sự quy phục với Trump. Ý tứ là nếu ông Tập Cận Bình một khi khơi mào cuộc chiến nóng giữa Trung Quốc và Mỹ, chúng tôi thực chất đều ủng hộ Trump, ủng hộ Mỹ, nên ông đừng tịch thu tài sản của chúng tôi.”

Ông Viên Hồng Băng nói, nội bộ ĐCSTQ đã bắt đầu dành sẵn lối thoát, đây mới là cuộc nguy cơ lớn nhất của ông Tập Cận Bình.