Liệu ĐCSTQ có ngăn được ông Lý Gia Thành bán thương vụ tại kênh đào Panama?
- Phỉ Trân
- •
Tỷ phú giàu nhất Hồng Kông Lý Gia Thành cùng CK Hutchison Holdings Limited gần đây đã tuyên bố bán các hoạt động kinh doanh tại kênh đào Panama, bao gồm cả cảng, cho tập đoàn BlackRock của Mỹ. Động thái này đã bị truyền thông nhà nước Trung Quốc (Đảng Cộng sản Trung Quốc, ĐCSTQ) chỉ trích gay gắt là “để mất chủ quyền, làm nhục quốc thể”. Hôm thứ Ba (ngày 18/3), nhiều cơ quan Chính phủ ĐCSTQ đã nhận chỉ thị bắt đầu điều tra xem liệu giao dịch này có liên quan đến rủi ro an ninh quốc gia hay không.
Các nhà quan sát cho rằng sự thành công của ông Lý Gia Thành không dựa vào đặc quyền của ĐCSTQ. Lần rời đi này của ông vừa là một bước đi trên dây đầy mạo hiểm, vừa là một cuộc thoát thân chính xác. Nếu Bắc Kinh muốn ngăn chặn thương vụ này, e rằng sẽ dẫn đến rắc rối lớn hơn.
CK Hutchison Holdings Limited (gọi tắt là CK Hutchison) do ông Lý Gia Thành kiểm soát đang có kế hoạch bán các hoạt động kinh doanh tại kênh đào Panama, bao gồm cả cảng, cho một tập đoàn do BlackRock (Mỹ) dẫn đầu. Động thái này đã khiến Bắc Kinh vô cùng bất mãn. Trong bối cảnh đó, tờ Đại Công Báo (Ta Kung Pao), một cơ quan ngôn luận do chính quyền Trung Quốc kiểm soát tại Hồng Kông, đã liên tiếp đăng các bài bình luận vào các ngày 13, 15 và 17/3, chỉ trích gay gắt ông Lý Gia Thành vì hành động “rời bỏ vận mệnh quốc gia” và “đưa vốn sang Mỹ”.
Cùng thời điểm đó, Bắc Kinh đã cử ông Mã Huy, Thứ trưởng Bộ Liên lạc Đối ngoại Trung ương ĐCSTQ, dẫn đầu phái đoàn đến thăm Panama. Tại đây, ông đã gặp gỡ các lãnh đạo chính của các đảng phái Panama và tổ chức các buổi tọa đàm với giới học giả, chuyên gia. Phía Trung Quốc tuyên bố rằng chuyến đi nhằm tăng cường lòng tin và củng cố nền tảng hữu dân ý hữu hảo Trung Quốc – Panama.
Chuyên gia: Lý Gia Thành thành công dựa vào dư âm Hồng Kông – Anh, chứ không phải dựa vào giới tinh hoa đỏ
Tờ Washington Post đưa tin hôm 17/3 rằng CK Hutchison và BlackRock đã đạt được thỏa thuận nguyên tắc vào tuần trước, nhưng các tài liệu cuối cùng sẽ chỉ được ký kết vào ngày 2/4. Những người tham gia thương vụ này cho biết, họ dự đoán Bắc Kinh sẽ không can thiệp trực tiếp, vì CK Hutchison từ lâu đã hoạt động độc lập với Hồng Kông, và quan trọng hơn, thương vụ này không liên quan đến các cảng của Trung Quốc.
Tuy nhiên, ngày 18/3 Bloomberg dẫn nguồn tin cho biết, nhiều cơ quan Chính phủ ĐCSTQ đã nhận được chỉ thị từ lãnh đạo cấp cao, bắt đầu điều tra xem thương vụ bán lại hoạt động kinh doanh cảng nước ngoài của CK Hutchison có liên quan đến rủi ro an ninh hoặc vi phạm chống độc quyền hay không.
Ngày 18/3, trong cuộc họp báo trước khi diễn ra Hội nghị Hành chính, Trưởng đặc khu Hồng Kông Lý Gia Siêu tuyên bố rằng chính quyền Hồng Kông yêu cầu các chính phủ nước ngoài cung cấp một môi trường công bằng và công chính cho tất cả doanh nghiệp, bao gồm cả doanh nghiệp Hồng Kông, phản đối sử dụng các thủ đoạn ép buộc hoặc gây áp lực trong quan hệ kinh tế và thương mại quốc tế. Đồng thời, ông cũng khẳng định rằng bất kỳ giao dịch nào cũng phải tuân thủ luật pháp và quy định hiện hành, và chính quyền đặc khu sẽ xử lý các vấn đề theo đúng pháp luật.
Về vấn đề này, ông Dương Hiến Hoằng (Yang Sen-hong), nhà báo nổi tiếng của Đài Loan và Chủ tịch Liên minh Quan tâm Nhân quyền Trung Quốc, nói với tờ Epoch Times rằng ông Lý Gia Thành là một doanh nhân, và ông có thể nhận thấy mô hình điều hành đất nước theo kiểu “bảng cân đối tài chính” của ông Trump sẽ mang lại lợi nhuận. Ông dự đoán rằng số tiền thu được từ việc bán cảng Panama của ông Lý Gia Thành có khả năng sẽ được đầu tư vào các kế hoạch phát triển tương lai tại Mỹ.
Ông Dương Hiến Hoằng cũng nhấn mạnh rằng thành công của ông Lý Gia Thành chủ yếu nhờ vào dư âm (còn sót lại) của chính quyền Anh tại Hồng Kông, chứ không phải đặc quyền từ ĐCSTQ. Ông suy đoán rằng chính quyền Trump có thể đã nghiên cứu về ông Lý Gia Thành từ trước, thậm chí có thể đã liên hệ với ông từ sớm và biết rằng ông sẵn sàng nhượng lại cảng Panama.
Theo thông tin công khai, ông Lý Gia Thành sinh năm 1928 tại Quảng Đông. Trong thời kỳ kháng chiến chống Nhật, ông cùng gia đình di cư sang Hồng Kông. Cha ông mất sớm, nên năm 15 tuổi ông phải nghỉ học để làm việc tại một xưởng kim khí. Nhờ tài năng kinh doanh, đến 18 tuổi, ông đã được thăng lên vị trí quản lý kinh doanh. Năm 22 tuổi, ông thành lập Công ty Nhựa Trường Giang (Cheung Kong Plastics), sau đó mở rộng sang bất động sản, tài chính và nhiều lĩnh vực khác. Đến năm 1987, khi chưa đầy 50 tuổi, ông lần đầu tiên lọt vào Danh sách Tỷ phú Forbes. Sau khi Trung Quốc thực hiện cải cách mở cửa, vào những năm 1990, ông bắt đầu mở rộng đầu tư vào thị trường Trung Quốc Đại Lục.
Phân tích: “Lý Gia Thành lại bỏ chạy”, thoát thân một cách chính xác
Tuy nhiên đến năm 2015, trước khi bong bóng bất động sản tại Trung Quốc vỡ, ông Lý Gia Thành đã bắt đầu bán tháo hàng loạt dự án bất động sản tại Đại Lục. Truyền thông nhà nước Trung Quốc khi đó đã đăng bài viết với tiêu đề “Đừng để Lý Gia Thành chạy thoát”, chỉ trích động thái thoái vốn đầu tư tại Trung Quốc của ông.
Ông Dương Hiến Hoằng cho rằng ông Lý Gia Thành là một doanh nhân Hồng Kông biết “cửa sinh tử”, nếu không bỏ chạy vào lúc này thì sẽ rất có lỗi với bản thân. Ông cũng chế giễu rằng việc truyền thông nhà nước Trung Quốc bây giờ mới lên tiếng chỉ trích, chỉ càng chứng tỏ họ đã bị cuộc chiến thuế quan của ông Trump làm cho choáng váng, không kịp phản ứng.
Ngày 17/3, Reuters đưa tin nhanh rằng gia tộc Lý Gia Thành đã đồng ý bán phần lớn mảng kinh doanh cảng cho tập đoàn do BlackRock (BLK.N) dẫn đầu. Động thái này được cho là nhằm tránh sự giận dữ của cựu Tổng thống Trump đối với kênh đào Panama, đồng thời thương vụ gần 23 tỷ USD cũng có thể giúp cổ phiếu của CK Hutchison tăng giá. Tuy nhiên, Bắc Kinh hiện đã bày tỏ sự bất mãn với thỏa thuận này, điều này đồng nghĩa với việc CK Hutchison đã rơi vào vòng xoáy địa chính trị.
Tuy nhiên theo nguồn tin nội bộ từ CK Hutchison, chỉ khoảng 12% doanh thu của tập đoàn đến từ Trung Quốc và Hồng Kông, trong khi thị trường chủ lực từ lâu đã chuyển sang châu Âu, Bắc Mỹ và Úc. Điều này cho thấy quá trình “tách rời” khỏi Bắc Kinh đã diễn ra trong nhiều năm. Ngoài ra, thương vụ lần này không chỉ mang lại lợi nhuận khổng lồ, mà còn giúp CK Hutchison tái cấu trúc tài sản, tối ưu hóa danh mục đầu tư của tập đoàn.
Nhà bình luận chính trị, kinh tế kỳ cựu Ngô Gia Long nói với Epoch Times rằng ông Lý Gia Thành vừa đi trên dây đầy mạo hiểm, vừa thực hiện một cuộc thoát thân chính xác. Ông nhận định rằng phần lớn danh mục đầu tư của ông Lý Gia Thành nằm ngoài Trung Quốc, nên điều ông quan tâm chủ yếu là biến động của tình hình quốc tế. Rõ ràng, ông không muốn đối đầu với Mỹ. Lập trường của ông Lý Gia Thành khác với ĐCSTQ, trong khi Bắc Kinh bị ràng buộc bởi vấn đề thể diện và cảm xúc dân tộc chủ nghĩa, thì đây không phải là điều mà ông Lý Gia Thành cân nhắc.
Theo đài NBC của Mỹ, trong bản tin ngày 13/3, thương vụ này đồng nghĩa với việc CK Hutchison, tập đoàn do tỷ phú 96 tuổi Lý Gia Thành kiểm soát, sẽ rút khỏi lĩnh vực kinh doanh cảng quốc tế.
Các nhà phân tích nhận định rằng việc bán tài sản này sẽ nâng cao giá trị của CK Hutchison, đồng thời số tiền thu được sẽ giúp tập đoàn giảm nợ và cải thiện tình hình tài chính.
Nhà bình luận kỳ cựu Đường Tĩnh Viễn, hiện đang sống tại Mỹ, nói với Epoch Times rằng trong bối cảnh hiện tại, ông Lý Gia Thành không còn coi các cảng này là “cây hái ra tiền” nữa, mà thay vào đó, chúng đã trở thành những “quả bom hẹn giờ”, có thể mang đến rủi ro chính trị khổng lồ bất cứ lúc nào.
Ông nhận định: “Ông Lý Gia Thành hiện tại hoàn toàn theo chiến lược ‘không thể đắc tội, nhưng có thể tránh xa’. Có thể nói, đây là một cuộc thoát thân chính xác, nhưng cũng có thể xem như một bước đi trên dây đầy mạo hiểm.”
Bắc Kinh có thể ngăn chặn thương vụ này không? Phân tích: Nếu can dự thì có thể mang đến rắc rối lớn
Có phóng viên hỏi ông Trưởng đặc khu Hồng Kông Lý Gia Siêu rằng chính quyền Hồng Kông sẽ đối phó thế nào trước sự chỉ trích từ Bắc Kinh, và liệu có sử dụng “Luật An ninh Quốc gia phiên bản Hồng Kông” để ngăn chặn thương vụ này hay không.
Ông Lý Gia Siêu nhấn mạnh rằng bất kỳ giao dịch nào cũng phải tuân thủ pháp luật, và chính quyền Hồng Kông sẽ xử lý theo đúng quy định.
Vậy Bắc Kinh có thực sự có biện pháp để ngăn chặn thương vụ này không? Thậm chí, liệu có thể sử dụng “Luật An ninh Quốc gia Hồng Kông” để can thiệp hay không?
Ông Đường Tĩnh Viễn cho rằng bất kể Bắc Kinh viện dẫn điều khoản nào trong “Luật An ninh Quốc gia Hồng Kông” để ngăn chặn thương vụ này, trên phương diện pháp lý, thì ĐCSTQ đều sẽ đối mặt với một thách thức lớn. Điều đó có nghĩa là Bắc Kinh buộc phải đưa ra bằng chứng xác thực để chứng minh rằng ông Lý Gia Thành cố ý cấu kết với thế lực nước ngoài nhằm gây tổn hại đến an ninh quốc gia. Họ phải biến một giao dịch thương mại bình thường, thành một hành vi phá hoại an ninh quốc gia một cách có chủ đích.
Ông cho rằng hành động đàn áp mang tính chính trị này chắc chắn sẽ tạo ra một “hiệu ứng sợ hãi” mạnh mẽ, không chỉ trong giới doanh nghiệp tư nhân ở Hồng Kông mà còn trên toàn Trung Quốc.
Ông Dư Tông Cơ (Tsung-Chi Yu), cựu Viện trưởng Viện Chính trị Chiến tranh tại Đại học Quốc phòng Đài Loan, nói với Epoch Times rằng việc bán hai cảng ở kênh đào Panama không chỉ đơn thuần là quyết định của ông Lý Gia Thành, mà mấu chốt là Chính phủ Panama phải phối hợp với Mỹ để giúp Washington giành lại quyền kiểm soát kênh đào này.
“Hiện tại, Bắc Kinh đang tìm cách gây áp lực lên ông Lý Gia Thành. Điều đó có nghĩa là, dù đây là tài sản ở nước ngoài, nhưng vẫn phải được chính quyền ĐCSTQ chấp thuận, nếu không, sau này ông có thể sẽ bị trả đũa.”
Ông Dương Hiến Hoằng cho rằng: “Nếu chính quyền Bắc Kinh nhất quyết ngăn chặn thương vụ này, thì đây không còn là cuộc đấu giữa ĐCSTQ hay Hồng Kông với ông Lý Gia Thành nữa, mà sẽ trở thành màn đối đầu trực diện giữa ông Tập Cận Bình và ông Donald Trump.”
“Ông Tập Cận Bình có thể là kẻ xấu, nhưng không phải kẻ ngu. Tuy nhiên, nếu ông ấy chấp nhận mạo hiểm vì một chút thắng thua này, có thể sẽ chuốc lấy hậu quả nghiêm trọng hơn.”
Theo tổng hợp từ Reuters, CNN và CNA Đài Loan, ngày 16/3, ông Trump đã ra lệnh cho quân đội Mỹ tiến hành “hành động quân sự dứt khoát và mạnh mẽ” nhằm vào lực lượng vũ trang Houthi. Ông cũng đưa ra tối hậu thư cho nhóm vũ trang này: “Các cuộc tấn công của các người phải dừng lại ngay lập tức, nếu không, ‘địa ngục chưa từng có’ sẽ giáng xuống các người.”
Về vấn đề này, ông Dương Hiến Hoằng nhận định: “Cũng giống như việc ông Trump tuyên bố sẽ đưa lực lượng Houthi xuống địa ngục – đó không chỉ là lời nói suông, mà còn là một lời cảnh báo gửi đến ông Tập Cận Bình.”
Xem thêm
Từ khóa Lý Gia Thành Kênh đào Panama
