Hai câu chuyện lịch sử về lòng tham dẫn đến mất nước

Tục ngữ nói: “Người quân tử coi trọng của cải nhưng không tùy tiện nhận, chỉ nhận khi đúng với đạo lý”. Được và mất trong cuộc đời đôi khi chỉ do một ý nghĩ quyết định. Sự lựa chọn khác nhau sẽ mang đến những hậu quả rất khác nhau. Trong việc trị quốc, quân vương lại càng cần phải cẩn trọng.

Trong phần “Nhân gian” của cuốn “Hoài Nam Tử” có ghi chép lại hai câu chuyện lịch sử rất nổi tiếng, là “Tam gia phân Tấn” và “Giả đạo phạt Quắc”. Hai câu chuyện lịch sử này đều nói về việc lòng tham của người đứng đầu một quốc gia có thể dẫn tới tai họa diệt vong.

“Tam gia phân Tấn” là sự kiện xảy ra vào thời Xuân Thu Chiến Quốc. Bấy giờ nước Tấn hùng mạnh bị ba thế lực lớn trong nước là Hàn, Triệu, Ngụy phân chia, tạo thành ba nước Hàn, Triệu, Ngụy. Các nước này hợp xưng là “tam Tấn”. Về mặt lịch sử, sự kiện này được coi là bước ngoặt giữa thời kỳ cuối Xuân Thu và đầu thời Chiến Quốc.

Bấy giờ nước Tấn nằm dưới quyền của Trí Bá, tông chủ của họ Trí, vua Tấn chỉ có danh mà không có thực quyền. Trí Bá được mô tả là người có phong thái bất phàm, giỏi tiễn thuật, kĩ nghệ xuất chúng, giỏi biện luận, kiên nghị quả quyết nhưng tính tình tàn bạo.

Trí Bá muốn chèn ép ba nhà Hàn, Ngụy, Triệu. Ông ta đòi Ngụy Tuyên Tử cấp đất nhưng Ngụy Tuyên Tử không đồng ý. Lúc này đại thần Nhậm Đăng nói: “Trí Bá hiện giờ rất mạnh, nếu không chịu cho hắn thì không khác nào chúng ta phải gánh chịu tai họa thay cho nhà khác, chi bằng nhường đất còn hơn”.

Ngụy Tuyên Tử nói: “Nếu Trí Bá cứ tiếp tục đòi chúng ta cấp đất thì phải làm sao?”

Nhậm Đăng đáp: “Họ Ngụy nhường cho hắn một phần đất. Khi Trí Bá được rồi, tất hắn sẽ tiếp tục đòi đất của nhà khác. Nhà khác không còn cách nào khác phải nghe, nhưng chắc chắn sẽ sinh tâm oán hận. Đến lúc đó, có thể liên minh để đối phó với Trí Bá.”

Ngụy Tuyên Tử đã nghe theo lời của Nhậm Đăng, cấp cho Trí Bá một phần đất.

Sau khi được đất rồi, Trí Bá tiếp tục đòi đất của Hàn Khang Tử. Hàn Khang Tử không dám từ chối.

Trí Bá lại đòi đất của Triệu Tương Tử, nhưng Triệu Tương Tử kiên quyết từ chối.

Thế là Trí Bá liền bức ép Hàn và Ngụy tấn công Triệu Tương Tử, vây hãm Triệu Tương Tử ở trong thành Tấn Dương. Tuy nhiên, lúc này họ Hàn và Ngụy thấy rằng họ Triệu mà bị diệt, thì sớm muộn gì cũng tới lượt bản thân. Thế là ba họ Triệu, Hàn và Ngụy bí mật liên kết, đánh bại quân của Trí Bá ở Tấn Dương, bắt được Trí Bá giết đi.

Sau đó ba họ chia nước Tấn do Trí Bá nắm giữ thành ba phần.

“Tam gia phân Tấn” là một sự kiện trọng đại đánh dấu bước ngoặt giữa thời Xuân Thu và Chiến Quốc. Thất bại của Trí Bá đã trực tiếp dẫn đến việc nhà Tấn hùng mạnh bậc nhất bị phân chia. Lòng tham của Trí Bá không chỉ khiến cả gia tộc bị diệt vong mà còn khiến nhà Tấn bị chia cắt.

“Giả đạo phạt Quắc” cũng là một sự kiện lịch sử nổi tiếng. Vào thời Xuân Thu, nước Tấn muốn thôn tính hai nước láng giềng nhỏ bé là Ngu và Quắc. Hai nước này vốn có mối quan hệ tốt đẹp. Nếu nước Tấn tấn công nước Ngu thì nước Quắc sẽ gửi quân đến cứu viện, còn nếu nước Tấn tấn công nước Quắc thì nước Ngu cũng sẽ gửi quân đến cứu viện.

Đại thần của nước Tấn là Tuân Tức đã hiến kế cho Tấn Hiến Công: nếu muốn đánh chiếm hai nước này thì cần phải làm cho hai nước bất hòa. Tuân Tức còn nói thêm rằng vua nước Ngu là người tham lam, có thể lợi dụng điểm này, do đó hãy trao ngựa tốt và ngọc quý cho vua nước Ngu.

Thế là Tấn Hiến Công tặng bảo vật của mình cho vua nước Ngu, yêu cầu nước Ngu cho mượn đường để chinh phạt nước Quắc. Vua Ngu bị bảo vật làm động tâm nên muốn cho nước Tấn mượn đường. Lúc ấy, Đại phu Cung Chi Kỳ đã khuyên can: “Nước Ngu và nước Quắc phụ thuộc lẫn nhau. Nếu cho nước Tấn mượn đường, buổi sáng nước Quắc bị diệt, buổi tối nước Ngu cũng sẽ bị diệt”.

Nhưng vua Ngu lại lấy cớ rằng kết bạn với kẻ yếu mà đắc tội với kẻ mạnh là điều ngu xuẩn, do đó không chịu nghe theo lời khuyên của Cung Chi Kỳ và đã nhường đường cho quân Tấn.

Quân Tấn đi qua nước Ngu, tấn công nước Quắc, giành chiến thắng và tiêu diệt nước này. Khi quân Tấn rút về lại dễ dàng tiêu diệt nước Ngu.

Lòng tham của Trí Bá và của vua nước Ngu cuối cùng đã dẫn đến kết cục nước mất nhà tan.

Trong cuộc đời, mỗi người đều sẽ phải đối mặt với rất nhiều lựa chọn. Có lúc lựa chọn sai sẽ có thể sửa chữa và làm lại, nhưng cũng có những lúc chọn sai sẽ khiến chúng ta hối hận cả đời. Vì vậy, mỗi người đều cần phải thật thận trọng trong lời nói và hành động của mình. Địa vị càng cao, trọng trách càng lớn, lại càng cần phải ghi nhớ bài học này.

Theo Vision Times tiếng Trung
Tác giả: Tần Sơn
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• Cái họa lớn nhất là không biết đủ, cái hại lớn nhất là lòng tham

Mời xem video: