Hải Thượng Lãn Ông: “Hãy thả một con diều, diều rơi ở đâu thì chôn ta ở đó”

Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là tác giả cuốn “Hải thượng y tông tâm lĩnh”, cuốn sách này chắt lọc tinh hoa từ y học cổ truyền, được đánh giá là công trình y học xuất sắc nhất thời trung đại Việt Nam. Dù là một lương y có tiếng nhưng ông chỉ thu mình quê mẹ ở Hương Sơn (Hà Tĩnh) chữa bệnh cho dân nghèo. Những mẩu chuyện dân gian về ông cho thấy sự bình dị trong tính cách của một lương y.

Không để tâm đến quyền thế

Năm 1782, Thế tử Trịnh Cán bị bệnh nặng, các thái y chữa mà bệnh không thuyên giảm. Chúa Trịnh Sâm nghe tiếng Hải Thượng Lãn Ông liền cho người đến mời chữa bệnh cho Thế tử.

Quan quân nhận lệnh của Chúa, đến vùng Hương Sơn tìm Hải Thượng Lãn Ông. Trong khi tìm đường thì họ thấy một ông lão lúi cúi chặt củi ven rừng liền đến hỏi thăm. Ông lão nói nhà cụ lang còn xa lắm, cứ theo đường này rồi hỏi dần.

Đám quan quân theo đường chỉ, hỏi han quanh co mãi cũng tìm được đến nhà, nhưng nghe nói Hải Thượng Lãn Ông đi vắng phải đợi đến hôm sau mới về. Đến hôm sau quan quân mới gặp Hải Thượng Lãn Ông, hóa ra chính là ông lão chặt củi hôm trước, lưng còn đeo túi thuốc.

Hải Thượng Lãn Ông vẫn giữ bộ quần áo dân dã của mình đến Phủ chúa. Huy Quận công là người có thế lực lúc đó đã ngăn lại trách: “Vào ra mắt Chúa mà lại ăn mặc như thế?”.

Hải Thượng Lãn Ông đáp rằng: “Tôi nghe Chúa triệu ra đây để chữa bệnh, nên mới lặn lội từ quê nhà tới. Còn nếu như Chúa chỉ cần người mũ áo cao dài, thì kinh sư thiếu gì mà phải tìm đến tôi?”

Huy Quận công phải để ông vào Phủ xem bệnh.

Thú thả diều

Dấu chân Hải Thượng Lãn Ông in dấu khắp vùng đất Hương Sơn, ông lặn lội chữa bệnh cứu người và và tìm cây thuốc. Tương truyền ông rất mê thả diều, có những lúc ông lên núi Nen không chỉ để lấy thuốc mà còn lấy vỏ gai về se sợi dây diều. Có những lúc ông lên đỉnh núi vừa thả diều vừa ngắm nhìn cảnh sắc thiên nhiên.

Người dân Hương Sơn quen gọi Hải Thượng Lãn Ông là Cụ Thượng, và vẫn còn lưu truyền nhiều câu chuyện về Cụ Thượng đam mê chơi diều.

Người Hương Sơn cũng kể những câu chuyện Cụ Thượng vào núi Nen tìm cây dứa dại, lá to bản đem về chuốt sợi lấy dây. Nhưng cũng có người nói rằng dây diều cụ xe toàn bằng sợi dây gai.

Cả đời Cụ Thượng đâu chỉ chơi một diều, vì thế mà có người nói rằng diều của cụ có hai sáo, bốn miệng. Người lại nói diều Cụ Thượng hai sáo nhưng chỉ có ba miệng.

Sau khi lên Kinh đô chữa bệnh cho Thế tử rồi trở về, Hải Thượng Lãn Ông chuyên tâm chữa bệnh cho người dân sau một thời gian xa nhà. Đồng thời ông cũng hoàn thành những tác phẩm y thuật đang viết dang dở. Lúc rỗi rãi ông cùng người nhà vui với thú thả diều.

Diều rơi ở đâu thì chôn ta ở đó

Lúc cuối đời lâm trọng bệnh, biết mình không qua nổi vận số, ông dặn con cháu khi nào ông mất hãy thả một con diều, diều rơi ở đâu thì chôn ông ở đó.

Con cháu ghi nhớ lời ông dặn và thực hiện theo. Con diều rơi xuống chân núi Minh Tự, nơi có địa thế tuyệt vời, là nơi có khe nước Cắn không bao giờ cạn, phía trước là con sông Ngàn Phố trong xanh, xung quanh là đồi núi. Để ghi nhớ sự kiện này người dân gọi nơi đây là núi Cánh Diều.

Con cháu dòng họ Lê Hữu đặt mộ ông tại đây, sau này được bảo tồn thành khu di tích, có tượng đài của ông.

Trong chiến tranh, Hương Sơn là trọng điểm bọm đạn, nhiều nơi bị tàn phá. Nhưng kỳ lạ thay, ngôi mộ của Hải Thượng Lãn Ôn lại không hề hấn gì. Sự việc này khiến người dân Hương Sơn đồn đoán nhiều về tâm linh phong thủy, phải chăng danh y lúc sống tận tâm cứu chữa người nghèo nên khi chết được mồ yên mả đẹp ngay tại nơi được xem là “chảo lửa”, “túi bom”.

Đến nay khu mộ Hải Thượng Lãn Ông được được nâng cấp thành quần thể khu du lịch tâm linh.

Người dân Hương Sơn hàng năm vẫn tổ chức các lễ hội tưởng nhớ Hải Thượng Lãn Ông như: Lễ hội đua thuyền trên dòng sông Ngàn Phố; Lễ hội kéo co, vật tay rèn luyện sức khỏe; Lễ hội chế biến các món ăn được Hải Thượng Lãn Ông trình bày trong sách “Nữ công thắng lãm”; đặc biệt là Lễ hội thi làm sáo diều.

Trần Hưng

Xem thêm:

• Hải Thượng Lãn Ông: Từ bỏ công danh, say mê y thuật

Mời xem video: