Làm thế nào để có thể làm bạn với con?

Sự giáo dục của gia đình là nền tảng căn bản cho một đứa trẻ, đây là điều mà nhiều nhà nghiên cứu xã hội học đã chứng minh và được công nhận bởi tính đúng đắn của nó. Người Việt mình có biết điều ấy, nhưng cái biết của người Việt mình chỉ dừng lại ở biết, chưa quan tâm để hiểu một cách sâu sắc cần phải giáo dục con cái gì, như thế nào.

Con người có được sự giáo dục trong gia đình một cách cơ bản để làm nền tảng thì sẽ dễ thành công trong cuộc làm người. Gia đình bỏ lơ giáo dục trong gia đình hoặc giáo dục không đúng cách thì con trẻ lớn lên cho dù học rất nhiều ở trường, xã hội, có bằng cấp, đi khắp nơi trên thế giới thì vẫn có cái gì đó thiếu hụt trong cách tư duy, ứng xử.

Tôi có khá nhiều bạn đang có con nhỏ và con ở tuổi bắt đầu dậy thì. Có khá nhiều bạn thường than gặp nhiều khó khăn trong việc dạy bảo con cái. Đó là vì chúng ta đã phức tạp hóa những điều đơn giản. Để dạy bảo trẻ con một cách hiệu quả nhất ta hãy làm bạn với chúng. Tôi đoán là nhiều bạn cũng đã nghe đến khái niệm “làm bạn với con”. Nhưng hiểu một cách thấu đáo để thực hiện cho đúng phương pháp thì không nhiều nên các ông bố bà mẹ vẫn thường dùng uy quyền, vũ lực để áp đặt sự giáo dục hơn là trao đổi, hướng dẫn con cái.

Các ông bố bà mẹ thường viện lý do bận rộn với cuộc sống, công việc để làm cái cớ cho việc áp dụng phương pháp roi vọt, quát nạt, uy quyền vì họ nghĩ nó có tác dụng nhanh chóng. Họ không hiểu rằng họ đang phức tạp hóa vấn đề và làm cho việc giáo dục trở nên khó khăn hơn với chính họ và con cái.

Làm bạn với con là tự đặt mình vào vị trí ngang hàng với trẻ, suy nghĩ như trẻ để hiểu nhu cầu, suy nghĩ của trẻ mà trao đổi, hướng dẫn một cách đơn giản, dễ hiểu và không phán xét.

Nhưng, con người lại ưa thích quyền lực, dù chỉ là quyền lực với người trong nhà, thậm chí với đứa trẻ. Chỉ khi hiểu rõ đó là thứ quyền lực vớ vẩn gây tổn hại thì người ta mới chịu buông bỏ, thay đổi và chấp nhận làm bạn với con thay vì nhất định phải làm ông bố bà mẹ uy quyền và con cái phải nhất định vâng lời mọi mệnh lệnh.

Người lớn thường quên đi mình đã từng là trẻ thơ với đầy những nghịch ngợm, phá phách, hư đốn, cãi lời và làm hỏng việc. Bên cạnh đó là sự chi phối của cái tâm lý thích thể hiện quyền lực, bố mẹ thường giấu nhẹm đi những sai lầm của bản thân đối với con cái, hoặc chối bỏ mình đã từng là một đứa trẻ còn khó dạy hơn cả con mình bây giờ!

Ba mẹ thường bảo: “Hồi tao bằng tuổi mày bây giờ tao đã biết nấu cơm, giặt giũ,… chứ đâu có được sung sướng như mày bây giờ…” Họ giấu nhẹm việc họ cũng đầy lần trốn đi chơi, cãi lời, lười nhác. Họ xây dựng lên một hình tượng hoàn hảo nhất có thể trong mắt con cái để muốn chúng noi theo. Thật ra điều này phản tác dụng vì con cái sẽ cảm thấy có khoảng cách rất lớn với bố mẹ và luôn cảm thấy bản thân vô dụng, thấp kém hơn so với bố mẹ, kèm theo đó là mặc cảm tội lỗi vì mình mà bố mẹ phải khổ sở. Con chẳng thiết đến sự cố gắng nữa chứ không hề noi theo tấm gương mà bố mẹ dày công dựng lên.

Làm gương cho con cái không phải là xây dựng một hình tượng hoàn hảo trong mắt con rồi dùng uy quyền áp đặt bắt con phải soi vào. Làm gương là bố mẹ phải sống và học để hoàn thiện bản thân hơn mỗi ngày trước mắt con cái. Chính cái nỗ lực ấy mới là tấm gương cho con tự nguyện học theo và nể trọng chứ không phải một hình ảnh hoàn hảo không tưởng.

Chúng ta thương yêu con cái và mong con cái thương yêu chúng ta nhưng chúng ta thường thương yêu sai cách và ép chúng yêu mình vì mình có công đẻ chúng ra, có công nuôi chúng ăn, lo cho chúng học, nghĩa là đã là con thì mặc định là phải yêu thương bố mẹ bất kể bố mẹ ra sao. Chúng ta luôn muốn con cái thành người, thành công nhưng chúng ta lại không chú trọng đến việc giáo dục đúng cách, khi chúng không được như mong muốn thì chúng ta đổ thừa tại trời sinh tính!

Do chịu ảnh hưởng từ những thế hệ trước, cách giáo dục sử dụng quyền lực cứng để áp đặt nên rất nhiều người trong chúng ta mắc phải những vấn đề về tâm lý và lặp lại một cách vô thức với con cái của mình. Để thay đổi điều đó, đầu tiên phải là bước nhận thức được bản thân rồi mới đến việc học để thay đổi và sau đó áp dụng những phương pháp dạy khác để phá bỏ vòng lặp bệnh lý.

Chỉ khi từ bỏ được quyền lực áp đặt thì bố mẹ mới đủ kiên nhẫn, thấu hiểu để làm bạn với con, cùng vui, cùng học và hướng dẫn con tránh những sai lầm trong tư duy, trong ứng xử, tạo ra sự bình đẳng nhất định, đem lại cho trẻ cảm giác thoải mái, vui vẻ và dễ dàng trong việc trao đổi với bố mẹ mà không có rào cản, không sợ bị trách mắng đánh đập, cáu giận. Mọi sự dạy bảo thông qua trao đổi nhẹ nhàng và bình đẳng sẽ được tiếp thu nhanh hơn bởi trẻ không bị áp lực, không mặc cảm, không sợ hãi.

Thử đi, các bạn sẽ thấy việc dạy con dễ dàng hơn rất nhiều và vui bất tận vì nó giống như ta được sống lại tuổi thơ một lần nữa, một cách thú vị hơn.

Nguyễn Thị Bích Ngà

Theo facebook Nguyễn Thị Bích Ngà
Đăng có chỉnh sửa dưới sự cho phép của tác giả

• Xem thêm cùng tác giả loạt bài “Nền tảng giáo dục gia đình” tại đây.
• Xem thêm cùng tác giả loạt bài “Thói xấu người Việt” tại đây.
• Xem thêm cùng tác giả loạt bài “Những tổn thương vô tình gây cho con” tại đây

Xem thêm cùng tác giả:

• Làm thế nào để kiểm soát cơn giận khi dạy con?

Mời xem video: