Thổ phỉ nhà Thanh ở Đại Nam (P4)

Quân Cờ Đen góp công lớn cùng quân Việt và quân Thanh đánh bại phỉ Cờ Vàng nên không những được nhà Nguyễn mà cả Triều đình nhà Thanh cũng bảo hộ.

• Tiếp theo phần 3

Cuối năm 1881, Lưu Vĩnh Phúc lần đầu tiên trở về quê nhà sau 16 năm xa cách. Còn nhớ năm 1665 ông đến Đại Nam trong hoàn cảnh bị Triều đình nhà Thanh truy nã, năm 1881 ông trở về được quan lại địa phương đón tiếp, xem như người anh hùng chống phỉ.

Trở về quê nhà, Lưu Vĩnh Phúc mua đất đai ở làng cũ, dựng nhà, dự định dưỡng già sau này. Thế nhưng ông ở quê nhà chỉ đúng 1 năm, bởi năm 1882 quân Pháp lại tiến đánh Bắc Hà, Lưu Vĩnh Phúc liền đến Đại Nam chống Pháp.

Quân Cờ Đen uy hiếp thành Hà Nội

Tháng 3/1882, Pháp cử đại tá Henri Rivière đưa quân ra Hà Nội. Triều đình nhà Nguyễn chỉ mong hòa hoãn không muốn chống Pháp, Hoàng Diệu không nhận được hỗ trợ, dù thế ông cũng quyết sống chết cùng thành Hà Nội.

Henri Rivière đánh thành Hà Nội, quân trong thành phòng thủ quyết liệt. Nhưng Việt gian do quân Pháp mua chuộc đã cho nổ tung kho thuốc súng, khói bụi mù mịt khắp trong thành khiến không nhìn thấy đường, nhờ đó quân Pháp phá được cổng thành phía tây và tràn vào. Thành Hà Nội bị quân Pháp chiếm.

Cuộc thương lượng của triều Nguyễn với Pháp bất thành vì phía Pháp ra những điều kiện rất khắc nghiệt. Nhà Nguyễn bèn đi cầu viện nhà Thanh. Nhà Thanh cho quân tiến sang nhưng chỉ đóng ở các tỉnh biên giới để quan sát.

Lúc này Lưu Vĩnh Phục đến Đại Nam cùng 3.000 quân Cờ Đen quyết chống Pháp. Quân Cờ Đen có lực lượng ít hơn quân của Hoàng Kế Viêm và quân Thanh rất nhiều, nhưng thực tế lịch sử lại cho thấy đây mới là đội quân chống Pháp hiệu quả nhất.

Sau khi chiếm được thành Hà Nội, quân Pháp tiến đánh khắp nơi.

Đầu năm 1883, quân Pháp tiến đánh Nam Định, quân Cờ Đen liền tiến đến chiếm phủ Hoài Đức, đóng luôn bản doanh ở đây.

Quân Việt cùng quân Cờ Đen vây thành Hà Nội. Rivière vội cho quân từ Nam Định về phòng thủ chặt thành Hà Nội, đồng thời xin thêm viện binh.

Quân Cờ Đen liên tục vây đánh thành Hà Nội, mang pháo bắn vào thành, khiêu khích quân Pháp đến phủ Hoài Đức giao chiến.

Bị quân Cờ Đen quấy nhiễu liên tục, thành Hà Nội bị đe dọa, Rivière quyết định đưa quân tấn công đại bản doanh quân Cờ Đen ở phủ Hoài Đức nhằm giải tỏa áp lực.

Trần Cầu Giấy lần thứ 2 tiêu diệt chỉ huy quân Pháp

4 giờ sáng ngày 19/5 năm 1883, Rivière cùng 500 quân Pháp tiến đánh phủ Hoài Đức. Đến 6 giờ thì quân Pháp đến Cầu Giấy và gặp phải trận địa mai phục sẵn của quân Cờ Đen. Sau những loạt súng, sĩ quan cao cấp thứ hai của quân Pháp là Berthe de Villers trúng đạn phải nhờ binh sĩ dìu đi (sau này không qua khỏi).

Quân Cờ Đen chặn luôn cả đường rút của quân Pháp. Sau một hồi chống cự, nhận thấy tình thế ngày càng bất lợi, Rivière cho quân rút về thành Hà Nội. Nhưng quân Cờ Đen vừa chặn lại vừa bám sát, Rivière cùng vài sĩ quan nữa trúng đạn tử trận.

Đến 9h30, quân Pháp rút về đến thành Hà Nội, đóng chặt thành cố thủ. Do hàng trăm quân Pháp tử trận nên quân Pháp phải xin thêm viện binh.

Cầu Giấy trở thành địa danh nổi tiếng lịch sử khi 2 lần Pháp tiến quân ra Bắc Hà thì cả 2 sĩ quan chỉ huy đều tử trận tại nơi đây. Chiến thắng Cầu Giấy khiến tinh thần quân dân Bắc Hà dâng lên rất cao.

Tin thất trận với các sĩ quan tử trận khiến Paris lo lắng, liền cho thêm quân tăng viện và cử thiếu tướng Bouet làm Thống đốc quân vụ ở Bắc Kỳ.

Sau chiến thắng Cầu Giấy, quân nghĩa dũng cùng quân Cờ Đen dựng các chiến lũy vây quanh không cho quân Pháp tiến ra ngoài thành Hà Nội. Quân Cờ Đen hoạt động mạnh ở phủ Hoài Đức.

Quân Pháp cùng tàn dư phỉ Cờ Vàng tiến đánh quân Cờ Đen

Đến tháng 8/1883, viện binh từ Pháp cùng Gia Định đến Hà Nội, nâng quân số Pháp lên 4.500 đặt dưới sự chỉ huy của tướng Bouet. Quân Pháp quyết định phỡ vỡ vòng vây ngoại thành.

Lúc này quân Cờ Vàng không còn, nhưng đám tàn dư chưa hết. Khi quân Pháp chiếm thành Hà Nội thì tàn quân Cờ Vàng tản mát các nơi cũng quy tụ 450 quân tìm đến quân Pháp. Trước đây người Pháp thông qua lái buôn Jean Dupuis cung cấp vũ khí cho quân Cờ Vàng với mục đích là lợi dụng sau này. Như vậy tổng số quân bên phía Pháp lên tới khoảng 5.000 quân.

Tướng Bouet chỉ huy quân Pháp tiến đánh phủ Hoài Đức, với 2.000 quân cùng 14 đại bác, và 450 quân Cờ Vàng, quyết giành chiến thắng để khôi phục tinh thần quân Pháp sau thất bại ở Cầu Giấy. Quân Pháp chia làm 3 cánh, vũ khí mạnh ngoài 14 đại bác còn có hạm đội tàu chiến Bắc kỳ hỗ trợ, 3 cánh chia ra gồm:

• Cánh phải do đại tá Bichot chỉ huy, được 6 chiến hạm hỗ trợ tiến dọc theo sông Hồng đánh lên làng Chèm.
• Cánh trái do Révillon chỉ huy tiến đánh thẳng đến phủ Hoài Đức, cánh này theo đường bộ không có tàu chiến hỗ trợ nên mang nhiều đại bác.
• Cánh trung tâm do Paul Coronnat chỉ huy, từ thành Hà Nội qua làng Yên Thái, đánh tới làng Nội (tức Cổ Nhuế).

(Còn nữa)

Trần Hưng

Xem thêm:

• Người Trung Quốc nương nhờ Đại Việt, tham gia chống ngoại xâm
• Bùi Viện và quân đội tuần dương đầu tiên của Việt Nam

Mời xem video: