Facebook lạc hướng, nhân vật thứ 2 từ chức, sự kết thúc một kỷ nguyên

Vào thời điểm công ty gặp khủng hoảng, nhân vật số 2 của Facebook đã từ chức, ông Mark Zuckerberg – người sáng lập Facebook gọi đây là “sự kết thúc của một kỷ nguyên”.

CEO Facebook Mark Zuckerberg đi dạo với COO Sheryl Sandberg tại Hội nghị Thung lũng Mặt trời của Allen & Company ở Thung lũng Mặt trời, tại tiểu bang Idaho vào ngày 8/7/2021. (Ảnh: Getty)

Twitter đang được mua lại bởi tỷ phú Elon Musk, người “theo chủ nghĩa tự do tuyệt đối“, Google đối mặt với nguy cơ kinh doanh quảng cáo bị phân tách bởi cơ quan lập pháp; Facebook, Google, đều đang phải đối mặt với các cuộc điều tra chống độc quyền. Đã có thời điểm những nền tảng lớn này thống nhất để đàn áp những người bảo thủ và thậm chí đuổi tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là ông Donald Trump ra khỏi nền tảng.

Những người có cái nhìn sâu sắc đã chỉ ra rằng Facebook chỉ theo đuổi mô hình lợi nhuận mà bỏ qua phần còn lại của lượng truy cập, điều này đã gây hại cho xã hội rất nhiều. Liệu sự từ chức của nhân vật đứng thứ hai của Facebook có thể cứu được con tàu lạc hướng? 3 nền tảng xã hội lớn đã phải hứng chịu những đòn giáng thường xuyên. Có phải đây là một dấu hiệu cho thấy nước Mỹ đang chuyển hướng sang cánh hữu?

Xoay chuyển từ lỗ thành lãi và trở nên nổi tiếng

Bà Sheryl Sandberg, người đứng thứ 2 của Facebook, đã thông báo vào ngày 1/6 rằng bà sẽ từ chức giám đốc điều hành của Meta (trước đây là Facebook).

Sau khi bà Sandberg gia nhập Facebook vào đầu năm 2008, bà đã nhanh chóng biến Facebook thua lỗ thành một cỗ máy kiếm tiền với giá trị thị trường lên đến ngàn tỷ USD. 

Năm 2008, bà Sandberg 38 tuổi và là bà mẹ 2 đứa con (một con 2 tuổi và một con 6 tháng tuổi), vì vậy bà ấy đi làm về đúng 5:30 chiều mỗi ngày. Ông Zuckerberg là “quốc vương”, còn bà Sandberg là “nữ hoàng” và bà là người phụ nữ mạnh mẽ quyết đoán trong công ty.

Bà Sandberg đã sử dụng kinh nghiệm làm việc tại Google để kiếm tiền lớn thông qua quảng cáo nhằm biến Facebook, công ty đang lỗ tới 56 triệu USD mỗi năm, trở thành một trong những công ty có lợi nhuận cao nhất trên thế giới. Vào năm 2021, mảng kinh doanh quảng cáo của Facebook chiếm khoảng 98% trong tổng số 118 tỷ USD doanh thu hàng năm của công ty và số lượng nhân viên lên đến hơn 77.000 người.

Người sáng lập Facebook Mark Zuckerberg càng coi trọng bà hơn.

Ông Zuckerberg nói: “Khi bà Sandberg gia nhập đội ngũ của tôi vào năm 2008, tôi mới 23 tuổi và hầu như không biết gì về việc điều hành một công ty. Công lao của bà Sandberg đối với sự phát triển như ngày nay của Meta là điều không thể chôn vùi.” “Bà đã dạy tôi rất nhiều thứ, trong rất nhiều thời khắc quan trọng trong cuộc đời tôi, dù là đời sống cá nhân hay là trong công việc, bà ấy đều đi cùng tôi.”

Sau thành công trong sự nghiệp, nhân vật số 2 của Facebook, được mệnh danh là “Nữ hoàng” và “Đệ nhất phu nhân” của Facebook, lọt vào top “100 phụ nữ có ảnh hưởng nhất” của Forbes năm này qua năm khác và trở thành một hình mẫu phụ nữ thành công trong giới kinh doanh.

Giám đốc vận hành (COO) Facebook Sheryl Sandberg (phải) phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh Phụ nữ Quyền lực nhất do Fortune bình chọn vào ngày 16/10/2013 tại Washington, DC. (Ảnh: Getty Images).

Con thuyền khổng lồ lạc hướng, bà Sheryl Sandberg khó làm hài lòng cả cánh tả và cánh hữu

Có một câu chuyện không được biết đến đằng sau sự kiếm tiền rạng rỡ. Meta đã vướng vào một loạt vụ bê bối liên quan đến quyền riêng tư của người dùng và bảo mật dữ liệu trong những năm gần đây. Danh tiếng của Facebook đã giảm sút và Meta rơi vào nhiều cuộc khủng hoảng, tất cả đều không thể tách rời khỏi hoạt động “mọi thứ vì tiền” của bà Sandberg.

Đảng Cộng hòa Mỹ cáo buộc Facebook liên tục đàn áp những ngôn luận bảo thủ, trong khi Đảng Dân chủ không hài lòng với việc Facebook “không làm tròn trách nhiệm” khi dung túng cho các thông tin có hại (cho Đảng Dân chủ) tràn lan. Tại sao Facebook lại là một “con quái thú” mà lưỡng đảng đều không thích? Hãy nhìn vào sóng gió mà Facebook bị cuốn vào trong những năm gần đây.

Vụ bê bối dữ liệu Facebook–Cambridge Analytica xảy ra vào năm 2016, khi dữ liệu của 87 triệu người dùng Facebook bị rò rỉ cho công ty tư vấn chính trị Cambridge Analytica, công ty được sử dụng để hỗ trợ ông Trump trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016. Facebook đã bị Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ điều tra về việc này và cuối cùng đã thanh toán khoản tiền hòa giải 5 tỷ USD vào năm 2020. Ông Zuckerberg được cho là đã nói với bà Sandberg rằng bà và nhóm của bà phải chịu trách nhiệm.

Vào năm 2018, The New York Times đã xuất bản một loạt báo cáo phơi bày những cuộc khủng hoảng mà Facebook đã trải qua về các vấn đề như thông tin sai lệch, quyền riêng tư và lạm dụng dữ liệu cũng như cách mà các quản lý cấp cao của Facebook đã ứng phó với chúng.

Một ví dụ đáng chú ý là cuộc điều tra của Facebook đối với ông trùm tài chính George Soros. Theo New York Times đưa tin, sau những lời chỉ trích mạnh mẽ của ông Soros đối với Facebook (và Google), bà Sandberg đã chỉ đạo cấp dưới của mình triển khai điều tra ông Soros.

Vào tháng 1/2021, Điện Capitol của Mỹ đã bị những người ủng hộ Tổng thống Trump khi đó xâm nhập, và Facebook cũng bị cáo buộc cho phép những người cấp tiến tổ chức các hoạt động trên nền tảng này. Tháng đó, Facebook, Twitter và Youtube thông báo lệnh cấm vĩnh viễn đối với ông Trump, điều này khiến những người bảo thủ Mỹ và lãnh đạo các nước châu Âu bị sốc.

Vào tháng 4/2022, The Wall Street Journal tiết lộ rằng bà Sandberg đã gây sức ép với Daily Mail để rút lại các cáo buộc chống lại bạn trai của bà là Bobby Kotick – Giám đốc điều hành của Blizzard Entertainment, và đe dọa cắt đứt hợp tác của Facebook với họ.

Những tranh cãi này đã làm tổn hại rất nhiều đến danh tiếng của Facebook, ông Zuckerberg và bà Sandberg, từ đó dẫn đến sự chỉ trích và mất lòng tin trên mạng xã hội. Tốc độ tăng trưởng doanh thu của Meta hiện đang ở mức thấp nhất trong lịch sử.

Cổ đông giàu có, xã hội phải trả giá đắt

Một báo cáo dài năm 2020 từ Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát đã chỉ ra rằng Facebook, Amazon, Apple và Google có sức mạnh độc quyền điển hình, sử dụng các phương pháp bất hợp pháp và chiến thuật độc quyền để đè bẹp và tiêu diệt bất kỳ đối thủ cạnh tranh tiềm năng nào.

Những người bảo thủ không hài lòng với các tiêu chuẩn kép của Facebook. Nền tảng này vừa ngăn chặn những người bảo thủ như ông Trump, nhưng cũng lại làm ngơ trước những tuyên truyền của các nước cộng sản như ĐCSTQ, Iran và Triều Tiên. Kể từ năm 2019, Facebook đã cấm Tập đoàn Truyền thông Epoch Times chạy bất kỳ quảng cáo nào.

Bà Sandberg, giám đốc vận hành, đương nhiên phải chịu trách nhiệm về chuỗi sự kiện này. Trong 3 năm qua, Quốc hội Mỹ đã nhiều lần triệu tập ông Zuckerberg và các quản lý cấp cao khác của Facebook để thẩm vấn trước Quốc hội.

Bà Sandberg có năng lực vận hành phi thường, và bà đã tạo ra một con quái thú khổng lồ Facebook, nhưng bà đã mê mờ phương hướng từ lâu trước lợi ích và đạo đức. Cho nên ma xui quỷ khiến, đã khiến bà thành người không thể làm hài lòng cả cánh tả lẫn cánh hữu.

Ông Roger McNamee, cố vấn của ông Zuckerberg, và là một nhà đầu tư ban đầu của Facebook, cho biết trong một bài báo ngày 2/6 trên Tạp chí Time rằng: “Bà Sandberg đã làm cho các cổ đông trở nên giàu có, nhưng điều không may là sự giàu có đó lại là một cái giá quá lớn đối với xã hội của chúng ta.”

Ông nghiêm khắc cáo buộc: “Các thuật toán của Facebook khuếch đại những ngôn luận thù hận, thông tin sai lệch và các thuyết âm mưu để tối đa hóa sự tương tác. Các động cơ khuyến nghị đẩy nội dung cực đoan đến các nhóm dễ bị tổn thương dưới danh nghĩa lợi nhuận. Trong một thế kỷ, Facebook gây ra sự tổn hại đến sức khỏe cộng đồng, dân chủ, quyền tự quyết và cạnh tranh nhiều hơn bất kỳ công ty nào. Công ty này đã đóng vai trò trung tâm trong việc chính trị hóa phản ứng của quốc gia đối với đại dịch, góp phần vào cuộc nổi dậy ở Quốc hội Mỹ và thanh lọc sắc tộc ở Myanmar. Đồng thời còn bị những kẻ thích livestream tội ác giết người hàng loạt lợi dụng. Tất cả những điều này đã xảy ra trong thời gian bà Sandberg là COO.”

Ông McNamee là tác giả của cuốn sách bán chạy nhất “Thức tỉnh từ thảm họa trên Facebook” (Waking Up to the Facebook Catastrophe).

COO Facebook Sheryl Sandberg (trái) và Giám đốc điều hành Twitter Jack Dorsey (phải) làm chứng tại phiên điều trần tại Thượng viện Mỹ vào ngày 5/9/2018. (Ảnh: Getty)

Google, Facebook đối mặt với cuộc điều tra chống độc quyền

Sau khi một số công ty công nghệ và nền tảng xã hội ở Mỹ trở nên lớn hơn, họ làm bất cứ điều gì họ muốn, gây ra sự bất mãn trong xã hội và khiến những người chấp chính lo lắng.

Trong 10 năm qua, các cơ quan quản lý châu Âu đã khởi động 3 vụ kiện chống độc quyền riêng biệt đối với Google, đưa ra tổng số tiền phạt là 8 tỷ USD.

Vào tháng 10/2020, Bộ Tư pháp Mỹ đã khởi động một vụ kiện chống độc quyền đối với Google. Cùng năm đó, tổng chưởng lý từ 35 tiểu bang của Mỹ đã tham gia các cáo buộc. Một vụ kiện của Bộ Tư pháp dự kiện đến mùa thu năm 2023 mới có thể đưa ra phán quyết. 

Nhưng Google chưa bao giờ phải đối mặt với một mối đe dọa lớn hơn hiện nay.

Vào ngày 19/5, Thượng viện Mỹ đã ban hành một dự luật quản lý giám sát nghiêm ngặt mới: Dự luật Cạnh tranh và Minh bạch trong Quảng cáo Kỹ thuật số (Competition and Transparency in Digital Advertising Act，CTDA).

Dự luật quy định rằng các công ty có hơn 20 tỷ USD giao dịch quảng cáo kỹ thuật số mỗi năm sẽ bị cấm tham gia vào nhiều lĩnh vực của hệ sinh thái quảng cáo kỹ thuật số. Một khi được thông qua, dự luật sẽ buộc Google trong vòng một năm phải chuyển hoạt động kinh doanh quảng cáo kỹ thuật số của mình thành các công ty riêng biệt.

Hiện chỉ có Google, Facebook và Amazon đạt ngưỡng doanh thu quảng cáo kỹ thuật số 20 tỷ USD.

Google đã độc quyền kinh doanh thượng nguồn và hạ nguồn, đồng thời vừa là trọng tài vừa là người chơi, vì vậy các nhà cung cấp nội dung khác như phương tiện truyền thông tin tức bị Google và Facebook dồn ép không còn đường sống. Năm 2020, doanh thu quảng cáo của Google đạt 146 tỷ USD, chiếm 81% doanh thu của Google.

Cơ quan Cạnh tranh và Thị trường của Anh (Competition and Markets Authority，CMA) cũng đã công bố cuộc điều tra chống độc quyền lần thứ hai đối với Google vào tháng Năm, lần này nhắm mục tiêu vào các dịch vụ công nghệ quảng cáo.

Nước Mỹ rẽ phải (chuyển hướng sang cánh hữu), kỷ nguyên kết thúc

Vào tháng 1/2021, Facebook, Twitter và Youtube thông báo rằng tài khoản của Tổng thống Trump khi đó sẽ bị cấm vĩnh viễn, và những người bảo thủ Mỹ thất bại trong các cuộc bầu cử ở Nhà Trắng cũng như Thượng viện và Hạ viện. Các lực lượng cực tả và một số nền tảng xã hội lớn đều giống nhau trong một thời gian, và sự kiêu ngạo của họ đã lên đến đỉnh điểm.

Đáng tiếc “vật cực tất phản”, người dân Mỹ đã quá mệt mỏi với phong trào thức tỉnh của người da trắng do phe cực tả thúc đẩy. Chính sách cực tả chiếm ưu thế khiến giá dầu tăng và tỷ lệ tội phạm tăng vọt. Cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 năm nay chắc chắn sẽ khiến phe cánh hữu trỗi dậy.

Người giàu nhất thế giới mới nổi Elon Musk bất ngờ thông báo muốn mua lại Twitter trong năm nay để biến nó thành một nền tảng cho “quyền tự do ngôn luận tuyệt đối”, và ông thậm chí nói rằng không loại trừ việc để Tổng thống Trump và những người phe bảo thủ trở lại Twitter. Tòa án tối cao Mỹ muốn lật ngược quyền phá thai, điều này cho thấy cuộc chiến giữa cánh tả và cánh hữu vẫn chưa kết thúc, và lực lượng cánh hữu đang gia tăng.

Khi nước Mỹ rẽ phải, thế giới ắt cũng rẽ phải. Facebook, Google, Twitter và các thành trì cánh tả khác thường xuyên gặp phải những tin tức bất lợi. Bà Sandberg, nhân vật số 2 của Facebook đã từ chức, trong cái mà người sáng lập Zuckerberg gọi là “sự kết thúc của một kỷ nguyên”. Có lẽ đây thực sự là sự kết thúc của một thời đại, sự điên cuồng của cực tả đã bắt đầu lắng xuống, và các thế lực bảo thủ (cánh hữu) vẫn phải cố gắng, nhưng trong một thời đại mới, những thế lực mới đang âm thầm đến.