Giáo sư Y khoa Việt Nam vs. Giáo sư Y khoa Mỹ

Chân dung ba nhà khoa học đạt giải Nobel Y khoa 2017, (từ trái sang): Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash và Michael W. Young.

Năm 2017 là năm Việt Nam có số lượng GS/PSG được phong nhiều nhất. Nhiều ý kiến phản hồi cho rằng chất lượng của PGS/GS được phong không phản ánh đúng thực tế, trong đó bao gồm cả PGS/GS trong y khoa. Do đặc thù của ngành Y Việt Nam, việc phong PGS/GS ảnh hưởng lớn đến danh tiếng của bệnh viện và trường y khoa, đồng thời cũng ảnh hưởng đến thu nhập của chính PGS/GY y khoa.

Chân dung ba nhà khoa học đạt giải Nobel Y khoa 2017, (từ trái sang): Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash và Michael W. Young. (Hình ảnh: : Twitter, @NobelPrize)

Khác với nhiều nơi trên thế giới, Việt Nam có chỉ một hội đồng xem xét phong danh hiệu PGS/GS duy nhất do trung ương quản lý. Vì vậy, việc được phong hàm PGS/GS tại Việt Nam là một chứng chỉ quốc gia và có giá trị vô thời hạn. Trong ngành Y Việt Nam, việc phong cấp PGS/GS cũng có những điểm khắc biệt và đặc thù so với Mỹ.

* PGS/GS Việt Nam giàu hơn so với BS Việt Nam đi làm bên ngoài. Được phong PGS/GS sẽ tăng hệ số lương từ giảng viên lên ngạch lương PGS/GS và giảng viên cao cấp. Khi bệnh nhân khám bệnh bởi PGS/GS thì họ cũng phải trả tiền nhiều hơn so với khám bệnh thường, thường từ 2 đến 3 lần (350,000 VND một lần khám so với 100,000 VND). Thực tế, không có bất kỳ nghiên cứu nào chỉ ra khám bệnh do PGS/GS có kết quả tốt hơn khám bệnh do bá sĩ (BS) thông thường.

Trong khi đó tại Mỹ thì làm PGS/GS Y Khoa Mỹ thì thường nghèo hơn so với làm BS bên ngoài. Ví dụ như lương PGS y khoa về nội khoa (Assistant/Associate Professor) tại BV ĐH Michigan, Ann Arbor, lương khoảng $100,000 USD/năm so với với lương BS nội khoa tổng quát bên ngoài là $180,000 USD/năm. Đơn giản vì PGS/GS y khoa tại Mỹ được lựa chọn trên đam mê đi dạy và nghiên cứu. Những ai thích đi dạy y khoa bên Mỹ đều biết lương sẽ thấp hơn làm tư bên ngoài.

* PGS/GS y Khoa Việt Nam có thể không phải đi dạy. Tại Mỹ, để được phong PGS/GS thì ứng viên phải đi dạy. Nếu ứng viên nghỉ dạy thì danh xưng PGS/GS không còn nữa. Thêm nữa, tất cả các PGS/GS y khoa của Mỹ là do trường Y khoa tự chỉ định, thông qua một quá trình bình chọn và xét tuyển nghiêm ngặt. Ở trường hợp của Việt Nam, có những chính khách đương nhiệm vẫn được phong GS/PGS.

* PGS/GS Y khoa Việt Nam không cần phải giỏi tiếng Anh. Ngày nay, tiếng Anh là ngôn ngữ chính trong giới y khoa. Tất cả các phương pháp chữa trị, cập nhật điều trị mới nhất đều bằng tiếng Anh chuyên ngành. Theo như thông tin của Thủ Tướng Việt Nam yêu cầu rà soát lại việc phong cấp PGS/GS có nói ứng viên thậm chí không rành tiếng Anh. Như vậy, PGS/GS không giỏi tiếng Anh chuyên ngành thì làm sao cập nhật kiến thức y khoa và giảng dạy. Theo quy định phong hàm GS/PGS 2012 có yêu cầu “thông thạo một ngôn ngữ” nhưng chỉ dành cho chức danh GS.

* PGS/GS Y khoa tại Việt Nam phải có bằng Tiến sĩ nghiên cứu về Y khoa (PhD in medicine). Cách đào tạo bậc thang của hệ thống Y khoa Việt Nam khiến những ai muốn đi dạy thật sự sẽ rất vất vả vì nhiều bước và thủ tục phức tạp. Đầu tiên phải học BS nội trú hoặc học chuyên khoa 2-3 năm, sau đó làm thêm tiến sĩ nghiên cứu về y khoa mới được xem xét phong PGS/GS.

Tại Mỹ, vì bằng y khoa là văn bằng cao nhất (Doctor of Medicine/Doctor of Osteopathy là Tiến sĩ Y khoa) nên để trở thành PGS/GS thì các ứng viên cần xong chương trình nội trú chuyên khoa (Residency), và thường làm thêm nghiên cứu sinh chuyên khoa (Fellowship). Quy định của trường Y khoa Michigan, một trong những trường Y tốt nhất nước Mỹ, thì PGS/GS ngoài có chứng nhận chuyên khoa thì có thể chuyên đi dạy lâm sàng (clinical track) làm clinical professor hoặc làm nghiên cứu (research track, research professor), hoặc cả hay. Bằng cách này, những BS nào chỉ muốn dạy lâm sàng có thể hoàn toàn tập trung đi dạy. Quan trọng nhất, PGS/GS y khoa của Mỹ muốn đươc công nhận thì phải đang giảng dạy.

PGS/GS y khoa tại Mỹ có hạn định, thường được xem xét mỗi 5 năm để công nhận tiếp tục, thăng cấp, hoặc cho nghỉ dạy. Giá trị của PGS/GS y khoa tuỳ vào khả năng nghiên cứu, xuất bản, giảng dạy, và chất lượng của trường Y đang giảng dạy. Ví dụ như PGS của trường Y khoa Harvard (xếp hạng cao) khi đến dạy trường Y khoa Tulane University (xếp hạng bậc trung) có thể được phong thành GS.

Cuối cùng, chất lượng khám chữa bệnh cho bệnh nhân là quan trọng nhất chứ không phải danh xưng của BS. Một BS đa khoa bình thường nếu dành đủ thời gian cho bệnh nhân sẽ làm tốt công việc hơn là một PGS/GS y khoa khám bệnh dịch vụ qua loa trong một vài phút.

Cách phân biệt hạn ngạch PGS/GS so với BS trong y khoa Việt Nam khiến cho việc chạy chức danh là một phần bắt buộc để thăng tiến. Dĩ nhiên, sẽ có thêm nhiều người ngoài bệnh nhân có lợi từ nhu cầu này.

Theo facebook Bác sĩ Trần Huỳnh (tên tiếng Anh: Huynh Wynn Tran)

(*) BS Trần Huỳnh nhận bằng Tiến sĩ Y Khoa tại ĐH New York (Buffalo, Mỹ), nhận Chứng chỉ Da liễu thực hành tại ĐH Cardiff, ĐH Bệnh viện xứ Wales (Vương quốc Anh); được Hội đồng Y khoa Hoa Kỳ cấp chứng chỉ hành nghề và được cấp giấy phép hành nghề y tại các bang California, Florida, và Michigan.

Hiện bác sĩ Trần là bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp và nội tổng quát tại phòng khám Wynn Medical Center và Bệnh viện ĐH Y khoa Keck, ĐH Nam California (Mỹ); là sáng lập viên tổ chức Y khoa phi lợi nhuận VietMD hoạt động vì các bác sĩ, sinh viên y khoa và bệnh nhân ở Việt Nam, Mỹ và trên toàn thế giới.

Xem thêm: