Nghĩa trang Hồng Vệ Binh, Trùng Khánh, TQ: Lưu giữ ký ức một thời kỳ đen tối

Tại Trùng Khánh, Trung Quốc, có một nghĩa trang đặc biệt mang tên Nghĩa trang Hồng Vệ Binh, nơi lưu giữ ký ức về một giai đoạn đen tối trong lịch sử Trung Quốc: Cách mạng Văn hóa. Đây là nghĩa trang duy nhất của các Hồng vệ binh – những người trẻ tuổi tham gia vào phong trào bạo lực do Mao Trạch Đông phát động, để xóa bỏ những yếu tố mà họ cho là phản cách mạng.

Nơi chứa đựng nỗi đau lịch sử

Nằm trong Công viên Sa Bình, thành phố Trùng Khánh, nghĩa trang này là một di tích quan trọng của Cách mạng Văn hóa (1966–1976). Mặc dù đóng cửa với công chúng phần lớn thời gian trong năm, nghĩa trang này vẫn thu hút một số lượng khách thăm vào dịp Lễ Thanh Minh. Những khách đến thăm quan nơi đây chủ yếu là người thân đã khuất trong thời Cách mạng Văn hóa.

Cách mạng Văn hóa là phong trào chính trị do Mao Trạch Đông phát động nhằm củng cố quyền lực của ông sau thất bại của Đại nhảy vọt. Mao kêu gọi một cuộc đấu tranh chống các thế lực phản cách mạng, trong đó các Hồng vệ binh – một nhóm sinh viên và công nhân – trở thành lực lượng chính thực hiện các cuộc tẩy chay và thanh trừng.

Bối cảnh lịch sử và những cuộc đụng độ đẫm máu

Cách mạng Văn hóa không chỉ là một phong trào chính trị mà còn là một cuộc nội chiến trong nội bộ xã hội Trung Quốc. Trùng Khánh, với những nhà máy sản xuất vũ khí và đạn dược, là một trong những nơi chứng kiến các cuộc đấu tranh đẫm máu giữa các nhóm Hồng vệ binh. Những cuộc giao tranh này, với sự tham gia của sinh viên từ Đại học Trùng Khánh và công nhân ngành khai thác mỏ, đã gây ra thiệt hại nặng nề, trong đó nhiều thanh niên đã mất mạng.

Mặc dù cuộc nội chiến này chủ yếu diễn ra trong những năm 1966–1967, thì cuộc sống của những người trẻ tham gia đã không chỉ bị cướp đi một cách tàn nhẫn mà còn để lại những vết thương lòng không bao giờ lành. Nghĩa trang Hồng Vệ Binh là nơi an nghỉ của hơn 400 người, với phần lớn trong số họ dưới 30 tuổi, trong đó người trẻ nhất chỉ mới 14 tuổi. Đa phần những người này đã tử vong trong các cuộc xung đột vũ trang vào mùa hè năm 1967.

Nghĩa trang với những bia mộ đặc biệt

Nghĩa trang rộng khoảng 3.000 mét vuông, với hơn 110 bia mộ lớn nhỏ. Những bia mộ này đều có dòng chữ mang tính cách mạng như “Đời đời nhớ ơn các liệt sĩ đã hy sinh vì chính nghĩa” và “Thành tựu sẽ không bao giờ phai mờ”. Các bia mộ được sắp xếp theo hướng Đông, một biểu tượng về mặt trời mọc trong bài hát cách mạng “Phía Đông đỏ”, ám chỉ sự xuất hiện của Mao Trạch Đông và những biến động lịch sử của thời kỳ đó. Nhiều bia mộ có thiết kế tương tự tượng đài Lăng Liệt Sĩ Nhân Dân ở Quảng trường Thiên An Môn, Bắc Kinh.

Mặc dù là một di tích quan trọng của lịch sử, nghĩa trang này là một lời nhắc nhở về sự tàn bạo của Cách mạng Văn hóa, khi những người trẻ tuổi bị cuốn vào một phong trào chính trị cực đoan mà họ không hiểu rõ hoặc bị ép buộc tham gia.

Cách mạng Văn Hóa và hậu quả lâu dài

Cách mạng Văn hóa kéo dài 10 năm, gây ra thiệt hại to lớn về người và của cho Trung Quốc. Sau cái chết của Mao Trạch Đông vào năm 1976, Đặng Tiểu Bình – người sau này đưa Trung Quốc bước vào thời kỳ cải cách và mở cửa – đã chỉ trích Cách mạng Văn hóa là một sai lầm lớn trong một nghị quyết năm 1981. Mặc dù vậy, cuộc tranh luận về việc nhìn nhận lại giai đoạn này vẫn tiếp tục cho đến ngày nay.

Tranh cãi về việc bảo tồn nghĩa trang

Sau khi Cách mạng Văn hóa kết thúc, đã có những cuộc tranh luận về việc bảo tồn hay phá hủy nghĩa trang này. Một số người cho rằng nên xóa bỏ nó như một phần của quá khứ đau buồn, trong khi những người khác khẳng định rằng đây là một bài học lịch sử quan trọng cần được bảo tồn. Vào năm 1985, chính quyền Trùng Khánh quyết định bảo tồn nghĩa trang theo 3 nguyên tắc: không phá dỡ, không quảng bá và không mở cửa rộng rãi.

Đến những năm 2000, một phong trào đánh giá lại nghĩa trang này đã bắt đầu. Nó dần được nhìn nhận như một di tích văn hóa lịch sử và chính thức được công nhận vào năm 2009. Dưới sự thời của Chủ tịch Tập Cận Bình, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã thông qua một nghị quyết vào năm 2021, thừa nhận rằng Cách mạng Văn hóa và Đại nhảy vọt là những sai lầm lớn của đất nước.

Nghĩa trang Hồng Vệ Binh ngày nay: Lời nhắc nhở về quá khứ

Hiện nay, nghĩa trang vẫn đóng cửa với công chúng, chỉ mở cửa cho những gia đình có người thân đã khuất trong Cách mạng Văn hóa vào dịp Tết Nguyên Đán và Lễ Thanh Minh. Việc bảo vệ an toàn cho khu vực này được cho là một lý do chính, bởi Trùng Khánh trước đây là nơi có nhiều nhà máy vũ khí, khiến các sinh viên dễ dàng tiếp cận vũ khí trong các cuộc đụng độ.

Nhiều người Trung Quốc coi nghĩa trang Hồng Vệ Binh là một di tích quan trọng để nhắc nhở các thế hệ sau về những sai lầm trong lịch sử, và là một nơi để phản ánh về những biến động của đất nước trong thế kỷ 20.

Nghĩa trang không chỉ đơn giản là nơi yên nghỉ của những người đã khuất, mà còn là một minh chứng sống động về một thời kỳ đau thương của lịch sử Trung Quốc, một bài học về sự tàn phá mà sự cuồng tín chính trị có thể gây ra đối với một xã hội.