Thế hệ Z và Alpha ngày càng lựa chọn trường nghề thay học đại học

Theo một cuộc khảo sát mới ở Hoa Kỳ, Thế hệ Z và Thế hệ Alpha đang từ bỏ con đường giáo dục đại học truyền thống và thay vào đó chọn theo đuổi nghề nghiệp.

Thế hệ Z và Alpha đang nhìn nhận lại con đường học vấn: Nghề lành nghề lên ngôi trong bối cảnh chi phí đại học tăng vọt.

Trong những năm gần đây, xã hội chứng kiến sự thay đổi đáng kể trong cách nhìn nhận của Thế hệ Z (Gen Z) đối với giáo dục đại học và con đường sự nghiệp. Trong khi nghề tay chân từng bị coi thường, hiện tại, chúng ngày càng nhận được sự quan tâm và đánh giá cao từ những người trẻ tuổi. Bối cảnh kinh tế với chi phí học đại học ngày càng leo thang, trong khi mức lương sau tốt nghiệp không tương xứng, đã khiến nhiều người trẻ suy nghĩ lại về tính hiệu quả của việc theo học đại học bốn năm truyền thống.

Xu hướng dịch chuyển khỏi đại học bốn năm

Theo một báo cáo gần đây của Cơ quan Hỗ trợ Sinh viên Hoa Kỳ, tỉ lệ học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông có ý định theo học đại học bốn năm ngay sau khi tốt nghiệp đã giảm mạnh tới 25% kể từ năm 2018. Ngược lại, số học sinh quan tâm đến các nghề lành nghề đã tăng gấp đôi trong cùng thời gian, từ 4% lên 8%.

Cuộc khảo sát được thực hiện trên 3.000 học sinh trung học trên toàn nước Mỹ cũng chỉ ra rằng gần một phần tư thanh thiếu niên (23%) không có kế hoạch tiếp tục học chính thức sau khi tốt nghiệp trung học, tăng 10% so với năm 2018. Trong số này, bé gái vẫn có xu hướng lập kế hoạch học lên cao hơn so với bé trai. Cụ thể, 53% bé gái cho biết sẽ theo học đại học, trong khi tỉ lệ này ở bé trai chỉ là 39%.

Nghề lành nghề được đánh giá lại

Sự chuyển hướng từ đại học sang các ngành nghề lành nghề phản ánh sự thay đổi trong nhận thức xã hội. Báo cáo thường niên “Tương lai của các ngành nghề” do Thumbtack công bố cho thấy khoảng 84% Gen Z và cha mẹ của họ đánh giá cao các ngành nghề tay nghề, vốn trước đây từng bị xem nhẹ. Đáng chú ý, 67% thanh thiếu niên Gen Z cho rằng mạng xã hội đã đóng vai trò quan trọng trong việc tăng sự quan tâm của họ đối với các nghề này. Hình ảnh về những thợ điện, thợ sửa ống nước, hay kỹ thuật viên cơ khí có thu nhập tốt và cuộc sống ổn định lan truyền rộng rãi trên TikTok, YouTube, khiến nhiều người trẻ suy nghĩ lại về con đường học vấn truyền thống.

Chi phí và lợi ích: Bài toán kinh tế thực tế

Alex Beene, một giảng viên về tài chính tại Đại học Tennessee ở Martin, cho biết việc Gen Z và Gen Alpha chuyển sang lựa chọn học nghề không có gì bất ngờ. Nguyên nhân chính là do các chương trình học nghề có chi phí thấp hơn nhiều so với đại học, nhưng lại mang lại khả năng kiếm tiền cao hơn và ổn định hơn.

Theo Beene, nhiều chương trình học nghề tại các bang ở Mỹ không chỉ rẻ mà còn được thiết kế để nhanh chóng đưa người học vào thị trường lao động, nơi đang có nhu cầu rất lớn đối với lao động kỹ thuật. Điều này đặc biệt có giá trị trong bối cảnh chi phí học đại học có thể dao động từ 100.000 đến gần 400.000 USD cho một chương trình bốn năm, tùy vào trường công hay tư, trong khi không phải ai cũng đảm bảo tìm được việc làm sau khi ra trường.

Bryan Driscoll, một chuyên gia tư vấn nhân sự, cũng chia sẻ quan điểm tương tự. Ông cho rằng Gen Z không từ chối giáo dục mà đang tìm kiếm giá trị thực sự. Họ ý thức được rằng bằng đại học không còn là tấm vé thông hành chắc chắn để có công việc tốt như trước. Thay vào đó, các trường nghề lại mang đến con đường nhanh hơn, chi phí thấp hơn và giúp họ bắt đầu kiếm tiền sớm hơn – điều rất quan trọng trong bối cảnh khủng hoảng nợ sinh viên đang lan rộng tại Mỹ.

Mạng xã hội – Nhân tố thay đổi nhận thức

Một điểm đặc biệt của xu hướng này là vai trò của mạng xã hội trong việc thay đổi hình ảnh của các nghề truyền thống. Những video về thợ hàn, thợ xây, hoặc kỹ thuật viên sửa chữa đăng trên TikTok, YouTube… đã biến các nghề này từ “ít hấp dẫn” thành những công việc mang lại cảm hứng, thu nhập cao và thậm chí là “ngầu”. Không ít người trong số đó đạt được thu nhập 6 con số mỗi năm mà không cần trải qua 4 năm học đại học hay gánh nặng nợ sinh viên.

Các nội dung trên mạng cũng giúp phá vỡ định kiến xã hội về công việc tay chân, đồng thời truyền cảm hứng cho nhiều bạn trẻ nhận ra rằng có nhiều con đường thành công chứ không chỉ có đại học.

Tư duy thực tế thay thế kỳ vọng truyền thống

Sự thay đổi này phần nào phản ánh một bước chuyển tư duy quan trọng giữa các thế hệ. Trong khi các thế hệ trước thường đặt kỳ vọng vào đại học như con đường tất yếu để thành công, thì Gen Z và Gen Alpha thực tế hơn, cân nhắc các yếu tố tài chính, triển vọng việc làm và chất lượng cuộc sống khi lựa chọn hướng đi.

Thay vì bị cuốn theo áp lực xã hội, họ quan tâm nhiều hơn đến việc tối ưu hóa giá trị đầu tư và tìm kiếm lối đi phù hợp với năng lực, đam mê cũng như điều kiện kinh tế cá nhân.

Lời kết

Sự trỗi dậy của các ngành nghề tay nghề phản ánh rõ ràng một thay đổi sâu sắc trong nhận thức của giới trẻ Mỹ ngày nay. Trước thực tế chi phí đại học ngày càng tăng, mức thu nhập sau tốt nghiệp không chắc chắn, và nợ sinh viên chất chồng, thế hệ Z đã bắt đầu lựa chọn con đường học nghề – vừa hiệu quả, vừa thiết thực. Mạng xã hội đóng vai trò lớn trong việc tái định hình hình ảnh của các nghề này, trong khi những lý do tài chính cụ thể khiến đây trở thành một lựa chọn hợp lý.

Câu hỏi “đại học có còn đáng không?” sẽ tiếp tục là chủ đề lớn trong các cuộc thảo luận về giáo dục. Nhưng có một điều chắc chắn: đối với thế hệ trẻ hôm nay, giá trị và hiệu quả đang được đặt lên trên truyền thống và kỳ vọng xã hội.