NASA: 6.000 ngoại hành tinh đã được xác nhận, một số trong đó rất kỳ lạ

Ngày 17/9, NASA thông báo cột mốc quan trọng: đã phát hiện và xác nhận 6.000 ngoại hành tinh (hành tinh nằm ngoài Hệ Mặt Trời). Con số này được Viện Khoa học Ngoại hành tinh thuộc NASA ghi nhận, và hiện vẫn còn hơn 8.000 ứng viên hành tinh đang chờ xác nhận.

Shawn Domagal-Goldman, quyền giám đốc Ban Vật lý thiên văn tại trụ sở NASA, cho biết: “Cột mốc này đánh dấu nhiều thập kỷ khám phá vũ trụ được thúc đẩy bởi kính viễn vọng không gian của NASA – những cuộc khám phá đã cách mạng hóa cách con người quan sát bầu trời đêm.”

NASA hiện dẫn đầu thế giới trong công cuộc tìm kiếm sự sống ngoài vũ trụ. Trong tương lai gần, hai sứ mệnh quan trọng gồm Kính viễn vọng Không gian Nancy Grace Roman và Đài quan sát Thế giới Có thể Sống được sẽ giúp mở rộng khả năng nghiên cứu các hành tinh tương đồng với Trái Đất, đặc biệt là những hành tinh quay quanh các ngôi sao giống Mặt Trời.

Từ khám phá đầu tiên đến 6.000 ngoại hành tinh

Việc phát hiện ngoại hành tinh lần đầu tiên được công bố vào năm 1995, khi các nhà thiên văn học tìm thấy một hành tinh quay quanh ngôi sao tương tự Mặt Trời. Trước đó, chỉ có những hành tinh quay quanh sao chết (đã cạn nhiên liệu và sụp đổ) được phát hiện.

Trong 3 thập kỷ qua, số lượng ngoại hành tinh được xác nhận ngày càng tăng, giúp các nhà khoa học không chỉ nghiên cứu các hành tinh riêng lẻ mà còn hiểu rõ hơn về cơ cấu hành tinh trong vũ trụ.

Ngoại hành tinh – muôn hình vạn trạng

Dữ liệu tích lũy từ hàng ngàn khám phá cho thấy, các hành tinh đá phổ biến hơn so với hành tinh khí khổng lồ – điều trái ngược với Hệ Mặt Trời, nơi hai loại hành tinh này có số lượng gần bằng nhau.

Nhiều ngoại hành tinh có những đặc điểm rất khác biệt và kỳ lạ, chưa từng thấy trong Hệ Mặt Trời:

• Một số lớn như sao Mộc, nhưng quay quanh ngôi sao mẹ ở khoảng cách gần hơn cả sao Thủy với Mặt Trời.

• Có những hành tinh quay quanh hai ngôi sao, hoặc không quay quanh ngôi sao nào cả.

• Một số quay quanh sao chết; một số bị bao phủ bởi dung nham.

• Có hành tinh với mật độ xốp, hoặc có đám mây làm từ đá quý.

Dawn Gelino – giám đốc Chương trình Khám phá Ngoại hành tinh tại Phòng thí nghiệm Động cơ Phản lực của NASA – chia sẻ: “Mỗi loại hành tinh khác nhau mà chúng ta khám phá ra đều giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các điều kiện hình thành hành tinh. Những hiểu biết này rất quan trọng nếu chúng ta muốn biết liệu mình có đơn độc trong vũ trụ hay không.”

Hướng tới hành tinh giống Trái Đất

Giai đoạn tiếp theo trong nghiên cứu ngoại hành tinh sẽ tập trung vào việc tìm kiếm các hành tinh đá giống Trái Đất, đặc biệt là những hành tinh có bầu khí quyển chứa dấu hiệu sinh học – tức là bất kỳ đặc điểm, nguyên tố, hay phân tử nào cho thấy có (hoặc từng có) sự sống.

Hiện tại, Kính viễn vọng Không gian James Webb đã phân tích thành phần hóa học của hơn 100 bầu khí quyển ngoại hành tinh. Tuy nhiên, việc nghiên cứu các hành tinh nhỏ, có nhiệt độ và kích thước giống Trái Đất đòi hỏi các công nghệ tiên tiến hơn.

Vấn đề ánh sáng sao và công nghệ quan sát mới

Một trong những thách thức lớn nhất là ánh sáng chói từ các ngôi sao mẹ, khiến việc quan sát các hành tinh nhỏ, mờ trở nên khó khăn.

Để giải quyết vấn đề này, NASA đang phát triển hai giải pháp chính:

1. Kính viễn vọng Không gian Nancy Grace Roman sẽ được trang bị máy chụp vành nhật hoa (coronagraph) để chặn ánh sáng từ sao, thử nghiệm khả năng phát hiện các hành tinh mờ gần ngôi sao sáng.

2. NASA cũng đang lên kế hoạch cho một sứ mệnh lớn hơn – Đài quan sát Thế giới Có thể Sống được – với công nghệ chụp vành nhật hoa tiên tiến hơn, giúp phát hiện và phân tích các hành tinh giống Trái Đất ở khoảng cách xa.

Với cột mốc 6.000 ngoại hành tinh đã được xác nhận, nhân loại đã bước sâu hơn vào cuộc hành trình khám phá những thế giới xa xôi, mở ra cơ hội tìm kiếm sự sống trong vũ trụ – câu hỏi lớn nhất của khoa học hiện đại: Chúng ta có đơn độc trong vũ trụ hay không?