Bộ Tài chính: FDI chủ yếu là vốn vay, chủ sở hữu đóng góp không đáng kể

Bộ Tài chính vừa công bố báo cáo tình hình thực hiện vốn FDI, chỉ ra thực trạng nhiều dự án đăng ký vốn “khủng” nhưng vốn chủ sở hữu rất thấp, chủ yếu là đi vay khiến chi phí tài chính tăng cao, hiệu quả kinh doanh rất thấp.

Bộ Tài chính cho biết tính đến hết tháng 5 năm 2025, tổng số dự án FDI còn hiệu lực trên toàn quốc đạt 43.346, với tổng vốn đăng ký hơn 517 tỷ USD. Trong đó, vốn thực hiện lũy kế đạt hơn 331 tỷ USD, tương đương 64,1% tổng vốn đăng ký.

Các nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư vào 19/21 ngành trong hệ thống phân ngành kinh tế quốc dân. Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tỷ trọng cao nhất với hơn 316,6 tỷ USD (chiếm 61,2%). Tiếp theo là các ngành kinh doanh bất động sản với gần 78,2 tỷ USD (chiếm 15,1%); sản xuất, phân phối điện với trên 42,1 tỷ USD (chiếm 8,1%).

Hiện có 151 quốc gia và vùng lãnh thổ có dự án đầu tư còn hiệu lực tại Việt Nam. Trong đó, đứng đầu là Hàn Quốc với tổng vốn đăng ký hơn 93,7 tỷ USD (chiếm 18,1%). Singapore đứng thứ hai với gần 86,2 tỷ USD (chiếm 16,7%). Tiếp theo lần lượt là Nhật Bản, Đài Loan, Hồng Kông (Trung Quốc).

FDI có mặt ở tất cả 63 tỉnh, thành phố trong cả nước, trong đó thành phố Hồ Chí Minh là địa phương dẫn đầu trong thu hút FDI với hơn 59,7 tỷ USD (chiếm 11,5%); tiếp theo là thành phố Hà Nội với gần 45,3 tỷ USD (chiếm 8,8%); Bình Dương với gần 42,8 tỷ USD (chiếm 8,3%).

Theo kết quả điều tra của Cục Thống kê, khu vực doanh nghiệp FDI thu hút 5,1 triệu lao động, chiếm gần 10% trong tổng lực lượng lao động (trên 54 triệu lao động), chiếm 20% trong tổng lao động làm công ăn lương (25,3 triệu người) ở Việt Nam.

Mức lương trung bình trong khu vực FDI đạt 8,2 triệu đồng/tháng, cao hơn mức lương trung bình tại khu vực nhà nước (7,7 triệu đồng/tháng) và khu vực ngoài nhà nước (6,4 triệu đồng/tháng).

Đồng thời, các doanh nghiệp FDI đã mang theo công nghệ hiện đại, góp phần đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất trong nước, đặc biệt trong các lĩnh vực như dầu khí, điện tử, viễn thông, xây dựng. FDI cũng tạo động lực để doanh nghiệp trong nước cải tiến công nghệ, tăng năng suất và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Một số dự án FDI đã đóng vai trò tích cực trong việc lan tỏa mô hình phát triển bền vững, nâng cao nhận thức về kinh tế tuần hoàn và xây dựng khu công nghiệp sinh thái.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính chỉ ra một thực trạng đáng chú ý là nhiều doanh nghiệp FDI, dù có tổng vốn đầu tư đăng ký hàng tỷ USD, nhưng phần vốn góp thực tế từ chủ sở hữu lại rất thấp. Các dự án này chủ yếu dựa vào vốn vay để triển khai hoạt động đầu tư, làm gia tăng chi phí tài chính và khấu hao, từ đó dẫn đến hiệu quả kinh doanh thấp. Theo các chuyên gia, đây chính là lỗ hổng để FDI thực hiện chuyển giá, trốn thuế.

Cơ cấu đầu tư FDI trong thời gian qua cũng cho thấy sự mất cân đối nhất định. Đầu tư vẫn tập trung chủ yếu tại một số địa phương có điều kiện hạ tầng thuận lợi như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bình Dương, trong khi nhiều khu vực khác, nhất là các vùng miền núi, đồng bằng sông Cửu Long hay Tây Nguyên, vẫn còn vắng bóng các dự án FDI lớn.

Ở góc độ ngành nghề, vốn đầu tư FDI vẫn chủ yếu dồn vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, bất động sản và sản xuất, phân phối điện. Việc phân bổ không đồng đều giữa các vùng, miền và ngành nghề dẫn đến nguy cơ phát triển thiếu bền vững, tăng gánh nặng cho hạ tầng ở các địa phương có mật độ đầu tư cao, trong khi chưa phát huy hết tiềm năng ở những vùng còn nhiều dư địa.

Nguyên Hương (t/h)