Chỉ số Buffett vượt 200%, báo hiệu định giá cổ phiếu Mỹ đang ‘đùa với lửa’

Chỉ số Buffett là tỷ lệ giữa tổng giá trị vốn hóa thị trường của tất cả các công ty niêm yết trong một quốc gia và Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của quốc gia đó. Chỉ số này được sử dụng để đánh giá mức định giá chung của thị trường chứng khoán một quốc gia có hợp lý hay không. Hiện tại, chỉ số Buffett đã leo lên mức cao kỷ lục trong lịch sử, vượt qua ngưỡng mà tỷ phú Buffett gọi là “chơi với lửa”, một lần nữa làm dấy lên lo ngại rằng các nhà đầu tư đang tiến gần đến giới hạn của sự bùng nổ thị trường.

Vào tháng 12/2001, Warren Buffett đã đề cập trong một bài viết chuyên đề trên tạp chí Forbes rằng: tỷ lệ giữa tổng giá trị thị trường của thị trường chứng khoán và GDP có thể được sử dụng để đánh giá xem thị trường chứng khoán nói chung có bị định giá quá cao hay quá thấp. Do đó, tỷ lệ này được gọi phổ biến là Chỉ số Buffett (Buffett Indicator), dùng để đo lường tỷ lệ giữa tổng giá trị thị trường của cổ phiếu niêm yết tại Mỹ (chỉ số Wilshire 5000) và Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ.

Chỉ số Buffett trong khoảng 75% đến 90% được xem là hợp lý, còn nếu vượt quá 120% thì cho thấy thị trường chứng khoán đang bị định giá quá cao.

Những nhà đầu tư nổi tiếng như Paul Tudor Jones cũng từng trích dẫn và sử dụng chỉ số này.

Chỉ số Buffett cao hơn bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử

“Nếu tỷ lệ (Chỉ số Buffett) giảm xuống khoảng 70% hoặc 80%, thì việc mua cổ phiếu có thể sẽ rất có lợi”, Warren Buffett từng nói trong một bài phát biểu vào năm 2001. Khi đó, vào thời kỳ bong bóng Internet, chỉ số này đã gần chạm mức 150%.

Ông nói thêm: “Nếu tỷ lệ này tiến gần đến 200% — giống như trong một số thời điểm vào năm 1999 và 2000 — thì bạn đang chơi với lửa”. Hiện tại, tỷ lệ này đã lên đến 217%, cao hơn nhiều so với đỉnh điểm của thời kỳ bong bóng Internet, cũng như mức hơn 190% trong đợt phục hồi thị trường năm 2021 khi đại dịch COVID-19 bùng phát.

Theo trang tin tài chính CNBC ngày 28/9, nếu xét theo tiêu chí này, thị trường chứng khoán hiện đang ở trong vùng chưa từng có tiền lệ, vì tốc độ tăng giá trị cổ phiếu đang vượt xa tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế Mỹ nói chung. Đợt phục hồi thị trường gần đây chủ yếu được thúc đẩy bởi các công ty công nghệ lớn, những doanh nghiệp đã đầu tư hàng chục tỷ USD vào phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), với kỳ vọng rằng kỷ nguyên mới này sẽ mang lại mức định giá cao ngất ngưởng cho họ.

Các chỉ số định giá khác cũng phát ra tín hiệu tương tự. Theo công ty nghiên cứu đầu tư Bespoke Investment Group, tỷ lệ giá trên doanh thu (P/S ratio) của chỉ số S&P 500 gần đây đã tăng lên 3,33, mức cao nhất trong lịch sử. Để so sánh, trong thời kỳ bong bóng Internet năm 2000, tỷ lệ này cao nhất cũng chỉ đạt 2,27, và trong giai đoạn thị trường bùng nổ sau đại dịch, trước khi định giá hạ nhiệt, tỷ lệ này từng lên tới 3,21.

Phố Wall đang trong đợt tăng giá không thể ngăn cản, hay là đang cận kề một đợt sụp đổ tiềm tàng?

Trang web tư vấn tài chính và đầu tư The Motley Fool đã đăng bài viết nhận định rằng thị trường chứng khoán Mỹ đang cho thấy dấu hiệu của một đợt tăng giá không thể cản phá (bull market) hoặc đang bước vào giai đoạn trước khi sụp đổ. Thách thức nằm ở chỗ: làm sao để xác định kịch bản nào là khả thi hơn.

Bài viết chỉ ra rằng, nếu có một cổ phiếu đại diện rõ nhất cho tình trạng hiện tại của thị trường, thì đó chính là Tesla. Trong vòng 12 tháng qua, cổ phiếu Tesla đã trải qua một hành trình đầy biến động — từ mức thấp nhất trong 52 tuần là 212 USD, tăng vọt lên mức cao 488 USD.

Mức chênh lệch giữa hai cực này là 2,3 lần — một sự biến động thường chỉ thấy ở các cổ phiếu giá rẻ tại Anh. Tuy nhiên, Tesla lại là một công ty có vốn hóa lên tới 1,4 nghìn tỷ USD, gần gấp sáu lần giá trị của HSBC – một trong những công ty hàng đầu thuộc chỉ số FTSE 100 của Anh.

Hiện tại, hệ số P/E (giá trên thu nhập dự phóng) của Tesla đang ở mức 295 lần — con số này có hợp lý hay không phụ thuộc vào cách mà nhà đầu tư nhìn nhận về công ty này.

Nếu Tesla chỉ đơn thuần là một hãng sản xuất xe điện, thì mức định giá cao ngất này có thể được coi là vô lý. Nhưng nếu Tesla thực sự đại diện cho tương lai của xe tự lái, robot và trí tuệ nhân tạo (AI) — thì ai biết được giới hạn của nó là đâu?

Chỉ số Buffett có lỗi thời không?

Mặt khác, một số người cho rằng chỉ số Buffett có thể không còn truyền tải thông tin như trước đây. Trong 20 năm qua, nền kinh tế Mỹ đã thay đổi đáng kể — mật độ tài sản hữu hình giảm xuống, và nền kinh tế ngày càng được thúc đẩy bởi công nghệ, phần mềm và tài sản trí tuệ. Các chỉ số như GDP và GNP (Tổng sản phẩm quốc dân) có thể đang đánh giá thấp giá trị của một nền kinh tế không còn dựa trên các nhà máy vật lý, mà được xây dựng trên mạng lưới dữ liệu và đổi mới sáng tạo.

Do đó, với việc Mỹ vẫn là nền kinh tế có năng suất và khả năng đổi mới hàng đầu thế giới, thì mức định giá cổ phiếu cao hơn có thể là hợp lý.

Warren Buffett trong nhiều năm qua cũng không đưa ra bình luận công khai nào về chỉ số này. Tuy nhiên, trong hai năm trở lại đây, ông đã âm thầm xây dựng “pháo đài tiền mặt” tại tập đoàn Berkshire Hathaway. Theo báo cáo tài chính quý II, tập đoàn hiện đang nắm giữ tới 344,1 tỷ USD tiền mặt, và đã bán ròng cổ phiếu trong 11 quý liên tiếp. Ngay cả khi giả định chỉ số Buffett có phần lỗi thời, thì với tình hình nắm giữ như vậy của Buffett, con số cực đoan của chỉ số hiện tại chắc chắn sẽ khiến không ít người lo ngại.

Dù chỉ số Buffett có còn phù hợp hay không, tỷ lệ giữa giá trị thị trường và quy mô nền kinh tế hiện đã lên tới 217% — cao hơn bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử — là điều không thể bỏ qua.

(Nội dung bài viết này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không mang tính khuyến nghị đầu tư).