Quốc hội thông qua luật Đầu tư sửa đổi, bỏ giấy phép cho 38 ngành nghề

Từ 1/7/2026, 38 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện sẽ không cần xin giấy phép, được chuyển sang hậu kiểm, nhằm thúc đẩy tự do kinh doanh.

Ngày 11/12, Quốc hội cho biết đã thông qua Luật Đầu tư sửa đổi gồm 7 chương và 52 điều, với tỷ lệ tán thành đạt 89,85% từ 425/436 đại biểu có mặt. Hai đại biểu không tán thành và 9 đại biểu không biểu quyết. Luật quy định nhà đầu tư có quyền thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong các ngành, nghề mà luật không cấm. Đối với ngành, nghề kinh doanh có điều kiện, nhà đầu tư phải đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật.

Luật giảm số ngành, nghề kinh doanh có điều kiện xuống còn 196, cắt giảm 38 ngành so với trước đây.

Các ngành được miễn giấy phép kinh doanh bao gồm kinh doanh làm thủ tục về thuế, kinh doanh dịch vụ làm thủ tục hải quan, dịch vụ phụ trợ bảo hiểm, kinh doanh dịch vụ giám định thương mại, kinh doanh tạm nhập tái xuất hàng hóa có thuế tiêu thụ đặc biệt, kinh doanh tạm nhập tái xuất hàng thực phẩm đông lạnh, kiểm toán năng lượng, kinh doanh dịch vụ việc làm, kinh doanh dịch vụ bảo hành bảo dưỡng xe ô tô, kinh doanh dịch vụ đóng mới hoán cải sửa chữa phục hồi phương tiện thủy nội địa, kinh doanh dịch vụ bảo đảm hoạt động bay, kinh doanh dịch vụ vận tải đa phương thức, kinh doanh dịch vụ kiến trúc, hoạt động xây dựng của nhà thầu nước ngoài, kinh doanh dịch vụ quản lý vận hành chung cư, kinh doanh dịch vụ quản lý vận hành cơ sở hỏa táng, kinh doanh dịch vụ trung tâm dữ liệu, kinh doanh dịch vụ tư vấn du học, kinh doanh dịch vụ xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, hoạt động in đúc tiền.

Các ngành này thuộc nhóm lĩnh vực tài chính kế toán, nông lâm nghiệp thủy sản, xây dựng giao thông.

Ngoài ra, luật bãi bỏ nhóm ngành nuôi trồng các loài thực vật động vật hoang dã thuộc các phụ lục của Công ước CITES và danh mục thực vật rừng động vật rừng thủy sản nguy cấp quý hiếm cũng như nuôi động vật rừng thông thường.

Luật cũng rà soát sửa đổi phạm vi của 20 ngành, nghề khác. Ví dụ, ngành nghề hành nghề thừa phát lại được sửa thành hành nghề thừa phát lại thừa hành viên. Ngành kinh doanh sản phẩm thuốc lá nguyên liệu thuốc lá máy móc thiết bị thuộc chuyên ngành thuốc lá được sửa thành kinh doanh sản phẩm thuốc lá nguyên liệu thuốc lá máy móc thiết bị thuộc chuyên ngành thuốc lá trừ thuốc lá điện tử thuốc lá nung nóng.

Về danh mục cấm đầu tư kinh doanh, luật bổ sung kinh doanh thuốc lá điện tử thuốc lá nung nóng.

Các ngành cấm khác gồm kinh doanh các chất ma túy, kinh doanh các loại hóa chất khoáng vật được quy định cụ thể theo phụ lục kèm theo luật, kinh doanh mẫu vật các loài thực vật động vật hoang dã có nguồn gốc khai thác từ tự nhiên quy định tại phụ lục, kinh doanh mại dâm, mua bán người mô xác bộ phận cơ thể người bào thai người, hoạt động kinh doanh liên quan đến sinh sản vô tính trên người, kinh doanh pháo nổ, kinh doanh dịch vụ đòi nợ, kinh doanh mua bán bảo vật quốc gia, kinh doanh xuất khẩu di vật cổ vật. Căn cứ điều kiện kinh tế xã hội và yêu cầu quản lý nhà nước trong từng thời kỳ, Chính phủ rà soát các ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh và trình Quốc hội sửa đổi bổ sung.

Ông Nguyễn Văn Thắng, Bộ trưởng Bộ Tài chính, trong báo cáo giải trình tiếp thu, cho biết Bộ Tài chính đã phối hợp với các bộ ngành liên quan để rà soát quy định về ngành nghề kinh doanh có điều kiện và điều kiện đầu tư kinh doanh.

Mục tiêu là sàng lọc và phân định các ngành nghề thực sự cần thực hiện tiền kiểm. Các ngành nghề đang quy định điều kiện đầu tư kinh doanh áp dụng đối với sản phẩm dịch vụ đầu ra mà có thể kiểm soát bằng các quy chuẩn tiêu chuẩn kỹ thuật được chuyển sang cơ chế hậu kiểm, bảo đảm theo đúng tinh thần của Nghị quyết số 68 về phát triển kinh tế tư nhân.

Chính phủ sẽ giao các bộ ngành nghiên cứu phương thức quản lý theo quy chuẩn tiêu chuẩn đối với những ngành nghề được cắt giảm sửa đổi giấy phép kinh doanh. Việc này nhằm chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, từ cấp phép sang đăng ký hoặc thông báo, hướng tới quản lý chủ yếu theo quy chuẩn tiêu chuẩn với những nội dung quan trọng cần thiết có sự quản lý điều tiết của Nhà nước.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ rà soát cắt giảm các điều kiện kinh doanh không cần thiết, chỉ giữ lại những lĩnh vực liên quan đến quốc phòng an ninh đạo đức và sức khỏe cộng đồng. Cơ quan này cũng yêu cầu nghiên cứu quy định về tiêu chí đo lường đánh giá điều kiện kinh doanh tốt và thông tin công khai về chi phí tuân thủ tối thiểu.

Về đầu tư ra nước ngoài, luật bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đối với các dự án có quy mô vốn dưới mức quy định của Chính phủ, trừ các lĩnh vực ngân hàng bảo hiểm chứng khoán báo chí kinh doanh bất động sản. Thay vào đó, các dự án này chỉ cần đăng ký giao dịch ngoại hối với Ngân hàng Nhà nước để chuyển tiền ra nước ngoài.

Tính đến cuối tháng 6/2025, Việt Nam có 1.916 dự án đầu tư ra nước ngoài còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư hơn 23 tỷ USD (khoảng 580.000 tỷ đồng), trong đó trên 67% là dự án có vốn dưới 20 tỷ đồng. Số dự án trên 20 tỷ đồng không nhiều nhưng chiếm đến 98% tổng vốn. Vì vậy, Chính phủ sẽ quy định về ngưỡng vốn phải xin phép đầu tư ra nước ngoài phù hợp.

Phạm vi các dự án phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư cũng được thu hẹp nhằm giảm gánh nặng hành chính cho nhà đầu tư và cơ quan quản lý. Một số loại dự án được lược bỏ khỏi diện phải chấp thuận chủ trương vì đã được quản lý bằng pháp luật chuyên ngành. Các dự án này gồm đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp, khai thác khoáng sản diện đấu giá cho các công trình triển khai khẩn cấp, xây dựng nhà ở bán cho thuê cho thuê mua và khu đô thị nếu nhà đầu tư đã có quyền sử dụng đất.

Quốc hội chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư có yêu cầu áp dụng cơ chế chính sách đặc biệt. Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư với dự án đầu tư có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng rừng phòng hộ đầu nguồn rừng phòng hộ biên giới từ 50 ha trở lên, rừng phòng hộ chắn gió chắn cát bay và rừng phòng hộ chắn sóng lấn biển từ 500 ha trở lên, rừng sản xuất từ 1.000 ha trở lên, dự án chuyển mục đích sử dụng với đất trồng lúa hai vụ quy mô từ 500 ha trở lên, dự án kinh doanh đặt cược casino trừ kinh doanh trò chơi điện tử có thưởng dành cho người nước ngoài, nhà máy điện hạt nhân, dự án của nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ viễn thông có hạ tầng mạng trồng rừng xuất bản báo chí, các dự án có yêu cầu di dân tái định cư từ 20.000 người trở lên ở miền núi từ 50.000 người trở lên ở vùng khác, dự án đầu tư liên quan tới di sản văn hóa phù hợp với quy định của pháp luật về di sản văn hóa không phân biệt quy mô diện tích đất dân số thuộc phạm vi khu vực bảo vệ I của di tích được cấp có thẩm quyền công nhận là di tích quốc gia đặc biệt thuộc Danh mục di sản thế giới.

Lan Anh