5 bí quyết cải thiện khả năng sinh sản

Sinh sản thuận lợi vốn là sự phản ánh sức khỏe toàn diện của cơ thể. Từ cách ăn uống đến quản lý căng thẳng, những thay đổi nhỏ cũng có thể cải thiện sức khỏe sinh sản.

Năm 2024, theo Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ của Tổng cục Thống kê, tổng tỷ suất sinh tại Việt Nam chỉ còn 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất từ trước đến nay và dưới ngưỡng sinh thay thế. Bên cạnh các lý do kinh tế – xã hội sức khỏe sinh sản suy giảm và nguy cơ vô sinh ngày càng gia tăng cũng là một nguyên nhân quan trọng.

Sinh sản thuận lợi vốn là sự phản ánh sức khỏe toàn diện của cơ thể: khi trao đổi chất thông suốt, nội tiết cân bằng, miễn dịch vững mạnh và tế bào tràn đầy năng lượng thì khả năng thụ thai cũng được cải thiện. Chỉ với những điều chỉnh trong lối sống hằng ngày – như ăn uống lành mạnh, vận động hợp lý, giảm căng thẳng – người phụ nữ đã có thể nâng cao cơ hội mang thai và chuẩn bị nền tảng cho một thai kỳ khỏe mạnh. 

Các chuyên gia cho rằng các cặp vợ chồng nên thay đổi từ 3 đến 6 tháng trước khi có kế hoạch sinh con để cơ thể hình thành những noãn bào khỏe mạnh, gia tăng cơ hội làm cha mẹ một cách tự nhiên.

1. Duy trì cân nặng ở mức tối ưu

Theo nghiên cứu, giảm cân vừa phải có vai trò quan trọng trong việc cải thiện khả năng sinh sản, bao gồm: 

• Khả năng rụng trứng, thụ thai, mang thai, các chỉ số nội tiết sinh sản, và điều hòa chu kỳ kinh nguyệt ở nữ giới
• Nội tiết, chức năng tình dục, cũng như hình thái và sự vận động của tinh trùng ở nam giới

Mô mỡ nội tạng tiết ra các chất gây viêm, trực tiếp làm rối loạn sự phát triển nang noãn – giai đoạn trước khi hình thành trứng. Việc giảm viêm thông qua giảm cân sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thụ thai tự nhiên.

Bác sĩ sản phụ khoa David Ghozland chia sẻ với tờ The Epoch Times rằng trong thực hành lâm sàng, ông thường xuyên chứng kiến lợi ích của việc giảm cân đối với khả năng sinh sản. Một bệnh nhân nữ của ông, 28 tuổi, đã cố gắng mang thai suốt 18 tháng. Sau khi chỉ giảm khoảng 10kg trong vòng 4 tháng, cô đã thụ thai thành công.

“Tại phòng khám của tôi, những bệnh nhân thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) nếu cải thiện sức khỏe chuyển hóa trước khi dùng thuốc hỗ trợ sinh sản, có tỷ lệ thành công cao hơn đến 65% ngay trong chu kỳ IVF đầu tiên”, bác sĩ Ghozland cho hay.

2. Ăn uống lành mạnh

Dinh dưỡng giữ vai trò quan trọng đối với sức khỏe sinh sản, theo chuyên gia dinh dưỡng Amy Chow (BC Dietitians).

Thức ăn có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng nội tiết, chất lượng trứng và tinh trùng, cũng như khả năng thụ thai của cơ thể. Ngoài việc cung cấp năng lượng, các dưỡng chất còn tham gia vào những vai trò sinh học đặc hiệu: hỗ trợ chức năng sinh sản, giảm viêm, và điều hòa những quá trình then chốt như rụng trứng.

Một tổng quan công bố trên Biology cho thấy ăn kiểu Địa Trung Hải giúp bảo vệ khỏi nguy cơ vô sinh, trong khi chế độ ăn kiểu Tây phương lại làm tăng nguy cơ này.

Theo bà Chow, chúng ta nên chọn chất béo lành mạnh từ dầu ô liu, bơ, các loại hạt, hạt giống và cá béo cung cấp chất béo lành mạnh, giúp giảm viêm và hỗ trợ khả năng sinh sản, thay vì chất béo có trong thực phẩm chế biến sẵn và thức ăn nhanh. 

Chất đạm có nguồn gốc từ thực vật như trong các loại đậu cũng có lợi cho sinh sản hơn. Các nghiên cứu cho thấy protein động vật có liên quan đến nguy cơ cao bị không rụng trứng, trong khi việc thay thế một phần protein động vật bằng protein thực vật lại giúp giảm nguy cơ này.

Đối với tinh bột, bà Chow khuyên nên tập trung vào các loại giàu chất xơ, chỉ số đường huyết thấp và còn nguyên hạt, giúp ổn định đường huyết và hỗ trợ điều hòa nội tiết tự nhiên của cơ thể. Ví dụ gồm có gạo lứt, yến mạch nguyên hạt truyền thống, và bánh mì làm từ 100% ngũ cốc nguyên cám.

3. Kiểm soát căng thẳng

Theo bác sĩ châm cứu Laurie Binder, việc quản lý căng thẳng là điều tối quan trọng, dù là ở nam giới hay nữ giới. Nồng độ cortisol cao có thể phá vỡ sự cân bằng tinh tế của các hormone sinh sản. Châm cứu có thể hỗ trợ tái cân bằng bằng cách kích hoạt hệ thần kinh phó giao cảm, giúp cơ thể chuyển từ trạng thái “chiến hay chạy” sang trạng thái “nghỉ ngơi và sinh sản”.

Những chất gây áp lực cho cơ thể như caffeine, thuốc lá và rượu cũng có thể âm thầm làm suy giảm khả năng sinh sản. Một tổng quan đăng trên tập san Reproduction and Fertility đưa ra những khuyến nghị sau:

• Tránh sử dụng ma túy giải trí vì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục và nhiễm trùng dẫn đến vô sinh.
  
• Tránh dùng các thuốc kê đơn không cần thiết, bởi nhiều loại trong số đó ảnh hưởng đến quá trình sinh sản.
  
• Hạn chế tiêu thụ quá nhiều caffeine vì có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề sinh sản.

Ngoài ra, tập thể dục đều đặn là công cụ hữu hiệu để giảm căng thẳng, mang lại lợi ích đặc biệt cho phụ nữ đang đối diện với tình trạng vô sinh.

4. Tránh các tác nhân môi trường có hại

Ngày nay, các chất như perfluoroalkyl (PFAS) – những hóa chất gây rối loạn nội tiết đang hiện diện rộng rãi trong môi trường. Chúng có trong nước uống cũng như nhiều sản phẩm tiêu dùng, chẳng hạn như dụng cụ nấu ăn chống dính và quần áo chống thấm nước. Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) công bố một nghiên cứu tại Singapore cho thấy việc phơi nhiễm với các hóa chất này có thể làm giảm khả năng sinh sản ở phụ nữ đến 40%.

Theo đó các PFAS có thể làm rối loạn hormone sinh sản, giảm khả năng sinh sản ở phụ nữ đang khoẻ mạnh và muốn thụ thai tự nhiên. Các nghiên cứu trước đó ghi nhận những chất này liên quan đến dậy thì muộn, tăng nguy cơ lạc nội mạc tử cung và hội chứng buồng trứng đa nang.

Mọi người có thể giảm mức độ phơi nhiễm bằng cách chọn mua các sản phẩm không chứa PFAS và tránh những thực phẩm có liên quan đến hàm lượng PFAS cao.

Hóa chất độc hại không phải là mối đe dọa môi trường duy nhất đối với khả năng sinh sản. Nhiều thiết bị điện tử phát ra bức xạ trường điện từ (EMF), có thể gây tổn hại đến chức năng sinh sản và nội tiết, ví dụ như điện thoại không dây, điện thoại di động, màn hình máy tính và các trạm phát sóng. Dựa vào các nghiên cứu tiền lâm sàng ở động vật, việc phơi nhiễm EMF có thể ảnh hưởng đến hormone sinh sản, cũng như sự phát triển của phôi, thai kỳ và bào thai.

Dù vậy, bằng chứng từ các nghiên cứu rộng hơn vẫn chưa đủ để khẳng định bức xạ điện từ là yếu tố nguy cơ gây vô sinh. Tuy nhiên, cho đến khi hiểu biết rõ ràng hơn, việc phòng ngừa vẫn có thể là điều đáng cân nhắc.

Theo chuyên gia, khoảng cách và thời gian là những yếu tố then chốt khi nói đến phơi nhiễm EMF. Một số gợi ý giúp giảm rủi ro mà không làm xáo trộn đời sống thường nhật bao gồm:

• Giữ khoảng cách tối thiểu 30cm giữa các thiết bị di động và cơ thể khi sử dụng.
  
• Dùng tai nghe có dây cho những cuộc gọi kéo dài trên 5 phút.
  
• Khi ngủ 6–8 tiếng ban đêm, nên để điện thoại ở phòng khác hoặc cách xa ít nhất 2 mét.
  
• Tắt bộ phát Wi-Fi vào ban đêm.
  
• Đặt máy tính xách tay trên bàn thay vì để lên đùi khi sử dụng với kết nối internet có dây.
  
• Không nên thường xuyên để điện thoại trong túi áo hay túi quần.

5. Thử các liệu pháp hỗ trợ sinh sản

Phản xạ liệu pháp (reflexology) là một hình thức xoa bóp, tác động lực lên các điểm nhất định ở bàn tay và bàn chân. Liệu pháp này dựa trên thuyết cho rằng mỗi điểm có liên kết với một cơ quan trong cơ thể, và việc xoa bóp sẽ giúp khai thông, kích hoạt dòng năng lượng, từ đó cải thiện sức khỏe ở cơ quan tương ứng.

Trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản, phản xạ liệu pháp tập trung vào hệ thần kinh, hệ nội tiết và hệ sinh sản, theo chia sẻ của Erika Kokrak – chuyên gia về phản xạ liệu pháp sinh sản và thai sản.

“Loại hình massage này mang lại sự thư giãn sâu, và chỉ sau vài tuần, nhiều khách hàng đã nhận thấy mức độ căng thẳng toàn thân giảm đáng kể”, bà Kokrak cho biết. Bà cũng nhấn mạnh rằng phản xạ liệu pháp có thể hỗ trợ cân bằng hormone và thậm chí cải thiện cách cơ thể đáp ứng với thuốc hỗ trợ sinh sản trong quá trình thụ tinh trong ống nghiệm.

Châm cứu cũng là liệu pháp hỗ trợ khả năng sinh sản nhờ khôi phục cân bằng hormone sinh sản nữ, thúc đẩy rụng trứng đều đặn và chuẩn bị cho trứng sẵn sàng rụng.

Châm cứu cũng thúc đẩy tuần hoàn máu ở động mạch nội mạc tử cung, từ đó cải thiện cơ hội chuyển phôi thành công trong thụ tinh trong ống nghiệm.

Theo quan điểm kết hợp cả Đông và Tây y, việc tối ưu khả năng sinh sản ở cả nữ và nam liên quan đến việc hỗ trợ toàn bộ cơ thể chứ không chỉ tập trung vào hệ sinh sản, bác sĩ châm cứu Binder cho biết.

“Ở nữ giới, châm cứu có thể giúp điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, tăng tuần hoàn máu đến buồng trứng và tử cung, đồng thời giảm hormone căng thẳng vốn cản trở quá trình rụng trứng”, bà nói chi tiết về lợi ích của liệu pháp này.

“Ở nam giới, châm cứu có thể cải thiện tuần hoàn máu ở tinh hoàn, giảm viêm, và hỗ trợ quá trình sản xuất tinh trùng khỏe mạnh thông qua việc điều chỉnh cân bằng hormone và giảm stress oxy hóa”.

Đại Hải  t/h