Các nhà nghiên cứu tiết lộ mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và chứng tự kỷ

Ở nồng độ thấp, oxit nitric có lợi cho sức khỏe con người, nhưng tiếp xúc quá nhiều trong môi trường có thể là vấn đề.

Khi các nhà khoa học nỗ lực tìm hiểu nguyên nhân khiến chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD) tăng mạnh trong vài thập kỷ qua, một thủ phạm môi trường tiềm năng đã nổi lên, đó là ô nhiễm không khí.

Ô nhiễm không khí có thể dẫn đến tình trạng viêm thần kinh, yếu tố nguy cơ chính của một số rối loạn thần kinh, bao gồm cả chứng tự kỷ.

Trong một bài tổng quan được công bố trực tuyến vào ngày 12 tháng 11 trên tạp chí Brain Medicine (Y Học Não Bộ), các nhà nghiên cứu giải thích rằng khi nói đến khả năng gây hại của ô nhiễm không khí, bộ não đang phát triển đặc biệt có nguy cơ. Trong thời kỳ mang thai, các bà mẹ trong tương lai hít phải các hạt gây ô nhiễm trong không khí. Khi các hạt này đi qua mạch máu của người mẹ, thai nhi sẽ không có nhiều khả năng phòng vệ, vì hàng rào máu não của thai nhi chưa đủ phát triển để chống lại ảnh hưởng của ô nhiễm.

Bài tổng quan này tìm ra bằng chứng liên kết giữa ô nhiễm không khí và chứng tự kỷ, đồng thời gợi ý những hướng đi mới trong chẩn đoán và điều trị.

Các nhà nghiên cứu đã xem xét nhiều loại hạt ô nhiễm và phát hiện ra rằng các hạt nhỏ hơn, đặc biệt là hạt PM2.5 đặc biệt có vấn đề. Các hạt nhỏ có thể đi qua nhau thai và ảnh hưởng đến sự phát triển não của thai nhi.

Một phát hiện quan trọng khác là việc tiếp xúc sớm với oxit nitric – một thành phần phổ biến trong khí thải xe hơi – cũng có thể gây ảnh hưởng.

Tác giả chính của bài đánh giá, Haitham Amal, là một chuyên gia được công nhận trên toàn cầu về tín hiệu tế bào và rối loạn não. Năm ngoái, Amal và nhóm của ông là những nhà nghiên cứu đầu tiên thiết lập mối liên hệ giữa oxit nitric và bệnh sinh tự kỷ.

Các nghiên cứu trước đây gợi ý rằng việc tiếp xúc với oxit nitric có thể dẫn đến tự kỷ. Nhưng Amal cho biết đây chỉ là các nghiên cứu tương quan. Amal là người đầu tiên xác nhận điều đó.

“Chúng tôi đã ức chế các enzym sản xuất oxit nitric và chúng tôi đã thấy kết quả ở cấp độ hành vi. Đây là nghiên cứu duy nhất trong y văn cho thấy mối liên hệ giữa oxit nitric và chứng tự kỷ trên thực nghiệm”, Amal nói với tờ Epoch Times.

Những phát hiện này có thể mang ý nghĩa vượt ra ngoài chứng tự kỷ. Amal cho biết oxit nitric có chung một cơ chế phân tử có thể tác động đến nhiều bệnh thoái hóa thần kinh và phát triển thần kinh.

Hiểu sâu hơn về oxit nitric

Oxit nitric là một chất gây ô nhiễm không khí phổ biến chủ yếu được tạo ra từ khí thải xe cộ và quá trình đốt nhiên liệu hóa thạch. Ảnh hưởng độc hại khi hít phải loại khí không màu này đã được biết đến trong nhiều thập kỷ qua.

Tuy nhiên oxit nitric cũng rất cần thiết cho sức khỏe của chúng ta. Cơ thể tự sản xuất oxit nitric cung cấp cho các chức năng tim mạch, hô hấp và miễn dịch. Đối với những người muốn tăng chức năng này, có thực phẩm chức năng và dược phẩm giúp khuyến khích cơ thể tăng sản xuất nitric oxide.

“Oxit nitric là một phân tử cực kỳ quan trọng, không chỉ đối với cơ thể mà đối với não bộ. Chất này tham gia vào chức năng của khớp thần kinh và tế bào thần kinh cũng như các quá trình khác”, Amal cho biết.

Tuy nhiên, tiếp xúc với nitric oxide trong môi trường lại là một vấn đề khác. Điều này đã được chứng minh là gây ra stress oxy hóa, đặc biệt là ở những người dễ mắc bệnh lý viêm, người được cho là dễ bị ảnh hưởng hơn.

Dữ liệu từ nghiên cứu đã thiết lập một mối liên hệ chặt chẽ giữa tiếp xúc với oxit nitric và tự kỷ, như nhiều phát hiện trước đây đã chỉ ra mối liên hệ này. Tiếp xúc với oxit nitric và dẫn xuất của nó, nitơ dioxide, trong thời kỳ mang thai và thời thơ ấu trước đó đã được biết là làm gián đoạn sự phát triển bình thường của não.

Các nhà nghiên cứu cho rằng những người có khuynh hướng di truyền dễ bị chứng tự kỷ có thể dễ bị tổn thương hơn trước những tác hại của oxit nitric. Amal và nhóm của ông đưa ra giả thuyết rằng đột biến ở các gen xử lý stress oxy hóa và điều hòa oxit nitric có thể làm tăng tác động gây viêm.

Hạn chế tiếp xúc

Nếu tiếp xúc với oxit nitric là một rủi ro, thì việc tránh tiếp xúc là điều hợp lý. Rất may là hiện nay oxit nitric đã ít hơn trước. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, oxit nitric trong môi trường đã giảm đáng kể kể từ năm 1980.

Các nhà nghiên cứu cho biết việc giảm tiếp xúc có thể đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các trường hợp mắc tự kỷ không do di truyền và cải thiện kết quả sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, việc phòng ngừa trong một khoảng thời gian cụ thể là rất quan trọng.

Amal và các đồng nghiệp đã viết rằng: “Tiếp xúc với các chất ô nhiễm này trong thời kỳ mang thai và giai đoạn phát triển sau sinh có nguy cơ mắc tự kỷ cao đáng kể vì những giai đoạn này rất cần thiết cho sự phát triển của não, bao gồm cả quá trình di chuyển tế bào thần kinh và quá trình tạo myelin”.

Amal cũng đang giúp phát triển một loại thuốc ức chế oxit nitric. Nghiên cứu tiền lâm sàng cho thấy sự đảo ngược các kiểu hình giống tự kỷ khi nhắm đến sự sản xuất oxit nitric ở động vật, và dữ liệu với các mẫu tế bào gốc của con người cũng cho thấy kết quả tương tự.

“Chúng tôi nghĩ rằng đây có thể là một chiến lược tích cực”, Amal cho biết.

Trong khi bài tổng quan làm tăng thêm sức nặng cho ý tưởng rằng ô nhiễm không khí có thể ảnh hưởng đến chứng tự kỷ, Amal và nhóm của ông cho biết các nhà khoa học nên xem xét các yếu tố gây nhiễu khác khi tiến hành nghiên cứu của họ.

“Các yếu tố về lối sống, chẳng hạn như hút thuốc lá chủ động và thụ động trong thai kỳ, cũng cần được tính đến”, các nhà nghiên cứu đã viết. “Điều cần thiết nữa là phải xem xét nơi cư trú và vị trí kinh tế xã hội, vì các khu phố nghèo hơn có khả năng phải chịu nhiều ô nhiễm hơn, dễ bị tổn thương hơn trước các yếu tố này, và nguy cơ mắc tự kỷ cao hơn”.