Hóa trị gây tổn hại DNA và lão hóa sớm ở tế bào khỏe mạnh – Cách khắc phục

Nghiên cứu mới cho thấy hóa trị, dù là phương pháp cứu sống nhiều bệnh nhân ung thư, lại có thể làm tổn thương DNA và gây lão hóa sớm ở các tế bào máu khỏe mạnh. Những thay đổi này không chỉ tồn tại suốt đời mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính và ung thư thứ phát sau nhiều năm. Tuy nhiên, hiện nay đã có một số liệu pháp tự nhiên hỗ trợ làm giảm tác hại này, giúp cơ thể phục hồi tốt hơn sau điều trị.

Máu của bệnh nhi 3 tuổi “già đi” như người 80 tuổi

Các nhà khoa học đã so sánh mẫu máu của 23 người từng hóa trị (từ 3 đến 80 tuổi) với 9 người chưa từng mắc ung thư. Kết quả gây bất ngờ: một bé trai 3 tuổi sau hóa trị có lượng đột biến di truyền trong máu cao gấp 10 lần bạn bè cùng tuổi, và DNA của bé cho thấy mức độ lão hóa tương đương với một người 80 tuổi chưa từng điều trị ung thư.

“Tổn thương DNA là vĩnh viễn”, bác sĩ Daniel Landau, chuyên gia ung thư và huyết học tại Trung tâm Mesothelioma (Asbestos.com), nhận định. “Điều lo ngại lớn nhất là nguy cơ phát triển các loại ung thư khác do từng hóa trị”. 

Dấu vết di truyền còn mãi

Những loại thuốc hóa trị mạnh như platinum hay alkyl hóa không chỉ tiêu diệt tế bào ung thư mà còn để lại “sẹo” di truyền trong tế bào máu bình thường. Nhóm nghiên cứu đã xác định 11 dấu ấn di truyền đặc trưng chỉ có ở người từng hóa trị, trong đó 4 loại hoàn toàn mới chưa từng được mô tả trước đây.

Những tổn thương này có thể giúp lý giải vì sao người sống sót sau ung thư có nguy cơ cao hơn với bệnh tim, tiểu đường, đột quỵ và sa sút trí tuệ về sau.

“Tế bào gốc đã bị tổn thương sẽ không bao giờ hồi phục hoàn toàn, và về sau có thể dẫn đến các vấn đề khác”, bác sĩ Landau cho biết.

Tác động khác nhau giữa các loại thuốc

Không phải tất cả thuốc hóa trị đều gây hại DNA ở mức độ như nhau. Ví dụ, cyclophosphamide (dùng trong ung thư vú và đa u tủy) ít gây đột biến hơn các thuốc cùng nhóm.

Trong khi đó, những thuốc như melphalan và chlorambucil (dùng cho ung thư tủy xương) lại gây tổn hại DNA nặng nề hơn và gắn với nguy cơ cao bị ung thư thứ phát. Thuốc procarbazine – do nguy cơ cao gây vô sinh và ung thư thứ phát – hiện đã không còn được dùng trong điều trị ung thư hạch Hodgkin ở trẻ em.

“Dù hóa trị có thể giảm khối u hiệu quả, nhưng nó cũng gây tổn hại nghiêm trọng đến mô khỏe mạnh, làm tăng đột biến và khả năng kháng thuốc ở tế bào ung thư”, bác sĩ John Oertle, Giám đốc y khoa Trung tâm Envita, nhận định.

Các liệu pháp thay thế hóa trị truyền thống

Kết quả nghiên cứu một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển các phương pháp điều trị ung thư an toàn và chính xác hơn, thay thế hóa trị truyền thống khi có thể.

Bác sĩ Landau cho biết: “Điều tốt nhất chúng ta có thể làm hiện nay là điều chỉnh liều lượng hợp lý và ưu tiên các lựa chọn thay thế. Hiện nay, chúng tôi đã sử dụng liệu pháp miễn dịch và thuốc trúng đích để thay thế hóa trị trong nhiều trường hợp”. 

Liệu pháp nhắm trúng đích và liệu pháp miễn dịch là những tiến bộ lớn trong điều trị ung thư, giúp tấn công chính xác vào tế bào ung thư và giảm tác dụng phụ so với hóa trị. Tuy nhiên, cả hai đều có hạn chế. Liệu pháp nhắm trúng đích chỉ hiệu quả nếu bệnh nhân có đột biến gen phù hợp, và tế bào ung thư có thể kháng thuốc theo thời gian.

Trong khi đó, liệu pháp miễn dịch không hiệu quả với tất cả mọi người, cần thời gian dài mới thấy rõ hiệu quả và có thể gây phản ứng miễn dịch nghiêm trọng như viêm gan, viêm phổi hoặc rối loạn nội tiết. Cả hai phương pháp đều có chi phí điều trị rất cao và cần theo dõi chặt chẽ.

Bác sĩ Oertle gọi nghiên cứu này là một “hồi chuông cảnh tỉnh”, và nhấn mạnh rằng ngành y nên hướng đến các phương pháp hỗ trợ cơ thể tự phục hồi và giảm tác dụng phụ lâu dài.

Tuy nhiên, hiện chưa có phương pháp y học hiện đại nào được chứng minh có thể bảo vệ tế bào máu khỏi tổn thương di truyền do hóa trị.

Ngăn ngừa và phục hồi ung thư bằng các liệu pháp tự nhiên

Trái ngược với y học hiện đại vốn thường tập trung vào các mục tiêu điều trị cụ thể, y học tích hợp và y học truyền thống hướng đến việc điều chỉnh và phục hồi cân bằng tổng thể của cơ thể thông qua sự kết nối hài hòa giữa thể chất và tinh thần.

Các thực hành dưỡng sinh như Thái Cực Quyền, Pháp Luân Công, Yoga hay chánh niệm được xem là những phương pháp hỗ trợ toàn diện, đã được nghiên cứu ghi nhận có khả năng cải thiện chức năng miễn dịch và làm chậm quá trình lão hóa ở cấp độ tế bào. Cơ chế có thể liên quan đến việc giảm stress oxy hóa, điều hòa phản ứng viêm và tác động tích cực đến biểu hiện gen liên quan đến tuổi thọ và sửa chữa DNA.

Có rất nhiều người đã phục hồi sau ung thư và sống khỏe mạnh nhờ rèn luyện tâm-thân, dưới đây là một vài ví dụ:

• Cuộc sống khỏe mạnh suốt 20 năm của một phụ nữ trẻ sau mắc ung thư buồng trứng
• Hành trình chiến thắng ung thư bằng trái tim của một giáo sư

Ngoài ra, hàng ngàn hợp chất tự nhiên cũng đã cho thấy khả năng nhắm mục tiêu và tiêu diệt các tế bào gốc ung thư, vốn là gốc rễ của bệnh ung thư ác tính.

Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Anticancer Research (Nghiên cứu Chống Ung thư) với tiêu đề “Các Hợp chất Tự nhiên Nhắm mục tiêu Tế bào Gốc Ung thư” đã xác định được 25 chất tự nhiên chống ung thư hàng đầu, bao gồm:

Tú Liên (t/h)