Nấm Linh Chi: Dược liệu cổ xưa giúp “bổ ngũ tạng, kéo dài tuổi thọ”

Linh Chi là một loại nấm dược liệu quý đã được xem là vị thuốc thượng phẩm trong y học cổ truyền Trung Hoa từ thời xa xưa, nổi tiếng với công dụng “bổ ngũ tạng, kéo dài tuổi thọ”.

Dưới đây là chia sẻ của bác sĩ Trung y Shu Rong – giám đốc Phòng khám Dr. Rong tại Cambridge, Anh quốc về công dụng, cách sử dụng và lưu ý khi lựa chọn nấm Linh Chi. Bà cũng đưa ra những lời khuyên thực tế về chăm sóc sức khỏe và cảnh báo nhóm người cần tránh dùng loại dược liệu này.

Lợi ích đa dạng của nấm Linh Chi

Bác sĩ Shu cho biết, nấm Linh Chi có thể nuôi dưỡng toàn bộ các cơ quan trong cơ thể. Cổ thư “Thần Nông Bản Thảo Kinh” xếp Linh Chi vào loại “thượng phẩm”, tức là có thể dùng lâu dài mà không gây tác dụng phụ, hiệu quả sẽ tăng dần theo thời gian. Hai loại nấm Linh Chi có công hiệu đặc biệt là Linh Chi tím và Linh Chi đỏ:

• Linh Chi tím có thể chữa điếc, viêm khớp, tăng cường cơ bắp và xương cốt, an thần, hỗ trợ sinh sản và cải thiện làn da.
• Linh Chi đỏ có thể điều trị bệnh tim, suy giảm trí nhớ, thiếu tập trung và làm chậm quá trình lão hóa.

Nghiên cứu y học hiện đại đã xác nhận rằng nấm Linh Chi chứa hơn 200 loại polysaccharide và hơn 400 hợp chất chuyển hóa thứ cấp. Loại nấm này có tác dụng kháng viêm, chống oxy hóa, phòng ngừa bệnh tim mạch và tiểu đường, cải thiện các bệnh đường hô hấp như viêm phế quản, hen suyễn, ho mạn tính, cải thiện giấc ngủ, hỗ trợ tiêu hóa và điều hòa hệ miễn dịch.

6 loại nấm Linh Chi theo màu sắc

Dựa theo “Bản thảo cương mục”, nấm Linh Chi được chia thành sáu loại theo màu sắc. Trong Trung y, mỗi màu tương ứng với một tạng phủ cụ thể:

• Linh Chi đỏ: Vào tâm, giúp cải thiện tim mạch, an thần, tăng thể lực.
• Linh Chi tím: Vào tâm và thận, giúp an thần, tăng cường khớp và gân cốt, chống mệt mỏi.
• Linh Chi đen: Vào thận, giúp lợi tiểu, bổ não.
• Linh Chi vàng: Vào tỳ, giúp bồi bổ dạ dày, cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
• Linh Chi trắng: Vào phế, hỗ trợ sức khỏe phổi, giảm ho và hen suyễn.
• Linh Chi xanh: Vào can, giúp bảo vệ gan, cải thiện thị lực, giảm lo âu, điều hòa cảm xúc.

Cách sử dụng Linh Chi hiệu quả

Vì nấm Linh Chi có tính ôn hòa, thường cần dùng lâu dài và đều đặn mới phát huy được hiệu quả tối đa. Bác sĩ Shu khuyến nghị 4 dạng sử dụng chính:

1. Bột bào tử Linh Chi phá vách

Bào tử là phần sinh sản của nấm, chứa hoạt chất cao hơn so với phần thể quả nhưng khó hấp thu nếu chưa phá vách. Nên chọn loại đã phá vách sẵn, sử dụng 1–2g/ngày pha với nước ấm khoảng 70°C (158°F), chia làm 2–3 lần. Người khỏe mạnh có thể dùng vào buổi sáng. Người có bệnh nên hỏi ý kiến bác sĩ. Hiệu quả có thể cần từ 1–2 tháng mới thấy rõ.

2. Dầu bào tử Linh Chi

Chiết xuất dạng dầu dễ hấp thu hơn, phù hợp cho người lớn tuổi, thường được đóng trong viên nang. Cần đọc kỹ hướng dẫn và tham khảo ý kiến bác sĩ.

3. Thể quả Linh Chi

Thể quả là phần chính của nấm, có thể xay bột và uống. Do vị đắng, nên phần thể quả thường được đóng thành viên nang để dễ sử dụng. Liều dùng phổ biến là 3g/ngày.

4. Món ăn dược thiện với nấm Linh Chi

Có thể nấu Linh Chi với các dược liệu khác thành món ăn thơm ngon, bổ dưỡng. Bác sĩ Shu gợi ý món: Canh bổ phổi từ Linh Chi, Sa sâm, Ngọc trúc, Hoài sơn và thịt nạc

Nguyên liệu:

• 20g mỗi loại: Linh Chi, Sa sâm (Adenophora), Ngọc trúc (Polygonatum), Hoài sơn khô
• 3 quả sung khô
• 15g hạnh nhân ngọt
• 1g trần bì
• 250g thịt nạc
• 3 lít nước

Cách làm:

• Rửa sạch nguyên liệu, thái lát Linh Chi, cắt đôi sung, trụng thịt sơ.
• Cho tất cả vào nồi đất, đổ nước đun sôi 10 phút.
• Hạ lửa, hầm liu riu 2 giờ.
• Nêm chút muối rồi dùng.

Món canh này giúp dưỡng phổi, giảm ho, điều hòa miễn dịch, tăng sức đề kháng. Phù hợp với người hay bị ho, cảm, suy giảm chức năng hô hấp. Người bình thường cũng có thể dùng như món ăn bồi bổ.

Nên chọn Linh Chi nuôi trồng hay tự nhiên?

Theo bác sĩ Shu, Linh Chi hoang dã không hẳn tốt hơn. Môi trường hiện nay khiến nấm ngoài tự nhiên dễ bị nhiễm kim loại nặng, bào tử độc hại hoặc tạp chất nguy hiểm.

Ngoài ra, Linh Chi hoang dã có sản lượng thấp, thành phần không ổn định, khó kiểm soát chất lượng và hiệu quả. Trong khi đó, Linh Chi nuôi trồng đạt chuẩn thường có hoạt chất ổn định, hiệu quả rõ ràng hơn, đã được đánh giá và chứng nhận an toàn.

Lưu ý khi chọn mua

Bác sĩ Shu khuyên:

• Thận trọng với Linh Chi hoang dã: Tránh sản phẩm không rõ nguồn gốc, có thể chứa độc tố nguy hiểm.
• Chọn sản phẩm có chứng nhận: Nên mua Linh Chi từ nhà sản xuất uy tín, có kiểm định chất lượng.
• Chọn nấm nguyên vẹn: Ưu tiên loại còn nguyên tai nấm, không bị sâu mọt.
• Chú ý phân loại cấp độ: Nhãn phân loại thể hiện độ an toàn, độc tính – yếu tố quan trọng đảm bảo không gây hại.
• Những ai không nên dùng Linh Chi

Mặc dù là dược liệu thượng phẩm, nhưng không phải ai cũng phù hợp với nấm Linh Chi. Những nhóm người sau nên tránh hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng Linh Chi:

• Người dị ứng với Linh Chi: Một số rất ít có thể bị dị ứng, nổi mẩn, đầy bụng khi dùng nấm Linh Chi. Cần ngưng dùng ngay nếu có triệu chứng bất thường.
• Trẻ nhỏ và thanh thiếu niên: Nấm Linh Chi chủ yếu dùng cho người lớn tuổi, suy nhược hoặc hay ốm. Trẻ em và người khỏe mạnh chỉ cần dinh dưỡng hợp lý là đủ, nếu muốn dùng nên hỏi bác sĩ.
• Người có vết thương chưa lành: Linh Chi có tác dụng hoạt huyết, có thể ảnh hưởng đến quá trình đông máu và làm chậm lành vết thương.
• Người chuẩn bị phẫu thuật: Không nên dùng nấm Linh Chi ít nhất 1 tuần trước mổ, vì có thể tương tác với thuốc mê và cản trở cơ chế đông máu sau mổ. Nên chờ ít nhất 1–2 tuần sau mổ mới cân nhắc dùng lại.
• Người đang dùng thuốc Tây: Linh Chi có thể tương tác với một số loại thuốc. Người đang điều trị bằng Tây y cần hỏi bác sĩ trước khi dùng.

Lưu ý: Các phương pháp điều trị có hiệu quả khác nhau, tùy vào từng người. Vì vậy, hãy luôn tham khảo bác sĩ trước khi dùng.