80 năm Nhật bị ném bom nguyên tử, Ishiba Shigeru: Thúc đẩy thế giới không chiến tranh hạt nhân

Ngày 6/8/1945, Mỹ đã thả một quả bom nguyên tử mang mật danh “Little Boy” xuống thành phố Hiroshima của Nhật Bản. Nhiệt độ 4.000 độ C đã ngay lập tức nuốt chửng sinh mạng của hàng vạn người, biến cả thành phố thành bình địa và tàn khốc thành tro chỉ trong khoảnh khắc.

Vào thứ Tư (6/8), Công viên Tưởng niệm Hòa bình Hiroshima đã tổ chức lễ tưởng niệm 80 năm vụ ném bom nguyên tử. Đại diện từ 120 quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm Mỹ và Israel, đã tham dự. Hàng ngàn người tập trung tại sự kiện, cúi đầu trong im lặng, tưởng nhớ các nạn nhân.

Vào lúc 8:15 sáng — đúng thời điểm quả bom phát nổ — sau một phút mặc niệm, Thị trưởng Hiroshima, ông Matsui Kazumi, đã đọc Tuyên bố Hòa bình, kêu gọi các lãnh đạo thế giới nhìn nhận bài học lịch sử từ Hiroshima và Nagasaki. Ông cho biết toàn cầu vẫn bị bao phủ bởi mối đe dọa hạt nhân, và xu hướng gia tăng vũ khí hiện nay sẽ mang lại hậu quả nghiêm trọng.

Thị trưởng Hiroshima nhấn mạnh: “Hiện nay ngày càng có nhiều lãnh đạo quốc gia tin rằng việc sở hữu vũ khí hạt nhân là lựa chọn không thể tránh khỏi để bảo vệ quốc gia của mình.” Ông cảnh báo: “Tình trạng này không chỉ khiến cộng đồng quốc tế phớt lờ bài học đau thương từ các cuộc chiến trong quá khứ, mà còn nghiêm trọng phá hủy các thông lệ và khung pháp lý đã được thiết lập để duy trì hòa bình toàn cầu.”

Ông kêu gọi các lãnh đạo toàn cầu trực tiếp đến Hiroshima để hiểu rõ thảm trạng của vụ đánh bom.

Trong nhiều thập kỷ sau vụ ném bom, những người sống sót — gọi là “hibakusha” — đã phải chịu đựng phân biệt đối xử và tổn thương dài hạn về thể xác lẫn tinh thần. Năm nay, số hibakusha lần đầu tiên giảm xuống dưới 100.000 người. Những người sống sót này đã lập nhiều tổ chức vận động, trong đó có Liên minh các Tổ chức Nạn nhân Bom Nguyên tử và Khí Hạt nhân Nhật Bản (Nihon Hidankyo), tổ chức tích cực thúc đẩy giải trừ hạt nhân và nâng cao nhận thức về hiểm họa hạt nhân, và đã đoạt Giải Nobel Hòa bình năm ngoái.

Ngày 5/8/2025, tại Công viên Tưởng niệm Hòa bình Hiroshima, người dân dâng hoa và để lại thông điệp hòa bình, với Tòa Nhà Vòm Bom Nguyên tử làm phông nền. (Ảnh: Buddhika Weerasinghe/ Getty Images)

“Bi kịch Hiroshima và Nagasaki không thể tái diễn”

Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru phát biểu vào thứ Tư cho biết, một quả bom nguyên tử đã cướp đi hơn 100.000 sinh mạng quý giá, và ngay cả những người sống sót cũng phải chịu đựng nỗi đau khó tả. Với tư cách là Thủ tướng, ông gửi lời thương tiếc sâu sắc đến linh hồn các nạn nhân và gửi lời cảm thông chân thành đến những người vẫn đang chịu hậu quả ô nhiễm phóng xạ.

Ông Ishiba nói rằng 2 năm trước ông lần đầu tiên đến thăm lại Bảo tàng Hòa bình Hiroshima sau khi được trùng tu. Nhớ lại vụ ném bom xảy ra cách đây 80 năm, ông chia sẻ: “Một thành phố bị biển lửa nuốt chửng, hóa thành tro tàn. Những người dân vô tội bị thiêu cháy. Những người đang tận hưởng cuộc sống bỗng hóa thành bóng mờ in trên đá chỉ trong chớp mắt vì vụ nổ với nhiệt độ lên tới 4.000 độ C. Rất nhiều nạn nhân chỉ là người dân bình thường. Đối diện sự tàn nhẫn của thực tế — giấc mộng và tương lai sáng lạn của con người bị tước đoạt chỉ trong giây lát — tôi không thể diễn tả hết sự chấn động trong lòng bằng lời.”

Ông nhấn mạnh: “Bi kịch tàn phá Hiroshima và Nagasaki không được phép tái diễn”, và Nhật Bản sẽ kiên trì thực hiện Ba Nguyên Tắc Không về Hạt nhân nhằm hướng đến “thế giới không có vũ khí hạt nhân”.

“Là quốc gia duy nhất từng chịu thảm họa hạt nhân trong chiến tranh, đây là sứ mệnh của Nhật Bản. Mặc dù quan điểm quốc tế về giải trừ hạt nhân ngày càng khác biệt, khiến tình hình an ninh toàn cầu trở nên nghiêm trọng, chính vì vậy chúng ta càng cần tích cực thực hiện theo Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân (NPT) để xây dựng một thế giới hòa bình không vũ khí hạt nhân và không chiến tranh hạt nhân.”

Ngày 6/8/2025, sau khi tham dự lễ tưởng niệm 80 năm vụ ném bom nguyên tử tại Hiroshima, Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru tổ chức họp báo để phát biểu về sự kiện ghi dấu vụ tấn công hạt nhân đầu tiên trong lịch sử nhân loại. (Ảnh: JIJI Press/AFP qua Getty Images)

Ông cho biết chìa khóa để xây dựng thế giới không vũ khí hạt nhân là phải hiểu đúng lịch sử thực sự của vụ ném bom. Trước Hội nghị rà soát NPT kế tiếp vào năm sau, Nhật Bản sẽ tiếp tục kêu gọi các quốc gia tăng cường đối thoại và phối hợp theo Kế hoạch Hành động Hiroshima, thúc đẩy các nước sở hữu và không sở hữu vũ khí hạt nhân cùng thực hiện các biện pháp cụ thể.

Nhật Bản là quốc gia duy nhất bị tấn công bằng vũ khí hạt nhân. Mặc dù cam kết giải trừ hạt nhân, Nhật vẫn chưa ký hoặc tham gia với tư cách quan sát viên Hiệp ước Cấm Vũ khí Hạt nhân (TPNW) của Liên hợp quốc.

Ông Ishiba Shigeru kêu gọi bảo vệ ký ức về vụ ném bom nguyên tử, truyền thừa sứ mệnh hòa bình qua các thế hệ

Tuổi trung bình của những người sống sót sau vụ ném bom nguyên tử đã vượt quá 86 tuổi, ông Ishiba Shigeru cho biết Chính phủ Nhật Bản sẽ tiếp tục tăng cường phúc lợi y tế cho những người sống sót, đồng thời thúc đẩy việc sàng lọc bệnh liên quan đến bom nguyên tử và kiểm tra các bệnh liên quan, để những người sống sót được hỗ trợ kịp thời.

Nhiều người trẻ Nhật Bản ngày nay chưa từng trải qua chiến tranh. Ông Ishiba Shigeru nhấn mạnh cần phải vượt qua khoảng cách thế hệ, để truyền lại trải nghiệm và ký ức về vụ ném bom nguyên tử, tuyệt đối không để đoạn lịch sử này bị lãng quên. Ông cũng khuyến khích các nhà lãnh đạo toàn cầu và giới trẻ đến thăm Hiroshima và Nagasaki. Năm ngoái, số lượng khách tham quan hàng năm tại Bảo tàng Tưởng niệm Hòa bình lần đầu tiên vượt quá 2 triệu lượt, trong đó khoảng 30% là du khách nước ngoài. Chính phủ Nhật Bản sẽ đảm nhận trách nhiệm phổ biến sự thật về vụ ném bom nguyên tử đến cả trong và ngoài nước.

Kết thúc bài phát biểu, ông Ishiba Shigeru một lần nữa cam kết Nhật Bản sẽ nỗ lực hết mình để thúc đẩy một thế giới “không chiến tranh hạt nhân, không vũ khí hạt nhân” và phấn đấu hướng tới hòa bình vĩnh viễn. Ông chân thành cầu nguyện cho linh hồn của những người thiệt mạng vì bom nguyên tử được yên nghỉ, và cũng cầu mong sự bình an trong tâm hồn cho thân nhân, người sống sót, những người tham dự và người dân thành phố Hiroshima.

Ngày 6/8/2024, kỷ niệm 79 năm vụ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima, người dân đã thả đèn lồng cầu nguyện cho hòa bình tại Công viên Tưởng niệm Hòa bình Hiroshima. (STR/JIJI Press/AFP qua Getty Images)

Cuối cùng, ông đã trích dẫn một bài thơ ngắn được khắc trên bia tưởng niệm, miêu tả cảnh một giáo viên và học sinh cùng thiệt mạng trong vụ ném bom nguyên tử, thể hiện nỗi đau thương sâu sắc.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ: Kỷ niệm 80 năm Hiroshima là thời khắc quan trọng để suy ngẫm và hòa giải

Ngay trước thềm kỷ niệm 80 năm vụ ném bom nguyên tử, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Tammy Bruce cho biết, vào thời điểm đó, hai nước Mỹ – Nhật đã trải qua một cuộc chiến tranh tàn khốc ở Thái Bình Dương, nhưng trong 80 năm qua, hai bên đã trở thành đồng minh kiên định, cùng nhau duy trì hòa bình và thịnh vượng trong khu vực.

Bà nhấn mạnh, “Ngày 6/8 là một ngày trang nghiêm để suy ngẫm và tưởng niệm, chúng tôi sẽ bày tỏ lòng tôn kính đến người dân Hiroshima và ghi nhớ sự kiên định của họ đối với hòa bình và hy vọng. Trong suốt 80 năm qua, tinh thần bất khuất của họ đã truyền cảm hứng cho toàn thế giới, và tinh thần hòa giải của họ đã củng cố liên minh Mỹ – Nhật cũng như cam kết chung của chúng ta đối với hòa bình và thịnh vượng.”

Bà Bruce nhấn mạnh rằng ngày nay Mỹ và Nhật cùng đứng bên nhau, hướng về tương lai, sự hợp tác của hai bên là ngọn hải đăng của tự do và tiến bộ. Bà bổ sung, điều này thể hiện thành quả của sự hợp tác và tình hữu nghị sâu sắc giữa hai nước, và việc có thể cùng nhau tưởng niệm quá khứ, hướng tới tương lai sau 80 năm là một điều truyền cảm hứng.