Anh, Canada, Úc và Bồ Đào Nha công nhận Nhà nước Palestine: Netanyahu và Washington lên tiếng

Anh, Canada, Úc và Bồ Đào Nha lần lượt tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine, trở thành những quốc gia đầu tiên trong nhóm 7 nước công nghiệp phát triển (G7) đưa ra quyết định như vậy, khiến dư luận dự đoán rằng các quốc gia như Pháp cũng có thể sẽ nối bước. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã đưa ra tuyên bố về việc này, đồng thời tái khẳng định lập trường ngăn chặn việc thành lập Nhà nước Palestine suốt nhiều năm qua, và cho biết sẽ tiếp tục mở rộng các khu định cư Do Thái tại Bờ Tây sông Jordan (phía Israel gọi là khu Judea-Samaria).

Anh, Úc, Canada, Bồ Đào Nha công nhận Nhà nước Palestine – Israel dọa mở rộng định cư

Trước việc 4 nước Anh, Úc, Canada và Bồ Đào Nha công nhận Nhà nước Palestine, chính quyền tự trị Palestine và tổ chức Hồi giáo Hamas đều bày tỏ hoan nghênh. Người phát ngôn của Chủ tịch chính quyền tự trị Palestine Abbas cho biết, việc những quốc gia này công nhận Nhà nước Palestine có thể xem là một “bước tiến quan trọng” hướng tới hòa bình. Quan chức cấp cao của Hamas, ông Mahmud Mardawi, cũng tuyên bố đây là một thắng lợi lớn về quyền lợi của người dân Palestine, và nhấn mạnh rằng những tiến triển này đã đại diện cho thắng lợi trong quyền lợi của Palestine, cũng như sự nghiệp của họ cuối cùng đã đạt được công lý.

Tuy nhiên, phía Israel đã phản ứng mạnh mẽ, Thủ tướng Netanyahu tái khẳng định sẽ không cho phép thành lập Nhà nước Palestine, và nhấn mạnh rằng trong nhiều năm qua các khu định cư Do Thái tại Bờ Tây sông Jordan đã “tăng gấp bội”, và sẽ còn tiếp tục mở rộng trong tương lai.

“Tôi có một thông điệp rõ ràng gửi đến những nhà lãnh đạo đã công nhận một Nhà nước Palestine sau vụ thảm sát kinh hoàng ngày 7/10 – các vị đang trao một phần thưởng to lớn cho chủ nghĩa khủng bố,” ông Netanyahu nói trong một tuyên bố video đăng trên X vào Chủ nhật (21/9).

“Điều đó sẽ không xảy ra,” ông Netanyahu tuyên bố. “Một Nhà nước Palestine sẽ không được thành lập ở phía tây sông Jordan.”

Netanyahu cho biết ông sẽ công bố phản ứng của Israel sau chuyến đi tới Mỹ vào tuần tới, nơi ông sẽ gặp Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng.

Ông Trump đã bày tỏ sự không đồng tình với động thái của Anh, Canada và Úc trong chuyến thăm Anh vào tuần trước.

Đồng thời, Bộ Ngoại giao Israel cũng cảnh báo rằng việc Anh, Canada, Úc và Bồ Đào Nha đơn phương công nhận Palestine có thể làm trầm trọng thêm tình hình bất ổn trong khu vực.

Phe cực hữu trong liên minh cầm quyền của Israel đã có những phản ứng mạnh mẽ. Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich tuyên bố, cách duy nhất để phản ứng là thực thi chủ quyền tại Judea và Samaria (tức Bờ Tây sông Jordan); Bộ trưởng An ninh Quốc gia Itamar Ben-Gvir còn kêu gọi lập tức sáp nhập Bờ Tây, và giải tán hoàn toàn chính quyền tự trị Palestine; Bộ trưởng Xây dựng Yitzhak Wasserlauf còn tuyên bố gay gắt rằng “không có Nhà nước Palestine, cũng không có người dân Palestine”.

Dù phe đối lập trung dung tại Israel cũng phản đối việc công nhận Palestine, nhưng lại chỉ trích trực tiếp ông Netanyahu. Cựu Thủ tướng Yair Lapid cho rằng đây là một “thảm họa ngoại giao”, và một chính phủ hoạt động bình thường lẽ ra đã có thể tránh được; cựu Bộ trưởng Quốc phòng Benny Gantz cảnh báo rằng hành động này chỉ khiến “trục Hamas và Iran thêm mạnh”, kéo dài chiến tranh, và thậm chí làm giảm khả năng giải cứu con tin.

Gia đình con tin chỉ trích quyết định của Anh như một sự phản bội, gây tổn hại nghiêm trọng đến nỗ lực giải cứu

Diễn đàn Gia đình Con tin và Người mất tích của Israel cũng ra tuyên bố, cáo buộc các quốc gia công nhận Nhà nước Palestine trong khi vẫn còn 48 con tin bị giam giữ đã gây tổn hại nghiêm trọng đến nỗ lực giải cứu. Họ nói, mọi cuộc thảo luận về việc công nhận Palestine đều phải lấy việc lập tức trả tự do cho con tin làm điều kiện tiên quyết, vì đây không chỉ là vấn đề chính trị, mà còn là ưu tiên đạo đức và nhân đạo.

Một số thân nhân con tin đã chỉ trích quyết định của Anh như một sự phản bội, và công khai gửi thư tới Thủ tướng Anh, gay gắt cho rằng hành động này đã khiến nỗ lực giải cứu người thân của họ trở nên phức tạp hơn. Người nhà con tin Ilay David cho biết, hành động của Thủ tướng Anh Starmer chẳng khác nào nói với Hamas rằng “các người có thể tiếp tục tra tấn con tin, dùng họ làm lá chắn sống”. Việc công nhận như vậy đã trao cho Hamas thêm sức mạnh để cứng rắn hơn trong đàm phán. Đây chính là điều chúng tôi không cần nhất vào lúc này.

Việc công nhận Nhà nước Palestine có thể khiến Anh tổn thất 2.000 tỷ bảng; Washington: Quyết định của Anh sẽ gây hậu quả thảm khốc

Vào chiều ngày 21/9 theo giờ địa phương, Thủ tướng Anh Keir Starmer tuyên bố, Anh sẽ công nhận Palestine là một quốc gia tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, tuy nhiên, các chuyên gia pháp lý cảnh báo rằng quyết định này có thể khiến Palestine kiện và yêu cầu bồi thường số tiền khổng lồ, cuối cùng có thể khiến Anh đối mặt với thiệt hại kinh tế hơn 2.000 tỷ bảng.

Trước đó, Starmer từng cảnh báo rằng nếu Israel không đồng ý ngừng bắn ở Gaza trước tháng 9, và không tiếp tục thúc đẩy giải pháp “hai nhà nước” cùng những điều kiện khác, thì Anh sẽ thay đổi lập trường.

Tuyên bố này đã vấp phải phản ứng dữ dội từ Chính phủ Mỹ, Israel, gia đình con tin và các nhân vật thuộc đảng Bảo thủ.

Ngày 21/9, theo tờ Daily Mail đưa tin, các chuyên gia pháp lý cảnh báo rằng đây có thể là một quyết định có chi phí rất đắt đỏ, chủ yếu vì khi đó Palestine có thể căn cứ vào luật pháp quốc tế để yêu cầu Anh bồi thường các vùng đất bị “tước đoạt từ tay người dân Palestine” trong thời kỳ ủy trị từ năm 1917 đến 1948.

Chủ tịch chính quyền tự trị Palestine Mahmoud Abbas từ lâu đã đe dọa sẽ kiện về vấn đề này, theo một số chuyên gia luật quốc tế, con số có thể tương đương với quy mô nền kinh tế của Anh – khoảng 2.000 tỷ bảng, “đây sẽ là một điểm khởi đầu không tồi”.

Lãnh đạo đảng Bảo thủ Anh Kemi Badenoch chỉ trích quyết định này là “thưởng cho chủ nghĩa khủng bố”; lãnh đạo đảng Cải cách Nigel Farage còn cho rằng hành động này là “đầu hàng chủ nghĩa khủng bố, và phản bội Israel”; phía Washington cũng cảnh báo rằng quyết định của Anh sẽ gây ra “hậu quả thảm khốc”.