AFP: Binh biến bỏ dở của Wagner phơi bày quyền lực mong manh của Putin

Các binh lính đánh thuê Wagner hôm Chủ Nhật (25/6) đã quay lại căn cứ sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin đồng ý cho phép lãnh đạo nhóm này, ông Yevgeny Prigozhin được miễn tội phản quốc và chuyển qua sống lưu vong tại Belarus. Binh biến của Wagner đã kết thúc chóng vánh như lúc nó bắt đầu, nhưng qua đó cũng phần nào phơi bày rõ quyền lực mong manh của ông Putin tại Điện Kremlin hơn mọi người từng nghĩ trước đó, hãng tin AFP nhận định.

Quân Wagner không tiến về Moscow nữa, nhưng các biện pháp an ninh tại thủ đô nước Nga vẫn được duy trì hôm 25/6 dù cảnh sát đã hiển hiện ít hơn và người dân qua đường bày tỏ họ không lo lắng bất chấp vẫn chưa rõ ông Prigozhin thực sự đang ở đâu.

“Tất nhiên, tôi đã mất bình tĩnh lúc đầu”, Ludmila Shmeleva, 70 tuổi, nói với hãng tin AFP khi bà đang đi dạo ở Quảng trường Đỏ, Moscow. “Tôi đã không dự đoán điều này xảy ra. Chúng ta đang chiến đấu, và cũng có kẻ thù bên trong đâm sau lưng mình như lời Tổng thống Putin nói. Nhưng chúng tôi vẫn đang đi dạo quanh, thư giãn, chúng tôi không cảm thấy bất kỳ mối nguy hiểm nào”.

Lần gần nhất ông Prigozhin xuất hiện trước công chúng và trên truyền thông là vào cuối ngày thứ Bảy (24/6) trong một chiếc xe SUV rời khỏi Rostov-on-Don. Hình ảnh trên truyền thông cho thấy một số người dân đã chúc mừng ông khi ông xuất hiện trên phố và một số người đã bắt tay ông qua cửa sổ xe ô-tô.

Những chiếc xe tải chở xe bọc thép cùng binh lính hộ tống sau xe ô-tô chở ông Prigozhin rời thành phố Rostov-on-Don. Trước đó, các binh sĩ Wagner đã bao vậy trụ sở chính của Quân khu miền Nam của quân đội Nga đóng tại thành phố Rostov-on-Don.

Đã có những báo cáo cho biết binh lính Wagner đã di chuyển hướng về Moscow và còn cách thủ đô 400 km. Trong khi đó, ông Prigozhin tự tuyên bố rằng “trong vòng 24 giờ chúng tôi đã tiến lên còn cách Moscow 200 km”.

Vụ binh biến này là đỉnh điểm của mâu thuẫn từ lâu giữa ông Prigozhin và các sĩ quan chỉ huy hàng đầu của quân đội Nga về cách thức điều hành hoạt động quân sự của Nga tại Ukraine.

Tổng thống Putin hôm 24/6 đã lên án vụ nổi loạn có vũ trang do ông Prigozhin cầm đầu là phản quốc, cam kết sẽ trừng phạt nghiêm khắc thủ phạm. Ông cũng cáo buộc những người tiến hành binh biến là đang đẩy nước Nga vào bờ vực nội chiến.

Tuy nhiên, sau đó cùng ngày, ông Putitn đã chấp nhận một thỏa thuận do Belarus làm trung gian để tránh đẩy Nga vào một cuộc khủng hoảng an ninh trầm trọng nhất trong vài thập kỷ qua.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 25/6 đã thảo luận về vụ binh biến ở Nga. Hai lãnh đạo này dự kiến sẽ gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh NATO được tổ chức ở Litva vào tháng tới.

“Thế giới phải đặt áp lực lên Nga cho tới khi nào trật tự quốc tế được khôi phục”, ông Zelensky viết trên Twitter và cho biết thêm rằng ông đã lại gợi ý về khả năng nhận “vũ khí tầm xa” từ đồng minh phương Tây khi Kyiv đang theo đuổi cuộc phản công lại những kẻ chiếm đóng Nga.

“Cửa sổ cơ hội”

Trong vòng vài giờ khi ông Prigozhin loan báo rằng binh lính Wagner sẽ quay lại căn cứ để tránh “đổ máu người Nga”, Điện Kremlin đã nói rằng cựu đồng minh của ông Putin sẽ được phép sang sống lưu vong ở Belarus.

Điện Kremlin nói thêm rằng Nga sẽ hủy các cáo buộc phạm tội “nổi loạn có vũ trang” đối với ông Prigozhin và cũng sẽ không truy tố các binh lính Wagner.

Ukraine đã rất chú ý tới vụ binh biến ở Nga và đã tăng cường phản công lại quân Nga. Trong khi đó, các nhà phân tích quốc tế cho rằng thỏa thuận miễn tội cho Prigozhin đã phơi bày sự yếu kém trong khả năng kiểm soát quyền lực của Tổng thống Putin.

Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko nói rằng ông đã đàm phán thỏa thuận ngừng chiến này với Prigozhin. Moscow đã cảm ơn lãnh đạo Belarus, nhưng các nhà quan sát bên ngoài lưu ý rằng việc để ông Lukashenko can thiệp vào chuyện này là sự bối rối thấy rõ cho ông Putin bởi vì trước nay ông Lukashenko thường chỉ được xem là đối tác “chiếu dưới” của ông chủ Điện Kremlin.

Trợ lý của Tổng thống Ukraine Zelensky, ông Mykhailo Podolyak viết lên Twitter rằng: “Prigozhin đã làm nhục Putin/ nhà nước [Nga] và đã cho thấy rằng không còn là độc quyền bạo lực nữa”.

Nga khẳng định vụ nổi loạn có vũ trang vừa qua không ảnh hưởng tới chiến dịch quân sự của họ tại Ukraine và hôm 25/6 nói rằng Nga đã đẩy lùi được các đợt tấn công của lực lượng vũ trang Ukraine.

Binh lính Ukraine đang tiến về mặt trận miền đông hôm 25/6 cho biết vụ binh biến ở Nga đã không gây ảnh hưởng đáng kể đến cuộc chiến quanh Bakhmut, miền đông Ukraine.

“Hầu hết mọi người, hầu hết quân đội hiểu rất rõ rằng vòng vây từ Nga vẫn ở đây”, Nazar, binh sĩ 26 tuổi, đỗ xe quân sự tại một trạm dịch vụ trên đường hướng tới bên ngoài khu vực Bakhmut nói với AFP.

Tuy nhiên, giới chức Ukraine cho rằng bất ổn tại Nga tạo ra “cửa sổ cơ hội” cho cuộc phản công được mong chờ từ lâu của Kyiv.

“Phơi bày sự chia rẽ”

Các chiến binh Wagner là tập hợp của những thanh niên tình nguyện, các cựu sĩ quan an ninh và hàng nghìn tù nhân bị kết tội thường được đưa ra tiền tuyến của Nga ở Ukraine.

Đội quân Wagner cũng tiến hành nhiều hoạt động quân sự tại Trung Đông và châu Phi và phần nhiều được cho là có sự hậu thuẫn của chính quyền Nga.

Nhà phân tích chính trị độc lập Konstantin Kalachev nói với AFP: “Hôm qua, cuộc khủng hoảng về thể chế và niềm tin này đã không rõ ràng với nhiều người ở Nga và phương Tây. Hôm nay, nó đã rõ ràng”.

“Putin đã đánh giá thấp Prigozhin, cũng giống hệt như ông ta đã đánh giá thấp Zelensky trước đó. Ông ta có thể dừng được vụ việc này với một cú điện thoại cho Prigozhin, nhưng ông đã không làm thế”, ông Kalachev nói.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken hôm 25/6 nói rằng vụ nổi dậy chết yểu của Wagner đã đánh dấu “một thách thức trực tiếp đối với quyền lực của Putin” và “cho thấy những rạn nứt thực sự” bên trong quyền lực nhà nước Nga.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng nói rằng màn tiến quân về Moscow của binh lính Wagner “cho thấy sự chia rẽ tồn tại bên trong quân đội Nga, và phơi bày tính mong manh của cả quân đội Nga và các lực lượng phụ trợ của nó”.

Ngoại trưởng Trung Quốc Tần Cương đã gặp mặt Thứ trưởng ngoại giao Nga Andrey Rudenko tại Bắc Kinh hôm 25/6.

Sau cuộc gặp đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã gọi vụ nổi loạn có vũ trang của nhóm binh lính đánh thuê Wagner là “công việc nội bộ” của Nga, đồng thời bày tỏ sự ủng hộ đối với chính quyền Putin.