Binh biến cuối tuần qua là chiêu Prigozhin lừa lấy 6,2 tỷ?

Hôm 27/6, lại có thêm cư dân mạng cho rằng “binh biến” cuối tuần qua ở Nga là một “trò chơi tống tiền nguy hiểm” của thủ lĩnh Wagner Yevgeny Prigozhin, nhằm lừa lấy phần lớn số tiền 6,2 tỷ đô la của Tổng thống Mỹ Joe Biden. Theo cô Kim Iversen bình luận, Prigozhin chơi chiêu này quá mạo hiểm và vất vả, nhưng mà thành quả hiển nhiên là “xứng đáng” (paid off)! Dường như cô Kim là fan của một phiên bản “thuyết âm mưu” (hoặc “chém gió” theo cách nói một số người Việt) mà có thể giải thích tất cả (hoặc hầu hết tất cả) những gì kỳ quặc diễn ra trong tuần qua.

Thuyết âm mưu sở dĩ tồn tại là vì chân tướng chưa lộ ra ánh sáng

Có những lúc mà sự thật rất khó có thể —hoặc thậm chí không bao giờ— được đưa ra ánh sáng. Đặc biệt là khi những người trong cuộc không muốn đưa nó ra ánh sáng! Hàng loạt điều kỳ quặc diễn ra chung quanh vụ “binh biến” loại đầu voi đuôi chuột cuối tuần qua, báo hiệu rằng rất có thể đây là một vụ việc mà những người tham gia chính là đang che giấu chân tướng.

Và đó là khi các “thuyết âm mưu” —hoặc đôi lúc được gọi nôm na là “chém gió” — được đưa ra. Thuyết nào giải thích được nhiều nhất những chỗ khó hiểu, lý giải hợp tình hợp lý nhất, thì nói chung sẽ được quan tâm vì cho rằng nó gần với sự thật hơn hết, dù rằng nó chỉ thuần túy là giả thuyết.

• Wagner chiếm thành phố Rostov quá dễ dàng. Quá nhiều biểu hiện ở Rostov không giống một cuộc tạo phản. Tại sao?
• Cô Kim nói các bạn của cô ở Moskva cho biết cuộc sống dân chúng diễn ra bình thường, hoàn toàn không giống biểu hiện trên báo chí. Tại sao?
• Tất cả diễn ra trong 24 giờ, đầy kịch tính. Vậy đây là có chuẩn bị kỹ từ trước? Nhưng việc ông Prigozhin dễ dàng từ bỏ những theo đuổi của mình dường như mâu thuẫn với một việc làm đã được chuẩn bị kỹ và liên đới tới nhiều người.
• Thân nhân của các binh lính Wagner vẫn sinh sống trong vùng do quân Nga kiểm soát. Tại sao những người “tạo phản” không bảo thân nhân của mình di dời chỗ ở trước sự kiện?
• Đột nhiên ông Biden có được quyền ký chi một khoản 6,2 tỷ đô la. Khoản này có được nhanh cực kỳ, không cần qua quốc hội hay bất cứ cơ cấu nào thẩm duyệt. Nó có được vì “lỗi kế toán” được phát hiện. Liệu có phải là sự trùng hợp? Khoản này được công bố ngày 20/6, chỉ 3 ngày trước khi ông Prigozhin tiến hành binh biến.
• Báo chí phương Tây đồng loạt đăng diễn biến, coi đó là quá trình suy tàn của Nga. Nhưng đột nhiên tất cả các chính khách hàng đầu của Mỹ, NATO đều nhất loạt né, né và né. Đồng thời nhấn mạnh rằng đây là chuyện nội bộ của Nga, và Mỹ cùng NATO tuyệt đối không liên quan. Quá kỳ lạ! Từ bao giờ các chính khách cao cấp như Tổng thống Mỹ Joe Biden và Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg phải tỏ ra e dè với Nga như vậy? Họ lo lắng điều gì?
• Tổng thống Nga xuất hiện 2 lần trong các bài phát biểu. Ông nói rõ đây là tội phản quốc, cực kỳ nghiêm trọng, và tỏ thái độ rất kiên quyết. Nhưng vấn đề là, cả ông Prigozhin và quân Wagner đều không bị định tội nữa. Vậy thì ông Putin tỏ thái độ kiên quyết ấy là muốn ám chỉ nhắm vào ai?
• V.v.

Ngoài ra, còn có nhiều điểm kỳ quặc khác. Hầu hết đều có thể giải thích được qua thuyết âm mưu này. Dưới đây là tổng hợp các ý kiến trên mạng xã hội về thuyết này để độc giả tham khảo thêm.

Danh tiếng  của tập đoàn lính đánh thuê Wagner lên vù vù trong thời gian qua, đặc biệt là nhờ trận Bakhmut, khi họ tiêu diệt quân Kyiv, gồm cả quân tinh nhuệ, và “giải phóng” toàn bộ trấn Bakhmut. Nhưng đồng thời, mâu thuẫn của Wagner với quân chính quy ngày càng trở nên nghiêm trọng.

Đỉnh điểm là khi Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu yêu cầu “quân tình nguyện” phải chuyển sang ký hợp đồng với Bộ. Tuy không nói rõ đích danh Wagner, nhưng rõ ràng là muốn tước quyền của ông Prigozhin.

Thủ lĩnh Prigozhin làm ầm ỹ om sòm một hồi, rồi sau đó sự vụ dường như lắng xuống. Có lẽ là do Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có lời.

Lo lắng của ông Shoigu và một số tướng lĩnh khác về Wagner không phải là không có tính hợp lý. Với một tập đoàn lính đánh thuê thì theo đuổi số 1 là tiền, chứ không phải lòng trung thành với Tổ quốc. Năm xưa Al Qaeda từng được Mỹ tài trợ, nhưng về sau thì sao?

Công bằng mà nói, Wagner giống quân Lê Dương của Pháp năm xưa hơn là một đoàn lính đánh thuê thuần túy. Hầu hết là người Nga, và Wagner thực sự trung thành với Nga. Ít nhất thì biểu hiện là vậy.

Bất kể thế nào, ông Shoigu và không ít người của Bộ là đang làm khó ông Prigozhin. Ngoài ra, còn có đoạn video mà blogger quân sự Wargonzo (người rất có uy tín trong giới quân sự Nga) tâm sự với Prigozhin rằng quân đội cố ý eo hẹp đạn dược với ông chính là vì sợ ông làm phản. Giải thích rằng một khi Wagner mạnh lên và có tính tự quản cao, thế thì sẽ rất nguy hiểm.

Trong video, ông Prigozhin bực mình nói rằng tôi không có ý đó. Và Wargonzo nói rằng ông ta cũng không tin điều đó, nhưng vấn đề là Bộ Quốc phòng chính là nghĩ như thế.

Nhiều phát biểu của Prigozhin cho thấy kêu réo tên Shoigu nhiều lần về vấn đề đạn dược, và đổ lỗi cho Bộ vì việc này mà khiến quân Wagner thiệt mạng không ít, còn có cả đoạn video cho thấy quân Wagner bị chết la liệt chỉ vì thiếu đạn.

Các video kiểu này đã được lan ra công chúng, cho thấy rõ mâu thuẫn rất lớn.

• Wagner hoạt động khá độc lập ở Châu Phi:

Cứ cho rằng cá nhân ông Putin tin tưởng cá nhân ông Prigozhin, nhưng quan hệ cá nhân là một chuyện, còn việc quốc gia lại là chuyện khác. Việc một đội quân đánh thuê có danh tiếng lấn át quân chính quy sẽ dẫn tới những vấn đề mà ông Putin không thể hoàn toàn hóa giải.

Trong bối cảnh như vậy, thuyết âm mưu cho rằng người của Mỹ thông qua các kênh trung gian đã tiếp cận với Prigozhin và lôi kéo ông tạo phản. Tại sao không?

Giá mua ông Prigozhin và Wagner tạo phản không hề rẻ. Cá nhân ông chủ Yevgeny Prigozhin đã đứng hàng tỷ phú. Nhưng với Mỹ, nếu mua được ông tạo phản thì cũng rất đáng giá. Theo những đánh giá thấp nhất thì hiện nay Wagner có khoảng 25.000 quân.

Trong khi đó, chiến trường Ukraine cho thấy quân Kyiv đã bất lực trước lối phòng thủ chiến hào và mìn của quân Nga. Toàn bộ kế hoạch phản công đã thất bại. Không chỉ thất bại ở các trận cụ thể với các tổn thất người và của, mà thất bại ở cả chiến lược toàn chiến dịch nói chung.

Sau nửa năm chuẩn bị, với xe tăng và các thiết bị tối tân của phương Tây, quân Kyiv cho rằng có thể thành công. Không ngờ thời gian đó Nga đào rất nhiều công sự, và đặt các bãi mìn, phối hợp cùng pháo binh và trực thăng thì tất cả đã khiến các kế hoạch của Kyiv không sao thực hiện được.

Gần 1 tháng trôi qua, quân Kyiv coi như không sờ được tới trận phòng thủ thật sự của Nga. Tất cả các chiến báo thắng lợi của Kyiv kỳ thực đều ở các vùng không phải là trận địa phòng thủ thật sự của Nga. Ví như giành đất ở Bakhmut, nhưng mà đó là nơi mà Nga mới chiếm được và chưa kịp triển khai trận địa phòng thủ mạnh như các nơi khác. Hoặc các ngôi làng nhỏ tý xíu, hoàn toàn không phải là nơi đóng quân thật sự.

Đại tá về hưu Macgregor (Mỹ) đã đánh giá rất cao ông Sergei Shoigu về khả năng tổ chức phòng thủ mạnh như vậy, bình luận rằng Nga đang triển khai một phong cách tổ chức phòng thủ mạnh nhất mà ông từng chứng kiến.

Trong phần cuối của một bài phân tích quân sự của Reuters có nói về cách Nga dùng các vũ khí không cao cấp nhưng đã ngăn chặn vô cùng hiệu quả lối tấn công bằng xe tăng cùng xe thiết giáp và bộ binh của Kyiv với các vũ khí đắt tiền và tối tân.

Trong bối cảnh đó, nếu Mỹ mua được ông Prigozhin cùng ít nhất 25.000 quân Wagner tạo phản, thì đó là một cơ hội trời cho đối với phe đồng minh, đồng thời giải quyết bế tắc ở chiến trường.

Mọi cơ hội đều là có thời hạn. Luôn luôn là như vậy.

Ông Prigozhin nói kế hoạch của Bộ Quốc phòng Nga là muốn Wagner chấm dứt tồn tại vào ngày 1/7.

Vậy thì nếu Mỹ muốn mua ông Prigozhin tạo phản, thì chỉ còn đúng thời điểm này thôi!

Như đã chứng kiến, Tổng thống Biden đột nhiên có được 6,2 tỷ để chi tiêu mà không cần bất kỳ xét duyệt lằng nhằng nào. Khoản này có được theo con đường cực kỳ lạ lùng.

• ‘Lỗi kế toán’ của Lầu Năm Góc cho phép gửi tiếp viện trợ 6,2 tỷ USD cho Ukraine

Ngày 20/6, Lầu Năm Góc tuyên bố do “lỗi kế toán” được phát hiện, cho nên kỳ thực ông Biden có thể chi 6,2 tỷ nữa. Ngoài ra còn có 1 chi tiết nữa, nếu so với lần công bố “lỗi kế toán” trước đó 1 tháng, thì tăng thêm 3 tỷ. Tại sao? Đó có thể là do trong quá trình đàm phán kế hoạch binh biến và số tiền rất có thể đã tăng giá.

Thuyết âm mưu này giải thích được một điều khó hiểu là tại sao ông Biden cần chi một khoản tiền hàng tỷ đô la một cách gấp gáp như vậy.

Khoản 6,2 tỷ sẽ không được đưa thành 1 lần. Như các hợp đồng bình thường khác, nó sẽ được chuyển theo từng giai đoạn hợp đồng.

Ông Prigozhin đã giả vờ đồng ý, và quyết định lừa tiền của Mỹ.

Trước hết, Prigozhin xuất hiện và chửi bới Shoigu, chế giễu quân Nga. Thậm chí nói rằng kỳ thực 8 năm 2014–2022 quân Kyiv không tàn phá Donbas. Đây là luận điệu của Kyiv. Kỳ thực, có nhân chứng vật chứng khách quan ở Donbas chứng tỏ điều đó là đúng hay sai. Lời nói không bằng chứng của ông Prigozhin không thật sự thay đổi thực tế khách quan được.

Việc chửi bới ông Shoigu và chế giễu Nga là phần đầu của hợp đồng: Prigozhin đã bắt đầu bước trên con đường tạo phản và không thể quay về, vì không ai ở Nga sẽ tha thứ cho ông về việc này. Ông bắt đầu đạt được niềm tin ban đầu từ phía Mỹ.

Nếu quan sát kỹ sẽ nhận thấy, lời lẽ của Prigozhin trong video nói trên ‘rất nổ’, nhưng ông ngồi nói chuyện nhàn nhã và uống trà rất thoải mái. Thuyết âm mưu giải thích được chỗ đáng ngờ này.

Tối Thứ Sáu 23/6, quân Wagner đột nhiên tạo phản. Prigozhin lên mạng hung hăng tuyên bố quân của ông đã tiến vào thành phố Rostov và đã làm chủ hoàn toàn thành phố. Xe tăng của Wagner chĩa thẳng nòng súng vào tòa nhà Bộ Quốc phòng ở thành phố, và các chiến binh Wagner đứng tua tủa chung quanh với súng ống đầy mình bao vây tòa nhà.

Tổng thống Nga xuất hiện và gọi đó là tội phản quốc, mặt mũi cáu kỉnh, và tuyên bố đã có các biện pháp xử lý và các mệnh lệnh cần thiết đã được ban ra cho các cơ quan chức năng, v.v.

Các phương tiện truyền thông phương Tây thậm chí gọi quân Wagner là các “chiến binh vì tự do” thay vì gọi họ là “khủng bố” như trước đây, và miêu tả chính quyền của Nga kém cỏi tới mức nào.

Nội dung yêu sách của ông Prigozhin trong video nghe rất hung hăng, đòi phải giao nộp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Tổng tham mưu trưởng, nếu không sẽ đem quân tới Moskva để làm rõ. Nhưng nếu quan sát mọi người ngồi đó nói chuyện (bên phải ông Prigozhin là Thứ trưởng Quốc phòng, không người bảo vệ, không có vũ trang) thì thấy rất thoải mái, như đang ôn lại chuyện nhà.

• Cảnh quân Wagner “bao vây” tòa nhà Bộ Quốc phòng ở Rostov. Không có giao tranh. Dân chúng nhàn nhã đứng xem chơi:

Có lẽ với trình diễn đầy đủ thế này, Prigozhin nhận được đợt chuyển tiền đầu tiên tới nơi ông ngồi ở Rostov.

Sau đó đoàn quân Wagner thẳng tiến Moskva, điều mà truyền thông toàn thế giới gọi là “đảo chính” hoặc “binh biến”. Trong đoàn xe thấy cả xe tăng, thiết giáp, v.v. trông rất ‘hầm hố’.

Còn có cả các đoạn video trông như đã có giao chiến giữa Wagner và quân Nga.

Sau này ông Prigozhin tuyên bố Wagner đã thiệt mạng khoảng 30 người. Nga tuyên bố thiệt mạng một số phi công. Lưu ý rằng tất cả những thông báo này đều hoặc từ ông Prigozhin hoặc từ Nga.

Có lẽ sau khi đạt được khoản tiền tiếp theo và cảm thấy đã tới thời điểm hạ màn, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko đột nhiên xuất hiện gọi điện như một người trung gian hòa giải. Ông Prigozhin đột ngột ‘tỉnh ngộ’ lòng yêu nước và từ bỏ cuộc binh biến, chấp nhận cuộc sống lưu vong ở Belarus.

Rất nhiều chỗ kỳ quặc sẽ rất khó giải thích nếu không chấp nhận thuyết âm mưu rằng đây chỉ là một màn diễn kịch.

Lưu vong ở Belarus? Từ trước đến này, nhiều trường hợp cho thấy người không sống được ở Mỹ bèn tới Nga tị nạn, người không sống được ở Nga bèn tới Mỹ tị nạn, chứ không thấy nói vì không sống được ở Nga bèn tới tị nạn ở Belarus — một nước đồng minh cực kỳ thân cận với ông Putin. Ông Prigozhin tới tị nạn ở Belarus, không sợ bị KGB của Nga sang thủ tiêu sao?

Thân nhân của các nhân viên chủ chốt của Wagner, và bản thân trụ sở chính của Wagner ở St Petersburg thì thế nào? Nếu thật sự ông Prigozhin và một số tướng lãnh Wagner muốn tạo phản, thì tại sao vẫn để thân nhân ở đó, và tất cả những gì ở cơ sở chính của mình ở đó, ở trong vùng do quân Nga kiểm soát?

Ông Prigozhin có phải là người dễ bị thuyết phục không? Những bước tiến của Wagner trước đó —điển hình là chiếm Rostov cực nhanh và không hề giao tranh, và đội ngũ hùng hậu tiến thoái rõ ràng— chứng tỏ rằng nhất định đã có kế hoạch kỹ trước đó với sự tham gia của nhiều nhân vật quan trọng, thậm chí là người trong quân đội Nga. Nhưng khi ông Lukashenko chỉ cần nói một chút thì ông Prigozhin liền thay đổi chủ ý. Làm sao một kế hoạch tày đình như đảo chính và liên quan đến rất nhiều nhân vật quan trọng, lại có thể dễ dàng được thay đổi như vậy?

Nhiều người cho rằng điều này chỉ có thể giải thích xuôi nếu cho đó là một màn diễn kịch. Sau khi đạt được phần tiền nhất định, và màn diễn không thể diễn tiếp được nữa, thì ông Prigozhin ‘chuồn’ mất.

Những video và hình ảnh rời khỏi Rostov đều cho thấy ông Prigozhin cười tươi như đắc thắng lớn. Không hề giống tâm trạng của một người phải đi lưu vong.

Bây giờ nói về tuyên bố của ông Putin.

Ngoài các chi tiết ca ngợi những ai cần ca ngợi, và lên dây cót tinh thần ái quốc, v.v. cả 2 tuyên bố của ông Putin đều kết án đây là tội phản quốc. Tội cực nặng, và đều ngỏ ý sẽ có biện pháp kiên quyết.

Nhưng vấn đề là, nếu ông Prigozhin cùng các chiến binh Wagner đều đã được tha thứ vì biết dừng chân kịp thời bên bờ vực thẳm tội lỗi rồi, thế thì các kết án và lời lẽ nghiêm khắc này của ông Putin là để nhắm vào ai?

Nếu đọc lại nguyên văn lời của ông Putin và với tinh thần của thuyết âm mưu này, thì sẽ thấy nội dung dường như có hàm nghĩa khác.

Nếu cho rằng người phạm tội phản quốc mà ông Putin đề cập là ông Prigozhin, thì tự nhiên sẽ hiểu đối tượng bị chỉ trích là Prigozhin. Nhưng đó là mâu thuẫn, vì ông Prigozhin đã được tha.

Lưu ý rằng trong phát biểu của ông Putin, thậm chí cái tên Prigozhin còn không được nhắc tới.

Ông Putin nói việc binh biến này là điều mà phương Tây mong ước: “Họ xoa tay, mơ ước trả thù cho những thất bại của họ trước đó và trong cái gọi là phản công, nhưng họ đã tính toán sai.”

Vậy rất có thể ông đang nói về những đặc vụ của Mỹ, những quan chức Nga đứng sau việc này, những người đã dẫn dắt tới đàm phán với ông Prigozhin, những người đã bị thu mua, v.v. để kế hoạch đảo chính của Prigozhin được triển khai. Tuy đối với ông Prigozhin, nó có thể là kế hoạch giả, nhưng đối với những người kia, thì nó chính là kế hoạch thật.

Như vậy, rất có thể trong tay ông Putin có đầy đủ nhân chứng vật chứng của những ai tham gia cuộc đảo chính muốn lật đổ ông, trong đó rất có thể gồm nhiều đặc vụ của Mỹ và NATO.

Ông hoàn toàn có đủ lý do chính đáng để xử những người nước ngoài dám tổ chức lật đổ chính quyền Liên bang Nga và những người Nga bên trong dám phản bội Tổ quốc.

Nội dung tuyên bố của ông Putin rất có thể là có ý như thế, chứ không phải nhắm vào ông Prigozhin như các báo đang đưa tin rập khuôn theo truyền thông phương Tây.

Prigozhin và các chiến binh Wagner được tha bổng cũng là hợp lý. Vì về biểu hiện thì họ đã kịp thời dừng lại trước lằn ranh đỏ. Nhưng những người khác thì không.

Hay nói đúng hơn, ông Putin có trong tay khả năng thanh trừng không ít người theo ý của ông. Miễn là ông có thể bằng cách nào đó thu xếp sao cho người đó thuộc loại ‘dính dáng’ tới vụ đảo chính này.

Điều này giải thích được tại sao ông Biden, Stoltenberg, và các quan chức Mỹ và NATO đồng loạt rối rít tuyên bố rằng Mỹ và NATO hoàn toàn không dính dáng gì tới sự kiện binh biến cuối tuần qua. Trong họp báo ở Nhà Trắng hôm 26/6, ông John Kirby phải nhắc đi nhắc lại nhiều lần rằng đây là việc nội bộ Nga, và Hoa Kỳ không dính dáng gì, và sau này cũng không hứng thú can thiệp vào việc này.

Từ bao giờ ông Biden và ông Stoltenberg phải e dè với ông Putin như vậy? Trước giờ làm gì có chuyện họ phải nói chuyện kiểu này về ông Putin.

Thậm chí vừa rồi, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken còn nói các quan chức ngoại giao Mỹ không được thảo luận về vụ binh biến của Nga. 

Hoa Kỳ vẫn luôn tỏ ra bản thân đứng ở vị trí cao thượng, tức là không thể nào làm ra cái việc bỉ ổi là đi mua người tiến hành lật đổ chính phủ nước khác. Ví như vụ đảo chính 2014 ở Ukraine, thì Hoa Kỳ không có chính thức thừa nhận, mặc dù đến nay đã có nhiều bằng chứng về việc đó rồi.

Nếu hiện giờ quả thực Mỹ đã mua ông Prigozhin tiến hành đảo chính, thì hàng dây các đặc vụ Mỹ đã bị dính vào, sự việc sẽ không đơn giản.

• Thủ lĩnh Wagner: Chúng tôi biểu tình chứ không phải đảo chính

Trong thông điệp 11 phút, ông Prigozhin nói ông làm biểu tình, diễu hành công lý chứ không phải làm đảo chính hay binh biến. Nếu hiểu theo nghĩa bóng của những lời ông nói (không phải nghĩa đen của câu chữ bề mặt) thì rất có thể ông ta nói đúng. Đây chỉ là một màn biểu diễn mà thôi!

Tổng thống Putin không tiếc lời ca ngợi các chiến binh Wagner và nói họ có thể về nhà, có thể ký hợp đồng với quân đội Nga và có thể lựa chọn đi Belarus. Như vậy, đụng độ Wagner và quân chính quy ở Nga sẽ tạm thời không còn nữa. Vì Wagner sẽ sang nơi khác làm việc, hoặc giải tán và tái sinh thành một tổ chức khác.

Trước đó, Reuters nói rằng ông Putin đã có lời “tri ân” các phi công Nga tử trận. Nếu truy cập vào đường link đó, sẽ không còn thấy cái gì là “tri ân” (tribute) nữa! Vì chính Reuters đã thu hồi báo cáo đó rồi. Vì ông Putin không có lời tri ân nào hết (hãy đọc nguyên văn bài thuyết của ông Putin). Rất có thể vụ phi công chết chỉ là diễn kịch. Hoặc có thể là người nằm trong phần bị ông Putin cố ý thanh trừng.

Có khả năng việc di chuyển quân này sẽ cho phép Nga mở thêm mặt trận phía Bắc Ukraine.

Trong một bản tin của Reuters, hiện ông Prigozhin đã tới Belarus.

Phía Mỹ đã gấp rút công bố thêm 1 đóng góp viện trợ trị giá 500 triệu USD cho Kyiv.

Kim Iversen là kênh cá nhân tương đối trung lập. Cô từng nói cô phản đối cuộc chiến huynh đệ tương tàn ở Ukraine (người Nga và Ukraine kỳ thực cùng gốc gác) vì thế hệ trước gia đình cô đã có người theo Bắc Việt (cộng sản) và Miền Nam (cộng hòa), khiến cô có ấn tượng không tốt về chiến tranh loại hình này.