Đàm phán Mỹ – Trung tại Marid ẩn chứa nhiều bí mật

Ngày 14/9, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Bensont và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong gặp nhau tại Cung điện Santa Cruz ở Madrid, Tây Ban Nha trong khuôn khổ vòng tham vấn cấp cao lần thứ tư giữa hai nước. Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Hoa Kỳ áp đặt mức thuế quan cao với Trung Quốc và đánh dấu một bước ngoặt trong quan hệ song phương khi lần đầu tiên vấn đề TikTok được chính thức đưa vào chương trình nghị sự, thể hiện sự mở rộng cạnh tranh từ thương mại sang công nghệ và an ninh quốc gia.

Ba vấn đề cốt lõi trong cuộc đàm phán

Mâu thuẫn cơ cấu dài hạn
Trọng tâm của các cuộc đàm phán vẫn là những bất đồng mang tính cấu trúc lâu dài giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Các vấn đề như thâm hụt thương mại, trợ cấp công nghiệp, tiếp cận thị trường và bảo vệ sở hữu trí tuệ là những điểm nghẽn đã tồn tại qua nhiều chính quyền Mỹ. Dù khả năng đạt đột phá trong một cuộc gặp là thấp, nhưng việc duy trì cơ chế đối thoại liên tục được xem là thiết yếu để kiểm soát mâu thuẫn và ngăn ngừa khủng hoảng.

Vấn đề TikTok – sự chuyển hóa chính trị khéo léo
Việc thương vụ TikTok được đưa chính thức vào chương trình nghị sự cho thấy sự dịch chuyển từ tranh chấp thương mại sang lĩnh vực công nghệ và an ninh dữ liệu. Chính quyền Trump đang chịu sức ép từ Quốc hội về việc xử lý TikTok trước hạn chót ngày 17/9. Thay vì đơn phương ra quyết định gia hạn – điều có thể bị chỉ trích là yếu kém – việc đưa vấn đề này vào khuôn khổ đàm phán quốc tế giúp chính phủ “trì hoãn có lý do”, đồng thời tạo dư địa pháp lý và chính trị cho cả ByteDance lẫn các nhà đầu tư Mỹ tìm kiếm giải pháp thương lượng.

Phối hợp trừng phạt Nga và thúc đẩy đồng minh châu Âu
Mỹ cũng đang tận dụng cuộc gặp để gây sức ép buộc Trung Quốc giảm nhập khẩu dầu và vật tư chiến lược từ Nga – một phần trong nỗ lực cô lập Moskva về kinh tế. Đồng thời, Mỹ muốn thể hiện với các đồng minh châu Âu rằng họ đang chủ động xử lý các thách thức từ Trung Quốc, từ đó kêu gọi châu Âu điều chỉnh chính sách thuế và thương mại theo hướng đồng thuận hơn với Washington. Đây là dấu hiệu cho thấy cạnh tranh Trung-Mỹ không còn đơn thuần là song phương mà đã mở rộng ra một “trò chơi đa phương” trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu đang thay đổi.

Lý do chọn Madrid – một sự sắp đặt chiến lược

Việc chọn Tây Ban Nha làm nơi tổ chức đàm phán không phải ngẫu nhiên. Với vai trò là thành viên NATO nhưng có lập trường tương đối thân thiện với Trung Quốc, Thủ tướng Pedro Sánchez mang lại cho Madrid một vị thế “trung lập cân bằng”. Đây là một bước đi chiến lược nhằm giảm thiểu nhạy cảm chính trị và tạo không gian thuận lợi cho đối thoại. Đồng thời, Tây Ban Nha cũng đang muốn cải thiện quan hệ với Mỹ trong bối cảnh căng thẳng liên quan đến các vấn đề quốc tế khác như Israel – Kazakhstan và chi tiêu quốc phòng trong NATO.

TikTok và “cơ chế trì hoãn có chiến lược”

Đưa TikTok vào chương trình nghị sự giúp chính quyền Trump tránh được nguy cơ bị chỉ trích vì trì hoãn thương vụ một cách đơn phương. Thay vào đó, họ có thể viện dẫn lý do cần thêm thời gian để đạt thỏa thuận trong bối cảnh đàm phán phức tạp. Điều này cho thấy một chiến lược “trì hoãn thủ tục” tinh tế: làm dịu áp lực chính trị trong nước, tránh gây sốc thị trường và mở rộng không gian đàm phán cho các bên liên quan. Đồng thời, nó cũng giúp chính quyền duy trì hình ảnh quyết đoán trước cử tri khi bước vào giai đoạn cao điểm tranh cử.

Kết quả mong đợi: Bước đệm, không phải đột phá

Các chuyên gia đều nhận định rằng cuộc gặp tại Madrid chủ yếu mang tính biểu tượng và “chuyển tiếp”, chứ không nhằm đạt thỏa thuận thực chất. Nó được xem là một tiền đề cho các cuộc đàm phán cao hơn, có thể diễn ra tại Hội nghị thượng đỉnh Trump – Tập hoặc APEC vào tháng 10. Một bản “thỏa thuận trọn gói” tiềm năng trong tương lai có thể bao gồm:

• Giải pháp kỹ thuật cho TikTok (chẳng hạn như tái cấu trúc vốn, lưu trữ dữ liệu nội địa, và giám sát của bên thứ ba);

• Trung Quốc nhượng bộ trong chính sách nhập khẩu nông sản Mỹ;

• Mỹ điều chỉnh thuế đối với các sản phẩm liên quan đến fentanyl để đổi lấy hợp tác chống ma túy từ phía Trung Quốc.

Kết luận: Một giai đoạn mới trong cạnh tranh toàn diện

Cuộc gặp Madrid đánh dấu bước ngoặt trong quan hệ Mỹ – Trung, phản ánh xu hướng hội tụ giữa các vấn đề thương mại, công nghệ và an ninh quốc gia. Các nền tảng công nghệ như TikTok đang trở thành tâm điểm trong các cuộc đối thoại chiến lược, đồng thời thể hiện sự bất ổn kéo dài trong chính sách – điều mà doanh nghiệp và thị trường buộc phải thích nghi. Thay vì kỳ vọng đột phá, giá trị thực sự của cuộc đàm phán nằm ở việc quản lý rủi ro, duy trì đối thoại và chuẩn bị cho một thỏa thuận toàn diện mang tính chính trị cao hơn trong tương lai gần.