Mỹ và Philippines ký kết thỏa thuận hạt nhân bước ngoặt

Mỹ và Philippines hôm thứ Sáu (17/11) đã ký kết một thỏa thuận hạt nhân mang tính bước ngoặt cho phép Washington xuất khẩu công nghệ và vật liệu hạt nhân cho Manila, theo Reuters đưa tin. 

“Mỹ sẽ có thể chia sẻ thiết bị và vật liệu [hạt nhân] với Philippines khi họ xúc tiến phát triển các lò phản ứng mô-đun nhỏ và cơ sở hạ tầng năng lược hạt nhân dân sự khác”, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói tại buổi lễ ký kết bên lề Hội nghị Thượng đỉnh APEC ở San Francisco, tiểu bang California.

Philippines dưới thời Tổng thống Ferdinand Marcos Jr đang nỗ lực phát triển năng lượng hạt nhân để loại bỏ sử dụng năng lượng carbon, đồng thời thúc đẩy độc lập năng lượng quốc gia.

Các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Philippines về thỏa thuận hạt nhân nêu trên, được gọi là Thỏa thuận 123, đã bắt đầu từ tháng 11/2022.

Mục 123 của Đạo luật Năng lượng nguyên tử Hoa Kỳ năm 1954, có tiêu đề “Hợp tác với các quốc gia khác“, thiết lập một thỏa thuận hợp tác như một điều kiện tiên quyết cho các thỏa thuận hạt nhân giữa Hoa Kỳ và bất kỳ quốc gia nào khác. Thỏa thuận như vậy được gọi là Thỏa thuận 123, theo Wikipedia.

Tổng thống Ferdinand Marcos Jr nói trong bài phát biểu sau khi ký kết thỏa thuận: “Chúng tôi nhìn thấy năng lượng hạt nhân sẽ trở thành một phần của hỗn hợp năng lượng của Philippines vào năm 2032 và chúng tôi rất vui mừng theo đuổi con đường này cùng với Mỹ. Năng lượng hạt nhân là một lĩnh vực mà chúng tôi có thể biểu hiện liên minh và quan hệ đối tác Philippines – Mỹ thực sự hiệu quả”.

Thỏa thuận hạt nhân nêu trên sẽ còn phải chờ Quốc hội Mỹ phê chuẩn mới chính thức có hiệu lực. Việc phê chuẩn này nhằm đảm bảo việc chuyển giao hòa bình vật liệu, thiết bị và thông tin hạt nhân tuân thủ các yêu cầu về không phổ biến vũ khí hạt nhân.

Tính đến cuối năm 2022, Mỹ đã ký Thỏa thuận 123 với 47 quốc gia, đảo quốc dân chủ Đài Loan và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA).

Philippines lâu nay thường dễ bị tổn hại khi giá dầu mỏ toàn cầu biến động. Quốc gia Đông Nam Á này cũng thường bị thiếu điện theo mùa và giá điện cao.

Chính quyền của Tổng thống Ferdinand Marcos Jr coi năng lượng hạt nhân là nguồn thay thế khả dĩ khi Philippines loại bỏ dần các nhà máy điện than để tuân thủ các mục tiêu khí hậu toàn cầu, đồng thời cũng thúc đẩy độc lập năng lượng.

Những nỗ lực theo đuổi năng lượng hạt nhân trước đây tại Philippines đã bị đình trệ vì quan ngại về an toàn. Nhưng, Tổng thống Ferdinand Marcos Jr đã đang thảo luận về khả năng khôi phục nhà máy hạt nhân được xây dựng từ những năm 1980, thời kỳ quốc gia Đông Nam Á bị khủng hoảng năng lượng.

Hải Đăng