Trái phiếu thời nhà Thanh: Công cụ mới của Mỹ trong thương chiến với TQ?

Hàng ngàn người Mỹ vẫn còn lưu giữ những tờ trái phiếu do chính phủ nhà Thanh phát hành từ cách đây hơn 100 năm. Với nhiều người, hy vọng đòi lại số nợ, tổng cộng lên tới 1.000 tỷ USD tính cả lạm phát và lãi suất, đang nhen nhóm nổi lên khi ông Trump đẩy mạnh cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. 

Những tờ trái phiếu hết hạn từ lâu của Trung Quốc này có thể được tìm thấy trên gác mái hoặc tầng hầm của hàng ngàn gia đình người Mỹ, hoặc trên Ebay nơi nó được bán với giá vài trăm đô la như một món đồ cổ đáng sưu tầm. Đảng Cộng sản Trung Quốc đã không bao giờ thừa nhận những khoản nợ của các chế độ trước mà nó kế thừa, tuy nhiên những nỗ lực đòi nợ từ chủ nợ trong hàng chục năm qua vẫn đang tiếp diễn. 

Bây giờ, với cuộc chiến thương mại của Tổng thống Trump đối với Trung Quốc ngày càng gay gắt, những người nắm giữ các tờ trái phiếu “đồ cổ” này có hy vọng hơn rằng ông Trump sẽ giúp họ gây sức ép với Trung Quốc để thực hiện nghĩa vụ tài chính mà Bắc Kinh luôn thoái thác.

Những niềm tin này được củng cố khi mà Tổng thống Donald Trump, Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin, Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross đã gặp mặt những người nắm giữ trái phiếu và đại diện của họ. 

“Với Tổng thống Trump, đó là một cuộc chơi hoàn toàn mới”, Jonna Bianco, một chủ trang trại ở Tennessee, người đứng đầu một nhóm đại diện cho những người đã mua trái phiếu Trung Quốc trước năm 1949 và những người đã gặp ông Trump. 

“Ông ấy là một người đặt nước Mỹ trước tiên. Cầu Chúa phù hộ cho ông”, Bianco nói. 

Hàng trăm nếu không phải hàng ngàn tờ trái phiếu Đường Sắt Hồ Quảng (Hukuang) vẫn còn được lưu giữ tới ngày nay. Đây là loại trái phiếu được bán ra vào năm 1911 bởi một nhóm các ngân hàng ở London, Berlin, Paris và New York nhằm gây quỹ cho chính phủ nhà Thanh để xây một dự án đường sắt nối Hán Khẩu và Tứ Xuyên. 

Người Mỹ từng đề cập tới món tiền mà họ gửi vào Trung Quốc hồi đầu thế kỷ 20 là “đô la ngoại giao” – một cách để xây dựng quan hệ với đất nước Á Đông và chạm đến thị trường khổng lồ chưa được khai mở này, bằng cách giúp đất nước này công nghiệp hóa. Trung Quốc thì coi những khoản nợ nằm trong đoạn lịch sử của “một trăm năm ô nhục”, khi Trung Quốc bị buộc phải chấp nhận những điều khoản kiểm soát không công bằng từ các thế lực nước ngoài hùng mạnh hơn. 

Ngay sau khi nhà Thanh bị lật đổ vào năm 1911, Trung Hoa Dân Quốc lại tiếp tục vay vốn từ thị trường tài chính quốc tế để nhằm vực dậy một nhà nước non trẻ. Chính phủ Dân Quốc đã bán một loạt các trái phiếu được bảo đảm bằng vàng ra thị trường quốc tế. Chính những trái phiếu này là loại mà bà Bianco hy vọng sẽ là công cụ chính trị hữu dụng trong cuộc chiến thương mại của ông Trump đối với Trung Quốc. Năm 2001, Bianco đồng thành lập Hiệp hội những người giữ trái phiếu Hoa Kỳ (ABF) để tập hợp tiếng nói đại diện cho những chủ nợ trái phiếu Trung Quốc từ thời tiền Cộng sản.

“Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã phủ nhận trách nhiệm trả các khoản nợ công này và nói nó là nợ của Trung Hoa Dân Quốc trước năm 1949, nhưng làm thế đã mâu thuẫn với tuyên bố của Đảng Cộng sản Trung Quốc rằng họ là người kế thừa duy nhất chủ quyền của Trung Hoa Dân Quốc”, Bianco nói trong một Email gửi Bloomberg. 

Bianco nói thêm rằng bà đã mất nhiều năm nghiên cứu và tuyển dụng những người có uy tín cao trong đội ngũ vận động yêu cầu Washington đòi Trung Quốc trả nợ, bao gồm cựu Bộ trưởng Giáo dục Bill Bennett; nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Claremont Brain Kennedy; và Michael Socarras, cố vấn của Tổng thống Mỹ Bush. 

Bà Bianco nói rằng Trung Quốc đã đối xử bất bình đẳng với những chủ nợ trái phiếu ở Mỹ, bởi họ đã trả nợ cho người Anh vào năm 1987 như một yêu cầu trong thỏa thuận trao trả lại Hồng Kông được đàm phán bởi cựu thủ tướng Anh – Bà Đầm thép Margaret Thatcher. 

“Nếu Trung Quốc không chịu trả nợ, họ phải bị cấm bán các loại trái phiếu mới ra thị trường quốc tế”, bà Bianco nói. 

Theo bà, Trung Quốc hiện nợ những trái chủ này hơn 1 nghìn tỷ USD nếu tính cả lạm phát, lãi suất và các chi phí khác. Số tiền này gần như tương đương với số trái phiếu mà Trung Quốc đang nắm giữ của Mỹ. 

Bà đề xuất ông Trump dùng chính những trái phiếu quá hạn này để xóa hết nợ mà Trung Quốc đang nắm giữ của Mỹ. 

“Có gì sai khi trả nợ Trung Quốc bằng chính những tờ giấy của Trung Quốc?” bà nói. 

Bianco đã gặp ông Trump tại một sân gôn ở Bedminster bang New Jersey vào tháng 8 năm ngoái, một cuộc gặp mà bà mô tả là “tuyệt vời”. Sau đó bà đã gặp Bộ trưởng Mnuchin, mặc dù bà từ chối tiết lộ chi tiết cuộc gặp này. Bà cho hay đại diện của ABF khác cũng đã gặp Bộ trưởng Thương mại Ross vào tháng 4 vừa qua.

Trọng Đức (Theo Bloomberg)

Xem thêm: