Đà Lạt vẫn theo đuổi việc cao tầng hóa dù xóa bỏ khu di sản?

Sau hơn 1 năm im lặng, mới đây, chính quyền TP Đà Lạt có động thái tái khởi động đồ án quy hoạch trung tâm thành phố tại khu vực đồi Dinh theo hướng thay thế không gian di sản bằng các khu thương mại, dịch vụ cao cấp. 

Ngày 14/8, Sở Xây dựng Lâm Đồng phối hợp với UBND TP Đà Lạt tổ chức trưng bày, lấy ý kiến phương án kiến trúc khu vực Đồi Dinh Tỉnh trưởng thuộc quy hoạch chi tiết khu trung tâm Hòa Bình TP Đà Lạt.

3 phương án  kiến trúc khu đồi dinh do 3 nhóm kiến trúc sư thực hiện. Điểm chung của cả 3 phương án là giữ lại dinh tỉnh trưởng (nguyên trạng hoặc di dời theo hướng nâng cao), nhưng điểm nhấn là khu thương mại, dịch vụ cao cấp; dự kiến xây dựng công trình cao 10 tầng (khối đế  3 tầng là khu vực thương mại, dịch vụ cao cấp, trung tâm hội nghị; khối tháp 7 tầng là khu vực khách sạn và các tầng dịch vụ hỗ trợ, gồm vườn phong cách Pháp, hồ bơi tràn, spa, nhà hàng xoay…).

Phương án một đưa Dinh tỉnh trưởng lên cao 28m so với hiện nay. Phương án 2 giữ nguyên Dinh tỉnh trưởng, nhưng thay thế khu rừng cây bao quanh bằng khối nhà hình chữ U cao 10 tầng. Phương án 3 dự kiến xây tòa cao ốc hình vòng cung ở mặt tiền Dinh tỉnh trưởng.

Theo quy hoạch, khu vực này mở rộng đến 19 ha, chiều cao công trình 55 m.

Theo chính quyền thành phố, việc lấy ý kiến phương án kiến trúc khu vực Đồi Dinh kéo dài trong 1 tháng (14/8-14/9/2020) để tìm ra phương án tối ưu để thực hiện. Người dân cho ý kiến tại chỗ bằng phiếu.

Nếu tính từ lần chính quyền Đà Lạt công bố bản “Quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị, tỉ lệ 1/500 khu vực trung tâm Hòa Bình, thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng” hôm 15/3/2019 – đồ án quy hoạch trung tâm Đà Lạt – thì lần trưng bày, lấy ý kiến phương án kiến trúc khu vực đồi Dinh Tỉnh trưởng này đang tái khởi động cho ý tưởng “đô thị hóa” Đà Lạt bằng các khu thương mại, dịch vụ cao cấp.

Theo bản quy hoạch công bố hồi đầu năm 2019, tổng diện tích quy hoạch lên tới 30 ha thuộc phường 1, thành phố Đà Lạt (gồm 5 phân khu là chợ Đà Lạt và đường Nguyễn Thị Minh Khai, trung tâm Hòa Bình, khu vực đồi Dinh, phân khu chỉnh trang đô thị và khu vực ven hồ Xuân Hương), với trọng tâm là khu vực đồi Dinh có diện tích 4,43 ha, sẽ là khu thương mại, dịch vụ cao cấp, điểm nhấn là cụm khách sạn cao 10 tầng ngay trên đỉnh núi.

Theo phương án ban đầu, Dinh Tỉnh trưởng sẽ bị “di dời” nhường chỗ cho cụm công trình thương mại, dịch vụ…

Tại thời điểm này, 77 kiến trúc sư trên cả nước đã gửi kiến nghị yêu cầu Bộ Xây dựng, Hội Quy hoạch, Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Hội đồng Nhân dân tỉnh Lâm Đồng, tác giả đồ án – ông Hồ Thiệu Trị xem xét lại đồ án quy hoạch do các quyết định trong đồ án sẽ ảnh hưởng rất lớn đến di sản của Đà Lạt.

Sau khi vấp phải các ý kiến phản đối của dư luận và giới chuyên môn, Sở Xây dựng tỉnh Lâm Đồng phát thông tin Đà Lạt giữ nguyên Dinh Tỉnh trưởng, còn bản đồ án quy hoạch trung tâm Đà Lạt rơi vào thinh lặng cho đến khi được tái khởi động.

• Quy hoạch trung tâm Đà Lạt: Nên giữ Đồi Xanh, giữ không gian di sản…

Trước động thái mới này, TS. KTS. Ngô Viết Nam Sơn đã lên tiếng trên trang cá nhân, cho biết thực tế chính quyền Đà Lạt vẫn giữ nguyên đề xuất cao tầng hóa để xóa bỏ Khu phố Việt Di sản Hòa Bình-Đà Lạt. Ông chỉ rõ hơn sự ngụy biện khi các cá nhân liên quan cho rằng bảo tồn nhưng thực tế là phá hỏng không gian di sản của Đà Lạt để theo đuổi lợi ích riêng nằm ngoài các giá trị văn hóa, lịch sử.

Với các thiết kế đang được triển lãm, ông Sơn cho biết cả ba phương án đề xuất đều không ổn, vì bản chất của đề bài muốn đưa một công trình khối tích lớn lên đỉnh đồi đã sai cơ bản về tiêu chí quy hoạch bảo tồn di sản. Ông cho hay KTS cần có ý thức trách nhiệm để từ chối phục vụ cho nhà đầu tư.

Ông nói rõ thêm: “Cho dù che giấu dưới lớp diễn họa không gian đồi xanh quanh công trình, như một phương án của KTS Pháp đi nữa, thì ban đêm đèn của công trình vẫn phải chiếu sáng tạo thành một khối ánh sáng khổng lồ, chưa kể đến việc phải điều hòa nhiệt độ cho toàn bộ công trình lớn này sẽ làm thay đổi vi khí hậu xung quanh, và việc chặt hết rừng thông hiếm hoi còn sót lại trên đồi Dinh”.

Xin dẫn nguyên ý kiến phân tích của ông để độc giả có góc nhìn chuyên môn đa chiều về dự án quy hoạch kiến trúc khu vực đồi Dinh Tỉnh trưởng thuộc Quy hoạch chi tiết Khu trung tâm Hòa Bình mà chính quyền TP Đà Lạt vừa đưa ra.

Lại đề xuất cao tầng hóa để xóa bỏ Khu phố Việt Di sản Hòa Bình!

“Thật đáng thất vọng chỉ sau vài tháng Đà Lạt đề ra chủ trương phấn đấu trở thành đô thị di sản, mà sáng nay (14/8), UBNDTP lại cho triển lãm phương án Khu Hòa Bình lấy ý kiến người dân trong 1 tháng. Đồ án triển lãm này chỉ chú trọng tô vẻ thêm bề ngoài, nói chung là vẫn giữ nguyên đề xuất phá bỏ di sản để cao tầng hóa Khu lịch sử phố Việt Hòa Bình của Đà Lạt, hoàn toàn phớt lờ các đề nghị bảo tồn Khu Hòa Bình của cộng đồng, và các cơ quan chức năng (Bộ Xây dựng, Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam,… ), và các chuyên gia trong nước và nước ngoài.

Thật ra, dự án này vẫn có thể có giá trị cho Lâm Đồng, nếu chọn xây ở một khu đất trống phù hợp hơn tại Đà Lạt. Hiển nhiên, việc cố tình chọn xây dựng trên nền công trình di sản, bên cạnh ý chí lợi ích riêng của nhà đầu tư và của một số lãnh đạo địa phương, còn có sự tiếp tay của kiến trúc sư thiếu chữ Tâm. Để chống chế cho các thiết kế phá hỏng không gian di sản Đà Lạt, tác giả thường nhắc đến ba công trình hiện đại từng bị phản đối mạnh mẽ tại Paris, sau đó trở thành di sản kiến trúc thể kỷ 21 được mọi người công nhận là: Tháp Eiffel; Kim tự tháp kính của bảo tàng Louvre; Trung tâm Văn hóa Pompidou…, với ngụ ý tự xem mình là một “KTS vĩ đại” đi trước thời đại khi thiết kế cao tầng hóa Khu Hòa Bình, và hậu thế sẽ xem những công trình thế này là di sản.

Nhưng thật ra đây chỉ là một cách ngụy biện, thiếu cơ sở văn hóa và khoa học, chỉ dùng để thuyết phục chính quyền Đà Lạt, vì cả ba công trình trên không hề đề xuất phá bỏ di sản quý giá nào của Paris để xây dựng mới, vì  Tháp Eiffel xây trên một khu đất trống; Kim tự tháp kính của bảo tàng Louvre được thực hiện với yêu cầu tạo nên lối vào chính cho phần công trình mở rộng chính hoàn toàn nằm dưới lòng đất để bảo vệ di sản bảo tang Louvre; Trung tâm Văn hóa Pompidou xây trên một khu vực không có giá trị di sản phải bảo tồn.

Cả ba công trình này bị phản đối ban đầu chỉ do lúc đó người dân chưa quen với kiến trúc hiện đại nằm cạnh không gian kiến trúc cổ điển của Paris, chứ không hề có nghĩa người dân ủng hộ cho việc phá các công trình di sản quý giá để hiện đại hóa Paris.

Điển hình là Đề xuất của việc phá bỏ di sản để hiện đại hóa Paris của KTS Le Corbusier (một KTS nổi tiếng thế giới hơn rất nhiều so với ba vị KTS làm 3 công trình trên) gặp sự chống đối mạnh mẽ và bác bỏ hoàn toàn của người dân. Ngày nay, các nhà nghiên cứu văn hóa trên thế giới đều phải công nhận, tuy đây là một đề xuất mang tính đột phá, nhưng lại là điên rồ khi mơ tưởng xây dựng mới như vậy trên nền di sản đô thị Paris. Rất đáng mừng không chỉ cho người dân Paris mà cả cho nhân loại, khi TP Paris đã sớm bác bỏ dự án này.

Do đó, nói một cách thẳng thắn, nếu Đà Lạt chỉ có hai khu di sản chính là (1) Khu di sản phố Pháp và (2) Khu Di sản phố Việt Hòa Bình. Việc nhất quyết phá bỏ di sản để xây dựng mới tại đây chỉ làm lợi cho nhà đầu tư, bất chấp mọi thiệt hại cho giá trị đô thị di sản của Đà Lạt.

Nếu thành phố lại quyết định chỉ giữ di sản phố Pháp, và phá hại khu di sản phố Việt Hòa Bình để làm dự án địa ốc, đây sẽ là một vết nhơ đáng xấu hổ với tiền nhân, của không chỉ người dân Đà Lạt, mà của cả chính quyền trung ương và địa phương, cũng như của những kiến trúc sư Việt Nam.

Hành động phá bỏ di sản này không hề vinh quang mà có thể ví như việc: Đề xuất xây dựng mới Khu đô thị cao tầng trên nền tảng phá bỏ hết di sản khu trung tâm Paris của Le Corbusier; Đập bỏ nhà thờ Notre Dame để xây Tháp Eiffel’ Đập bỏ bảo tàng Louvre để xây một Kim tự tháp kính lớn hơn; Đập bỏ Nhà hát Opéra Garnier để xây Trung tâm Văn hóa Pompidou… mà chắc chắn người dân có văn hóa của Paris không bao giờ cho phép xảy ra, dù với bất kỳ lý do nào!

Đây không chỉ là di sản riêng của Đà Lạt, mà còn là một phần di sản quan trọng của kiến trúc đô thị Việt Nam, rất mong những người quan tâm hãy tiếp tục cùng chúng tôi bảo vệ cho di sản này của Đà Lạt, khuyến nghị chủ đầu tư hãy xây dựng dự án này ở rất nhiều khu đất trống khác ở Lâm Đồng.”  – TS. KTS Ngô Viết Nam Sơn

Xem thêm: