Đề xuất chi 256.000 tỷ đồng để phát triển văn hóa đến năm 2035

Chính phủ đề xuất huy động hơn 256.000 tỷ đồng, chia làm 2 giai đoạn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035.

Ngày 8/10, tiếp tục Phiên họp thứ 38, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035 (Chương trình).

Chương trình tập trung vào các hoạt động thuộc các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật cụ thể gồm: Di sản văn hóa; văn hóa cơ sở; nghệ thuật biểu diễn (âm nhạc, sân khấu, múa…); văn học; mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; điện ảnh; thư viện; giáo dục văn hóa; đào tạo; văn hóa dân tộc (văn nghệ dân gian, văn nghệ các dân tộc thiểu số,…); văn hóa đối ngoại; công nghiệp văn hóa…

Tổng các nguồn lực huy động để thực hiện Chương trình giai đoạn 2025-2030 dự kiến là 122.250 tỷ đồng. Trong đó gồm vốn ngân sách trung ương hỗ trợ trực tiếp ít nhất là 77.000 tỷ đồng (chiếm 63%); vốn ngân sách địa phương khoảng 30.250 tỷ đồng (chiếm 24,6%); vốn huy động hợp pháp khác: khoảng 15.000 tỷ đồng (chiếm 12,4%).

Dự kiến tổng các nguồn lực huy động để thực hiện Chương trình giai đoạn 2031-2035 là 134.000 tỷ đồng.

Thời gian thực hiện Chương trình trong 11 năm, từ năm 2025-2035 và chia làm 3 giai đoạn với 7 mục tiêu tổng quát, 9 nhóm mục tiêu cụ thể, nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ và toàn diện trong phát triển văn hóa và xây dựng, hoàn thiện nhân cách, chuẩn mực đạo đức, bản sắc, bản lĩnh, hệ giá trị con người, gia đình Việt Nam; hội nhập quốc tế và tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát huy sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam…

Đến năm 2030, dự kiến có 80% các đơn vị hành chính cấp huyện có Trung tâm Văn hóa – Thể thao đạt chuẩn, đảm bảo vận hành hiệu quả các thiết chế văn hóa cơ sở cấp xã, thôn; 95% di tích quốc gia đặc biệt và 70% di tích quốc gia được tu bổ, tôn tạo; các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp vào 7% GDP của cả nước; 100% các đơn vị thực hiện hoạt động văn hóa, nghệ thuật thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng các thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4; 100% học sinh, học viên, sinh viên trong hệ thống giáo dục quốc dân được tiếp cận, tham gia hiệu quả, thường xuyên các hoạt động giáo dục nghệ thuật, giáo dục di sản văn hóa…

Thẩm tra, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội đồng ý với sự cần thiết chủ trương đầu tư, cho rằng việc xây dựng chương trình ở thời điểm hiện nay đáp ứng đầy đủ căn cứ pháp lý, khoa học và thực tiễn.

Nêu ý kiến về tổng mức đầu tư, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Lê Quang Mạnh cho hay đây là mức vốn rất lớn so với các chương trình mục tiêu quốc gia. Chương trình mục tiêu văn hóa có ý nghĩa, mục tiêu rất quan trọng, tác động sâu rộng đất nước, con người Việt Nam nên việc bố trí ngân sách là cần thiết. Tuy nhiên, qua thực tế cho thấy khả năng giải ngân trong lĩnh vực văn hóa, đặc biệt chương trình mục tiêu quốc gia trước đây là rất khó khăn.

Ông Mạnh dẫn chứng giai đoạn 2012 – 2015 chương trình mục tiêu 7.968 tỷ đồng, thực tế chỉ thực hiện được 1.786 tỷ đồng. Giai đoạn 2016 – 2020, dự kiến 10.620 tỷ đồng nhưng thực tế bố trí được 2.700 tỷ đồng.

“Đây là lý do chúng tôi quan ngại khi quy mô vốn lớn trong khi thực tiễn không giải ngân được”, ông Mạnh nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị cân nhắc bố trí vốn của năm 2025 vì khi Quốc hội thông qua chương trình đã là tháng 11/2024. “Bố trí được không và có tiêu được không?”, ông Định đặt vấn đề.

Giai đoạn 1 của chương trình (2026-2030) tập trung giải quyết các vấn đề hạn chế, thách thức đặt ra trong thời gian qua, theo ông Định là chưa ổn, đề nghị phải có bước đột phá phát triển. Trong khi đó giai đoạn 2 thuộc kỳ trung hạn lại muộn quá.

Ông Định cho rằng nên tập trung vào công nghiệp văn hóa để tăng nguồn thu, lấy văn hóa nuôi văn hóa.

“Nên giảm bớt vấn đề xây dựng. Tiền bỏ ra xây không biết bao nhiêu cho đủ. Xây xong không phát huy hiệu quả thì không nên xây. Bảo tồn, bảo tàng, di tích thì cần tôn tạo, nhưng xây thêm, xây hoành tráng ra, rồi bỏ không đấy!”, ông Định nói.