Ngân hàng được đề xuất cưỡng chế tài sản khi xử lý nợ xấu

Quốc hội thảo luận dự thảo Luật sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng, đề xuất cho phép ngân hàng cưỡng chế tài sản bảo đảm khi xử lý nợ xấu và khuyến khích phát triển thị trường mua bán nợ.

• Ngân hàng Thế giới: Kinh tế VN dự báo tăng trưởng 6,1% năm 2024, cảnh báo nợ xấu
• Phó Thống đốc NHNN: Nợ xấu đang có xu hướng tăng khá cao

Ngày 29/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng, tập trung vào các giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong xử lý nợ xấu và nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng.

Đề xuất cưỡng chế tài sản bảo đảm

Dự thảo luật đã quy định rõ trình tự thực hiện quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng (TCTD) và tổ chức mua bán, xử lý nợ khi xử lý nợ xấu.

Tuy nhiên, theo bà Huỳnh Thị Phúc, đại biểu Quốc hội đoàn Bà Rịa – Vũng Tàu, dự thảo còn thiếu cơ chế cưỡng chế hành chính trong trường hợp bên bảo đảm cố tình cản trở hoặc không hợp tác bàn giao tài sản. Bà Phúc đề xuất bổ sung quy định này để rút ngắn thời gian xử lý, giảm chi phí và đảm bảo hiệu quả thực thi.

Bà Trần Thị Thu Đông, đại biểu đoàn Bạc Liêu, đồng ý rằng dự thảo đã khẳng định quyền thu giữ tài sản bảo đảm dựa trên thỏa thuận hợp đồng, tôn trọng tự do dân sự.

Tuy nhiên, bà đề nghị bổ sung cơ chế giám sát, yêu cầu có sự chứng kiến của đại diện chính quyền địa phương và cơ quan tư pháp khi thu giữ tài sản có tranh chấp, nhằm đảm bảo minh bạch và tránh lạm dụng.

Tương tự, ông Phạm Văn Hòa, đại biểu đoàn Đồng Tháp, ủng hộ nguyên tắc có vay phải có tài sản bảo đảm và ngân hàng có quyền phát mại tài sản nếu khách hàng không trả được nợ, theo thỏa thuận hợp đồng. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh cần quy định trách nhiệm của TCTD và cán bộ tín dụng.

Ông nêu ví dụ về trường hợp ngân hàng cho vay vượt giá trị tài sản bảo đảm, chẳng hạn tài sản trị giá 1 tỷ đồng nhưng cho vay 1,5 tỷ đồng, dẫn đến khó khăn khi phát mại tài sản chỉ thu hồi được 1 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Hữu Thông, đại biểu đoàn Bình Thuận, cho rằng quy định yêu cầu đại diện UBND cấp xã chứng kiến và ký biên bản thu giữ tài sản bảo đảm chưa phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương, do cấp xã không có thẩm quyền cưỡng chế dân sự.

Ông đề xuất chỉ cho phép thu giữ tài sản khi có thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng, tài sản không tranh chấp và hợp pháp để thu giữ. Đồng thời, ông kiến nghị bổ sung cơ chế giám sát và quyền khiếu nại cho bên bảo đảm.

Ngân hàng Nhà nước khẳng định việc luật hóa quyền thu giữ tài sản bảo đảm giúp bảo vệ quyền lợi ngân hàng, khuyến khích cho vay với lãi suất thấp hơn, từ đó hỗ trợ doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn để phát triển sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, để tránh lạm dụng, dự thảo quy định thu giữ tài sản phải tuân thủ phạm vi, điều kiện, trình tự và thủ tục công khai, minh bạch, đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.

Khuyến khích phát triển thị trường mua bán nợ

Bà Huỳnh Thị Phúc nhấn mạnh thị trường mua bán nợ là một “mảnh ghép” còn thiếu trong hệ sinh thái xử lý nợ xấu. Trong bối cảnh nợ xấu gia tăng, bà đề xuất bổ sung quy định điều chỉnh hoạt động mua bán nợ, nhằm thúc đẩy hình thành quỹ đầu tư vào nợ xấu và đơn giản hóa thủ tục cho các thương vụ quy mô lớn.

Bà cũng lưu ý rằng việc chuyển nhượng dự án bất động sản là tài sản bảo đảm đang gặp “điểm nghẽn” do thiếu văn bản hướng dẫn và sự phối hợp giữa các cơ quan. Bà đề xuất quy định rõ hiệu lực pháp lý của việc chuyển nhượng ngay khi TCTD hoàn tất thủ tục, đồng thời xác định trách nhiệm và thời hạn giải quyết của các cơ quan liên quan.

Quy định về khoản vay đặc biệt

Dự thảo luật bổ sung thẩm quyền của Ngân hàng Nhà nước trong việc quyết định cho vay đặc biệt, bao gồm cả khoản vay có tài sản bảo đảm và không có tài sản bảo đảm, với lãi suất 0%/năm.

Bà Trần Thị Thu Đông nhận định quy định này giúp Ngân hàng Nhà nước xử lý nhanh các tình huống rủi ro hệ thống hoặc khủng hoảng thanh khoản. Tuy nhiên, bà cảnh báo rủi ro từ việc cho vay không có tài sản bảo đảm, do thiếu cơ chế kiểm soát và minh bạch. Bà đề nghị yêu cầu Ngân hàng Nhà nước báo cáo định kỳ với Chính phủ và Quốc hội về các khoản vay đặc biệt, bao gồm đối tượng vay, số tiền, thời hạn và kết quả, đồng thời quy định rõ tiêu chí đối tượng được vay để tránh lạm dụng.