Sở Xây dựng Đồng Nai muốn cải tạo di tích Thành cổ Biên Hòa thành quảng trường

Thành cổ Biên Hòa – di tích cấp quốc gia đang được Sở Xây dựng Đồng Nai đề xuất chỉnh trang không gian, tạo khuôn viên quảng trường.

Biên Hòa rộng nhưng thiếu quảng trường

Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai vừa kiến nghị UBND tỉnh giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với UBND TP. Biên Hòa, Sở VH-TT-DL rà soát, đánh giá hiện trạng và đề xuất giải pháp chỉnh trang không gian theo hướng cải tạo, thiết lập quảng trường tại khu vực thành cổ Biên Hòa.

Nêu lý do cho đề xuất, Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai cho hay do Biên Hòa là đô thị lớn nhưng còn thiếu nhiều thiết chế văn hóa như: nhà hát, trung tâm văn hóa, nhà tang lễ, quảng trường, sân vận động, bao gồm cả nhóm đã xây dựng và chưa được đầu tư xây dựng.

Nguyên nhân được cho là do quy mô dân số lớn trong khi quỹ đất ngày càng hạn hẹp. “Bên cạnh sự hụt hơi của hệ thống hạ tầng, hiện nay, đô thị Biên Hòa cũng đang chịu cảnh “vừa thiếu, vừa yếu” trong việc đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa phục vụ cộng đồng.” – Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai cho hay.

Hiện Trung tâm Hội nghị và tổ chức sự kiện của tỉnh vẫn được xem là quảng trường của đô thị Biên Hòa cũng như tỉnh Đồng Nai, song “quy mô chưa tương xứng với vị thế của một đô thị loại I”. Quảng trường Sông Phố là cách gọi địa danh quen thuộc của người dân, đúng hơn là một bùng binh trung tâm quy mô nhỏ với nhiều dấu ấn lịch sử; Quảng trường Aqua thuộc chủ yếu dành cho cư dân đô thị Aqua…

“Tương lai hy vọng Quy hoạch 325 ha khu vực chuyển đổi Khu công nghệ Biên Hòa 1 thành khu đô thị và trung tâm chính trị hành chính của tỉnh sẽ có không gian tổ chức quảng trường trung tâm, quảng trường nước… Nhưng để biến ý tưởng trở thành hiện thực thì còn cần nhiều quy trình, nguồn lực và thời gian” – theo Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai.

Từ đó, Sở Xây dựng tỉnh đề xuất biến đổi, chỉnh trang không gian Thành cổ Biên Hòa và Quảng trường Sông Phố thành quảng trường, không gian chung cho cộng đồng.

Cải tạo khuôn viên “giống như một căn phòng ngoài trời”

Do đặc tính và lịch sử khu di tích, Sở Xây dựng tỉnh đề xuất tổ chức không gian Thành cổ Biên Hòa theo hình thái quảng trường đóng.

Hiện di tích Thành cổ Biên Hòa hầu như luôn đóng cửa và “dường như bị lãng quên” giữa lòng thành phố, dù được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia (trùng tu vào năm 2014), và là chứng nhân cho hơn 325 năm của thành phố. Đây từng được xem là công trình kiến trúc quân sự lớn thứ nhì ở Nam Bộ, chỉ sau thành Gia Định và là thành cổ duy nhất ở Nam Bộ còn tồn tại đến ngày nay.

Diện tích thành cổ bị thu nhỏ lại đáng kể, phạm vi thành rộng khoảng 18 ha theo các tài liệu ghi chép lại, giảm chỉ còn 1/8 vào năm 1861 dưới thời Pháp trị. Tới hiện tại, diện tích khu đất thành cổ chỉ còn 1 ha.

Khuôn viên thành cổ gồm một dãy nhà 2 tầng bê tông cũ kỹ, luôn đóng cửa, một khoảng đất trống rộng, nền đất được cải tạo và trồng cỏ, 2 tòa nhà tây và đông giữ nhiều nét cổ kính, bên trong chứa nhiều vật dụng bàn ghế, phông bạt, bãng quảng cáo. Kế bên thành là một khu đất rộng mà hiện nay đang là một bãi rác phế liệu.

Tận dụng vị trí đẹp, án ngữ ngay điểm nhìn trục chính đường Phan Chu Trinh nối thẳng đối diện với sông Đồng Nai, Sở Xây dựng tỉnh đề xuất tạo một không gian độc lập của Quảng trường Thành cổ, “giống như một căn phòng ngoài trời”.

Khuôn viên quảng trường được bao bọc bởi mặt tiền các tòa nhà xung quanh và được mở ra thông suốt một tuyến phố Phan Chu Trinh. Cảm giác của quảng trường này là sự gần gũi, nhỏ nhắn, an toàn, nội tâm.

Việc tổ chức lại di tích Thành cổ Biên Hòa thành quảng trường trên được Sở Xây dựng tỉnh cam kết theo nguyên tắc không can thiệp, không tác động trực tiếp đến di tích.

Sở này nêu thêm 2 nguyên tắc, bao gồm việc cải tạo không gian, cảnh quan nhằm tăng giá trị di tích, tăng môi trường kết nối, giáo dục cộng đồng, tham quan, triển lãm tranh ảnh, lịch sử hình thành vùng đất Biên Hòa; không gian quảng trường đủ để thỏa mãn nhu cầu dịch vụ thương mại và văn hóa, kết nối được với các công trình công cộng xung quanh tạo nên được chuỗi các hoạt động phong phú, tránh việc chỉ là không gian dùng cho metting vài lần trong năm.

Sơn Nguyên