Báo cáo của Tổ chức Ân xá Quốc tế: ĐCSTQ lợi dụng tòa án để đàn áp nhân quyền

Ngày 1/10, Tổ chức Ân xá Quốc tế công bố một báo cáo mới, cho thấy hệ thống tòa án Trung Quốc đang có sự đàn áp có hệ thống, biến các luật mơ hồ về an ninh quốc gia và trật tự công cộng thành công cụ “vũ khí hóa” nhằm trấn áp các nhà hoạt động nhân quyền và những người bất đồng chính kiến.

Tổ chức Ân xá Quốc tế đã phân tích 68 vụ án liên quan đến 64 nhà hoạt động nhân quyền ở Trung Quốc, với tổng cộng 102 bản cáo trạng và phán quyết chính thức trong giai đoạn 2014–2024.

Tổ chức Ân xá Quốc tế đã phân tích 68 vụ án liên quan đến 64 nhà hoạt động nhân quyền ở Trung Quốc, với tổng cộng 102 bản cáo trạng và phán quyết chính thức, trong giai đoạn từ năm 2014 đến 2024. Trong số 68 vụ án này, chỉ có một vụ không bị tòa án của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) tuyên án có tội. Ngoại trừ 3 người, tất cả các bị cáo còn lại đều bị kết án từ 1,5 năm đến 19 năm tù giam.

Báo cáo mang tên “Phiên tòa này còn hợp pháp không? Vai trò của tòa án Trung Quốc trong đàn áp các nhà hoạt động nhân quyền”, mô tả chi tiết cách tòa án của ĐCSTQ trở thành công cụ “đóng dấu cao su” để kết án các nhà hoạt động ôn hòa, nhà báo, luật sư và công dân bình thường. Nhiều người bị quy tội chỉ vì phát biểu ý kiến, tham gia hội nhóm hoặc có liên hệ với cộng đồng quốc tế.

Bà Sarah Brooks, Giám đốc Chương trình Trung Quốc của Tổ chức Ân xá Quốc tế, nhận định, các lãnh đạo ĐCSTQ thích tuyên truyền về cam kết hợp tác quốc tế và thượng tôn pháp luật. Nhưng thực tế lại trái ngược: Khi xử lý các vụ án chính trị nhạy cảm, tòa án lại vận hành như công cụ đàn áp, chứ không phải cơ quan bảo vệ công lý.

Bà bổ sung, những người bảo vệ nhân quyền ở Trung Quốc chỉ vì cất tiếng nói, tổ chức hoạt động ôn hòa hoặc giao lưu quốc tế mà bị coi là kẻ thù của nhà nước. Sự dũng cảm của họ phải trả giá bằng tù đày, tra tấn và những phiên tòa dàn dựng.

Hơn 90% các vụ án được nghiên cứu cho thấy tòa án viện dẫn các điều luật mơ hồ, quá rộng và không phù hợp với chuẩn mực quốc tế về an ninh quốc gia hoặc trật tự công cộng. Những cáo buộc phổ biến nhất là “lật đổ chính quyền nhà nước”, “kích động lật đổ chính quyền” và “gây rối trật tự công cộng”.

Các phát biểu trên mạng thường bị coi là bằng chứng “lật đổ chính quyền”, bao gồm bài viết trên blog, bình luận mạng xã hội hay chia sẻ tài liệu nhân quyền. Ngay cả việc nhận phỏng vấn báo chí nước ngoài, đăng bài trên trang web nước ngoài hoặc tham gia tập huấn của tổ chức phi chính phủ quốc tế cũng có thể bị cáo buộc là “cấu kết với thế lực nước ngoài”.

Biến việc thực thi quyền tự do cơ bản thành tội phạm

Tổ chức Ân xá Quốc tế phát hiện tòa án của ĐCSTQ coi các hành vi chỉ trích chính phủ như mối đe dọa an ninh quốc gia.

Một luật sư nhân quyền Trung Quốc nói: “(Chính quyền) có thể biến bất cứ hành động nào của bạn thành hành vi phạm pháp.”

Nghiên cứu cũng cho thấy:

• Các nhà hoạt động bảo vệ lợi ích công nhân bị truy tố chỉ vì giúp công nhân thương lượng tập thể.
• Người dân khiếu kiện bị trừng phạt vì gửi đơn lên cấp trên.
• Các cuộc tụ tập ôn hòa bị kết tội “gây rối trật tự xã hội.”

Liên hệ với quốc tế bị xem là phạm pháp

Hơn một nửa số vụ án được phân tích cho thấy tòa án của ĐCSTQ coi mối liên hệ của các bên với cộng đồng quốc tế là bằng chứng phạm tội. Bị cáo có thể bị kết án “câu kết với thế lực nước ngoài” chỉ vì nhận hỗ trợ nhỏ từ Tổ chức phi chính phủ (NGO), nhận phỏng vấn báo chí nước ngoài hoặc thậm chí thuê máy chủ ở nước ngoài.

Trong một vụ án, chính quyền ĐCSTQ cho rằng việc đăng bài trên website nước ngoài (vốn bị tường lửa Internet Trung Quốc chặn, người dân trong nước không thể truy cập) cũng là hành vi gây rối trật tự công cộng. Trong một vụ án khác, tài liệu chính sách công khai của chính phủ cũng bị coi là “bí mật quốc gia”.

Bà Sarah Brooks nhấn mạnh, việc ĐCSTQ coi hầu như mọi hình thức giao lưu quốc tế là tội phạm là nhằm cắt đứt mối liên hệ của các nhà bảo vệ nhân quyền với thế giới bên ngoài. Đây không phải vấn đề an ninh quốc gia, mà là kiểm soát chính trị thuần túy.

Bà nói việc kết án những người bảo vệ nhân quyền ở Trung Quốc không chỉ ảnh hưởng đến những cá nhân bị đàn áp trực tiếp, mà còn tạo ra hiệu ứng sợ hãi trên toàn xã hội. Bằng cách coi các hoạt động ôn hòa là mối đe dọa an ninh quốc gia, ĐCSTQ muốn trấn áp toàn bộ những tiếng nói bất đồng trong xã hội.

Tước bỏ có hệ thống quyền được xét xử công bằng

Tổ Chức Ân xá Quốc tế phát hiện tất cả 68 vụ án đều vi phạm quyền được xét xử công bằng.

• Toàn bộ 68 bị cáo đều bị giam giữ tùy tiện, nhiều người bị biệt giam hàng tháng và cấm liên lạc với bên ngoài, ít nhất 15 người bị “giám sát tại địa điểm chỉ định”.
• 11 người khai bị tra tấn, nhưng tòa không điều tra mà còn đẩy trách nhiệm chứng minh sang bị cáo.
• Nhiều phiên tòa tuyên bố công khai nhưng lại không cho phép gia đình, báo chí hay nhân viên ngoại giao tham dự với lý do “liên quan đến bí mật quốc gia”.

Trong 68 vụ, có 67 vụ bị cáo bị kết án tù. Nhiều bản án còn kèm theo hình phạt “tước quyền chính trị” (ngăn cấm tham gia các hoạt động chính trị hoặc phát biểu công khai), khiến họ sau khi mãn hạn vẫn không được phát biểu, viết bài hay tổ chức hoạt động.

Tổ Chức Ân xá Quốc tế kêu gọi ĐCSTQ trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho tất cả những người bị giam cầm chỉ vì thực hiện quyền tự do ngôn luận một cách ôn hòa, hội họp hoặc lập hội.

Bà Brooks kết luận: Khi luật sư bị bỏ tù vì bào chữa, người dân bị trừng phạt vì đi khiếu kiện, nhà văn bị giam cầm vì ngòi bút, thì thông điệp từ chính quyền đã rất rõ ràng: Không ai được an toàn. Nhưng các nhà hoạt động nhân quyền Trung Quốc vẫn kiên cường, và cộng đồng quốc tế phải đứng lên ủng hộ họ.

Ngày 26/1/2023, Hiệp hội sinh viên của Đại học Columbia ở New York đã chiếu bộ phim tài liệu “Người biện hộ — Hai mươi năm luật sư nhân quyền Trung Quốc” do tổ chức phi chính phủ “Thay đổi Trung Quốc” (China Change) ở Washington DC. sản xuất.

Từ góc nhìn lịch sử, bộ phim tái hiện một cách cô đọng cuộc đấu tranh gian khổ của các luật sư nhân quyền Trung Quốc vì nhân quyền của người dân nước này dưới sự bức hại của ĐCSTQ trong hai thập kỷ qua, và câu chuyện về sự thăng hoa trong khổ nạn của họ.

Nhà sản xuất Tào Nhã Học cho biết, luật sư nhân quyền Trung Quốc chưa bằng một phần nghìn trong số hàng trăm nghìn luật sư ở Trung Quốc, vì đây là nghề không kiếm ra tiền và chấp nhận rủi ro.

Bộ phim thu thập câu chuyện của 33 luật sư nhân quyền Trung Quốc và các vụ án mà họ đã xử lý, cũng như phỏng vấn một số luật sư, trong đó có nhiều luật sư bị bắt trong vụ “709” vào ngày 9/7/2015, trong số đó có ông Cao Trí Thịnh (Gao Zhisheng).

• 10 năm “Sự kiện 709”: Khó khăn và hy vọng bên trong bức tường của ĐCSTQ
• Vì sao ĐCSTQ đàn áp các luật sư nhân quyền?

Năm 2005, ông Cao Trí Thịnh đã gửi 3 bức thư ngỏ tới các nhà lãnh đạo của ĐCSTQ, yêu cầu chính quyền ĐCSTQ chấm dứt cuộc đàn áp Pháp Luân Công. Vì lý do này, ông đã bị bắt cóc vào năm 2006 và phải chịu sự tra tấn “không cách nào dùng ngôn ngữ để có thể miêu tả”.

Cùng năm đó, ông bị kết án 3 năm vì tội lật đổ nhà nước, hoãn thi hành án 5 năm và nhiều lần mất tích trong 3 năm. Năm 2017, sau khi ông một lần nữa mất tích, đến nay vẫn không rõ sống chết ra sao.