ĐCSTQ tẩy chay Liên hoan phim Kim Mã Đài Loan gây làn sóng chỉ trích

Ngày 7/8 giới chức Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã tuyên bố tạm ngừng gửi tác phẩm điện ảnh và không cho các nghệ sĩ Trung Quốc tham gia Liên hoan phim Kim Mã (Golden Horse Awards) Đài Loan năm 2019. Bình luận về sự kiện này, có đạo diễn Trung Quốc Đại lục chỉ trích quyết định của chính quyền là không phù hợp, cũng có đạo diễn cho rằng điều này phản ánh tâm thái thiếu tự tin vào chính mình của ĐCSTQ.

Đạo diễn Lý An của Ủy ban điều hành Liên hoan phim Kim Mã trên sàn thảm đỏ lễ trao giải Liên hoan phim Kim Mã lần thứ 55 (Ảnh: Getty Images)

ĐCSTQ tẩy chay giải thưởng Kim Mã

Khoảng 8 giờ tối ngày 7/8, tờ Báo Điện ảnh Trung Quốc trực thuộc Cục quản lý nhà nước về Phát thanh và Truyền hình Trung Quốc đăng thông tin trên Weibo cho biết, chính quyền Trung Quốc sẽ tạm ngừng gửi tác phẩm phim ảnh và không cho giới nghệ sĩ Trung Quốc Đại lục tham gia Liên hoan phim Kim Mã lần thứ 56 năm 2019. Tuy nhiên, cơ quan này không nêu rõ lý do.

Hãng thông tấn trung ương Đài Loan (CNA) đưa tin, Giải thưởng Kim Mã của Đài Loan được ví như “Oscar Hoa ngữ”, kể từ kể từ năm 1962 đến nay đã tổ chức tổng cộng 55 lần, năm 1996 bắt đầu chấp nhận cho phim ảnh của Trung Quốc Đại lục tham gia. Theo  Ủy ban điều hành Kim Mã, đăng ký tham gia Giải thưởng Kim Mã lần thứ 56 đã hết hạn vào ngày 31/7. Ngày 1/10, ban tổ chức sẽ công bố danh sách đề cử đồng thời tiết lộ hội đồng giám khảo. Sự kiện chính dự kiến diễn ra vào ngày 23/11.

Nhật báo Thế giới (World Journal) đưa tin, sau khi giành giải tại Liên hoan phim Berlin năm nay, đạo diễn Vương Tiểu Soái của phim “Thiên trường địa cửu” (So Long, My Son) và nam diễn viên chính Trung Quốc Đại lục Hồ Ca cùng nữ diễn viên chính Đài Loan Quế Luân Mỹ của phim “Tụ hội ở nhà ga phía Nam” (The Wild Goose Lake), mặc dù được mời phát biểu tại Giải thưởng Kim Mã năm nay, nhưng sau khi chính phủ Trung Quốc ban hành lệnh cấm đã phải tuyên bố rút lui.

Đài BBC của Anh cho biết, những năm gần đây công nghiệp điện ảnh Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ, trong số năm bộ phim được đề cử phim hay nhất của Giải thưởng Kim Mã năm ngoái thì đến 4 phim thuộc Trung Quốc và chỉ có một phim Đài Loan, còn về đề cử đạo diễn thì cả 5 người đều của Trung Quốc. Do đó, nếu chính quyền Trung Quốc ra lệnh cấm các nhà làm phim Đại lục tham gia Giải thưởng Kim Mã sẽ gây tác động mạnh đối với điện ảnh Hoa ngữ.

Chính phủ Đài Loan cho rằng đây là một tổn thất đối với Đại lục; phát ngôn viên Viện Hành chính Đài Loan Kolas Yotaka đã chỉ trích chính quyền Trung Quốc: “Tự do du lịch cũng hạn chế, tự do xem phim cũng hạn chế. Liệu có cần hạn chế luôn tự do yêu đương?” Bà cho rằng chính trị thuộc về chính trị, nghệ thuật thuộc về nghệ thuật, chính trị không nên đàn áp nghệ thuật, không nên đàn áp tự do ngôn luận của những người làm nghệ thuật.

Ông Trương Tán Ba, một đạo diễn phim tài liệu độc lập người Đại lục, cũng chia sẻ trên Facebook: “Đáng xấu hổ cho Cục Điện ảnh Trung Quốc, hành động kiểu bần cùng… lịch sử sẽ ghi lại mọi việc làm của các người.”

Trước làn sóng dư luận, ông Long Minh Bưu (Long Mingbiao), Phó Chủ nhiệm Văn phòng sự vụ Đài Loan đã phản hồi rằng “Không có chuyện cắt đứt, đó chỉ là tạm hoãn”. Quan chức Đại lục thẳng thắn cho biết rằng việc Trung Quốc đại lục đưa ra quyết định này vì liên quan đến Chính phủ của đảng Dân tiến Đài Loan, còn về việc liệu tình hình có phục hồi lại như cũ vào năm tới hay không thì “để nói sau”.

Gây tranh luận sôi nổi vì thời điểm nhạy cảm

Một số thông tin từ giới công nghiệp điện ảnh và truyền hình Trung Quốc Đại lục cho biết, động thái này của ĐCSTQ không phải là điều bất ngờ, “Mọi người trong nghề đã bàn về chuyện này từ sớm”. Từ cuối tháng 6/2019 không ít người đã nghe nói đến thông tin Cục Điện ảnh Trung Quốc sẽ không cho các nghệ sĩ tham gia Giải thưởng Kim Mã lần này. Lý do của có thể là do lễ trao giải lần này cách thời điểm bầu cử Tổng thống Đài Loan chưa đầy hai tháng, nếu xảy ra hành động đột ngột ở Đài Loan, chẳng hạn như cổ vũ cho các hoạt động biểu tình ở Hồng Kông sẽ khiến giới chức ĐCSTQ không hài lòng.

Tuy nhiên cũng có những học giả theo quan điểm khác, ví như giáo sư Lưu Quốc Thâm của Viện Chính trị thuộc Viện Nghiên cứu Đài Loan tại Đại học Hạ Môn cho rằng “Bối cảnh quan hệ hai bờ hiện không tốt, chính quyền Bắc Kinh cân nhắc tránh để những người có ý mượn nghệ thuật biểu đạt chính trị.” Trong thời điểm nhạy cảm Bắc Kinh buộc phải làm vậy, phải có thái độ thận trọng.

Tuy nhiên đạo diễn nổi tiếng Kevin H.J. Lee của Đài Loan lại nhận định, việc Đại lục không cho phép công dân du lịch cá nhân đến Đài Loan, giờ lại cấm tham gia Giải thưởng Kim Mã, tất cả những động thái này chỉ làm nổi bật tâm thái thiếu tự tin của ĐCSTQ hiện nay, họ liên tục gây áp lực lên chính phủ Đài Loan trước cuộc bầu cử Tổng thống Đài Loan.

Sau lệnh cấm giới nghệ sĩ Trung Quốc đại lục tham gia Giải thưởng Kim Mã, cộng đồng người Hoa ở cả hai bờ đã bị cuốn vào tranh luận sôi nổi.

Chủ tịch Lý An (Ang Lee) của Ủy ban điều hành Liên hoan phim Kim Mã kỳ trước ngay lập tức đã lọt vào danh sách tìm kiếm nóng trên Weibo, một số cư dân mạng Đại lục cho rằng cây cầu nối điện ảnh giữa Trung Quốc Đại lục và Đài Loan do nhà làm phim Lý An gây dựng đã bị phá hủy.

Có cư dân mạng Đài Loan chia sẻ trên Facebook: “Giải thưởng Kim Mã là một cơ hội khác để mọi người biết đến những bộ phim bị Trung Quốc cấm phát sóng, do đó việc tẩy chay lần này không có gì bất ngờ.”

Cư dân mạng Hồng Kông cũng chỉ trích chính quyền của ĐCSTQ là ếch ngồi đáy giếng, “Cấm phim ảnh và nghệ sĩ Trung Quốc đại lục tham gia Giải thưởng Kim Mã Đài Loan à? Đài Loan thực sự hạnh phúc.” “Ủng hộ Giải thưởng Kim Mã, ủng hộ dân chủ!”

Điện ảnh Trung Quốc gia tăng “tự kiểm duyệt”

Trong Lễ trao giải Kim Mã năm ngoái, đạo diễn Phó Du của phim tài liệu hay nhất “Thời thanh xuân của chúng ta ở Đài Loan” (Our Youth in Taiwan), khi phát biểu đã cho biết, tôi hy vọng rằng Đài Loan có thể được thế giới bên ngoài đối xử như một xứ sở độc lập. Phát biểu này đã chạm vào dây thần kinh nhạy cảm của ĐCSTQ, từ đó không ngừng lan truyền thông tin giới chức điện ảnh và truyền hình Trung Quốc ra lệnh cấm điện ảnh Trung Quốc ghi danh tham gia Giải thưởng Kim Mã lần thứ 56.

Dù những thông tin này bị chính quyền Trung Quốc bác bỏ, nhưng sau khi kết thúc thời gian đăng ký Giải thưởng Kim Mã năm nay, Cục Điện ảnh Trung Quốc đã xác nhận lệnh cấm.

Ngoài ra nhiều quan điểm cho rằng vì năm nay trùng với kỷ niệm 70 năm thành lập ĐCSTQ, nhiều tác phẩm điện ảnh và truyền hình Trung Quốc đã bị kiểm duyệt nghiêm hơn. Đài CNN Mỹ đưa tin, gần đây có 4 bộ phim sản xuất tại Trung Quốc Đại lục đã bất ngờ bị thu hồi trước thời điểm chuẩn bị công chiếu. Thông tin chỉ ra rằng cả bốn bộ phim không chạm vào bất kỳ chủ đề cấm kỵ điển hình nào, lý do chỉ vì ngày 01/10 là kỷ niệm 70 năm thành lập ĐCSTQ nên cơ quan kiểm duyệt của ĐCSTQ thấy căng thẳng quá độ.

Ngoài ra còn có vấn đề là giải điện ảnh “Gà trống vàng và trăm hoa Trung Quốc” (Golden Rooster and Hundred Flowers Film Festival) của Hiệp hội Điện ảnh Trung Quốc, năm nay lễ trao giải được tổ chức tại Hạ Môn vào ngày 23/11, vì trùng thời điểm với lễ trao giải Kim Mã nên cũng gây nhiều suy đoán.

Ban tổ chức: Đáng tiếc nhưng việc tổ chức vẫn như thường lệ

Phản hồi trước thông tin này của chính quyền Đại lục, Ban điều hành Giải Kim Mã hôm 7/8 khẳng định: “Nếu sự thật như vậy thì rất tiếc. Hiện tại Giải thưởng Kim Mã đã bước vào giai đoạn đánh giá, mọi hoạt động vẫn sẽ được tổ chức như bình thường, sẽ không để những yếu tố bên ngoài làm thay đổi kết quả sơ tuyển.”

Trong một tuyên bố, đạo diễn Chu Diên Bình, Chủ tịch Quỹ Điện ảnh nhấn mạnh: “Giải thưởng Kim Mã là một sự kiện quan trọng của cộng đồng người Hoa, nếu các nhà làm phim Đại lục không thể tham dự Giải thưởng Kim Mã lần này thì thật đáng tiếc, cánh cửa của chúng tôi không bao giờ đóng lại, hy vọng sớm trả lại điện ảnh cho điện ảnh, đó mới là phúc của giới làm phim Hoa ngữ.”

Ông kêu gọi Trung Quốc chấm dứt dùng yếu tố chính trị can thiệp vào trao đổi văn hóa giữa hai bờ eo biển.

Tuyết Mai

Xem thêm: