Phó TT Mike Pence nhấn mạnh “Mỹ-Trung không tách rời” có ý nghĩa gì?

Hôm 24/10, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence đã có một bài phát biểu quan trọng. Lần đầu tiên ông Mike Pence chính thức phủ nhận việc Mỹ – Trung tách rời liên hệ, biểu đạt một cách rõ ràng chính sách đối với Trung Quốc của chính phủ Trump. 

Đầu tiên, một trong những quan điểm nổi bật nhất và trọng tâm nhất trong bài phát biểu của ông Pence chính là chính thức phủ nhận Mỹ – Trung tách rời nhau. Ông Pence không phải là đang phát biểu kiến giải của cá nhân, mà là đại diện cho chính phủ Trump phát biểu chính sách đối với Trung Quốc.

Tiếp đó, trong phát biểu của mình, rất nhiều chính sách và quan điểm từng nhắc đến trong các lần phát ngôn hay văn kiện trước đó đều được ông Mike Pence đưa ra, ví dụ như lên án ĐCSTQ đàn áp tự do tín ngưỡng, tự do tôn giáo, bành trướng quân sự, chính sách thương mại mang tính cướp đoạt công nghệ, v.v. Chỉ duy nhất là chưa hề chính thức biểu đạt thái độ về việc Mỹ – Trung tách rời nhau. Đây là lần đầu tiên ông công khai phát biểu về vấn đề này.

Trong buổi họp báo trả lời phóng viên hôm 25/10, ông Trump đã nói liên tiếp 3 lần “phát biểu của ông Pence rất tốt”. Điều này cho thấy ông Trump tán đồng với cách nói của ông Pence, cũng đã khẳng định “không tách rời quan hệ” là cơ sở của chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc.

Chính sách Mỹ – Trung không tách rời của ông Pence bao gồm 2 phần. Một mặt, dựa trên cơ sở công bằng để tìm cầu tiếp xúc với Trung Quốc trên các phương diện, không tìm cầu đối kháng với Trung Quốc và ngăn cản Trung Quốc phát triển, thiết lập quan hệ tốt đẹp với cá nhân ông Tập Cận Bình;

Một mặt khác, kiên quyết đối kháng với cách làm vi phạm giá trị phổ quát và quy phạm quốc tế của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) như chà đạp nhân quyền, đàn áp tín ngưỡng tôn giáo, thiết lập phong tỏa mạng Internet, xuất khẩu kiểm duyệt chính trị. Ông Pence phân biệt rõ ràng giữa Trung Quốc và ĐCSTQ. Ông cũng đồng thời nhấn mạnh mối quan hệ cá nhân giữa ông Trump và ông Tập Cận Bình, lên án nghiêm khắc hành vi bức hại dân chúng và hành vi trái với quy phạm quốc tế của ĐCSTQ.

Vậy thì chính sách Mỹ – Trung không tách rời của ông Pence có ý nghĩa quan trọng như thế nào? Từ hiện thực ngắn hạn mà xét, nó có quan hệ đến việc chiến tranh thương mại cuối cùng có phát triển theo mục đích cơ bản là ký kết thỏa thuận hay không. Nếu tìm cầu thoát ly, vậy thì đàm phán và ký kết thỏa thuận cũng không có ý nghĩa gì lớn; chỉ có không tách rời, tìm cầu mối quan hệ dựng lập trên cơ sở công bằng cùng có lợi, thì đàm phán và ký kết thỏa thuận mới có ý nghĩa. Từ mục đích và viễn cảnh của chính sách với Trung Quốc của Mỹ mà xét, không tách rời mới là biểu hiện thiện ý thực sự của Mỹ đối với Trung Quốc. Dùng lời nói của ông Pence thì chính là có mục đích cải thiện mối quan hệ với Trung Quốc, là muốn tạo phúc cho nhân dân hai nước, là muốn Trung Quốc bị ĐCSTQ cai trị chuyển biến thành xã hội tự do pháp trị và cởi mở.

Cũng chính là nói rằng những thiện ý này của Mỹ chỉ có thể thông qua giữ liên hệ với nhau, không thể tách rời, thì mới làm được việc như giúp đỡ người Trung Quốc thoát khỏi chuyên chế của ĐCSTQ, giúp cho người dân Trung Quốc giải thoát khỏi sự nô dịch của ĐCSTQ; còn tách rời, cắt đứt triệt để quan hệ, thì bằng như đặt người Trung Quốc vào cảnh khốn khó và khổ nạn mà không quản nữa, thấy chết mà không cứu thì có phải là thiện ý?

Từ góc độ của ông Trump, loại bỏ liên hệ và cải thiện quan hệ, tạo phúc cho nhân dân hai nước, là hai việc trái ngược nhau. Còn muốn làm được việc đưa tay ra để kéo người khác, thì cũng cần giữ lại các biện pháp kìm hãm như gây áp lực, chế tài, và điều này chỉ có thể thực hiện được khi không tách rời quan hệ. Nói rằng cơ chế chấp hành là điều quan trọng trong thỏa thuận thương mại, vậy nếu tách rời thì thi hành cơ chế chấp hành như thế nào?

Thực ra, chính sách Mỹ – Trung không tách rời của ông Pence cũng đã xóa bỏ một giải thích sai trước đó. Từ lâu vẫn luôn có sự hiểu sai rằng, việc Mỹ – Trung tách rời quan hệ thì có thể trực tiếp làm tan rã ĐCSTQ, giải thể ĐCSTQ. Nhưng thực tế không như vậy, từ năm 1949 đến hết thời kỳ Cách mạng Văn hóa, trong thời gian gần 30 năm, chính là khoảng thời gian gần như Mỹ – Trung tách rời toàn diện. Nhưng ĐCSTQ cũng không đơn thuần vì Mỹ – Trung tách rời quan hệ mà sụp đổ.

Đương nhiên hiện nay rất khó để quay trở lại trạng thái cách biệt với thế giới như thời bao cấp dùng tem phiếu thực phẩm, tem phiếu vải. Nhưng lịch sử xác thực đã chứng minh, trạng thái tách rời đơn thuần không khiến cho ĐCSTQ sụp đổ. Hiện tại, trên cơ sở mối liên hệ Mỹ – Trung rộng rãi liệu có thể thực sự hoàn toàn tách rời nhau, Mỹ  – Trung tách rời liệu có phải là các nước khác cũng sẽ tách khỏi quan hệ với Trung Quốc, đây là điều không thể biết trước.

Cũng cần nhắc tới một điểm: Mỹ – Trung không tách rời mà ông Pence nói là chỉ Mỹ và Trung Quốc không tách rời, chứ không phải là chỉ Mỹ và ĐCSTQ không tách rời. Mỹ và ĐCSTQ về cơ bản là không có sự móc nối với nhau, thế giới tự do vẫn luôn coi ĐCSTQ như tai họa “hồng thuỷ mãnh thú”, xã hội phương Tây trước nay luôn ngăn chặn ĐCSTQ.

Cuối cùng, ông Pence phát biểu về chính sách đối với Trung Quốc trước khi diễn ra Hội nghị Trung ương 4 ĐCSTQ, điều này tuyệt đối không phải là ngẫu nhiên. Đây là đang nói với ông Tập Cận Bình và ông Lưu Hạc: Mỹ đã vươn tay ra, nếu phía Trung Quốc có thể tiếp nhận thỏa thuận về cải cách kết cấu, thì Mỹ – Trung có thể khởi động tương lai mới.

Đương nhiên ông Trump thấy rõ được vấn đề ký kết thỏa thuận thương mại để giải quyết chiến tranh thương mại cũng sẽ là chủ đề quan trọng của Hội nghị Trung ương 4. Đây là ông Trump thông qua ông Pence nhắc nhở ông Tập Cận Bình trong thời điểm quan trọng của chiến tranh thương mại, cũng chính là tạo ra áp lực lớn hơn cho phe Giang Trạch Dân. Dù vậy điều này cũng phải dựa vào ông Tập Cận Bình từ bỏ tình cảm bảo vệ đảng thì mới khởi tác dụng.

Nhìn chung, phát biểu của ông Pence là một tuyên cáo chính sách đầy thiện ý với Trung Quốc, đồng thời cũng mang nguyên tắc, kết hợp giữa chiến lược lâu dài và thực tế, trí tuệ song toàn. Cuối cùng ông Pence dùng một câu nói cổ của Trung Quốc: Nhân kiến nhãn tiền, Thiên kiến cửu viễn (Con người nhìn cái trước mắt, Thần nhìn cái lâu dài). Ông Pence tin rằng tương lai tốt đẹp của quan hệ Mỹ – Trung là ân điển của Thần, thực tế chính là đã nói ra nguyên nhân căn bản nhất về việc Mỹ – Trung không thể tách rời.

Lý Thiên Tiếu

Xem thêm: