Từ Phong trào Giấy trắng đến Hoa tươi, chính quyền Tập đang đối mặt với sự hỗn loạn

Đã hơn một năm kể từ khi Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 20 của Đảng Cộng sản Trung Quốc kết thúc đầy kịch tính với việc cựu Tổng Bí thư Hồ Cẩm Đào được hộ tống khỏi hội trường, ông Tập Cận Bình tái đắc cử lãnh đạo đảng lần thứ hai và lãnh đạo một nhóm bao gồm phần lớn là thân tín của ông. Các nhà phân tích cho rằng một trong những xu hướng trong năm qua là uy tín của ông Tập bị ảnh hưởng nghiêm trọng; xu hướng thứ hai là khủng hoảng kinh tế ngày càng sâu sắc và bất mãn xã hội ngày càng gia tăng.

Trong năm qua, nếu tính từ thời điểm ông Bành Lập Phát giăng biểu ngữ trên cầu Tứ Thông ở Bắc Kinh, ông Tập Cận Bình và sự cai trị độc tài của chế độ ĐCSTQ đang nắm quyền (đối thủ và những người chỉ trích gọi đó là chế độ chuyên chế, chính phủ tồi tệ, hay chính phủ khắc nghiệt) đã gây ra một số cuộc biểu tình dân sự tự phát, trong đó có “Phong trào Giấy trắng” để bày tỏ yêu cầu chính trị, và “Phong trào Hoa tươi” mượn việc tưởng niệm ông Lý Khắc Cường để thể hiện sự bất bình, căm phẫn mạnh mẽ của người dân.

Thay đổi lớn nhưng ngược hướng

“Những thay đổi lớn chưa từng thấy trong một thế kỷ” là kết luận được ông Tập Cận Bình đưa ra vào cuối năm 2017. Sau đó, “những thay đổi lớn” trở thành thuật ngữ thường xuyên được ông và bộ máy tuyên truyền của ĐCSTQ nhắc đến, về sau có thêm “Trung Quốc hiện đang trong thời kỳ phát triển tốt nhất kể từ thời cận đại” và “xu thế lớn Đông thăng Tây giáng”. Vào tháng 8/2021, tạp chí “Cầu Thị” của ĐCSTQ đã viết một bình luận có ký tên “Học và thực hành mọi lúc”, nói rằng “những bài trình bày phân tích quan trọng này của Tổng Bí thư làm chấn động và thức tỉnh”.

Tuy nhiên không lâu sau đó, ông Phó Mộng Tư (Fu Mengzi), học giả tại Viện Quan hệ Quốc tế Đương đại Trung Quốc trực thuộc Bộ An ninh Quốc gia ĐCSTQ, đã có bài viết thừa nhận “xu hướng Đông thăng Tây giáng chững lại, hiện trạng Tây mạnh Đông yếu khó có thể thay đổi hoàn toàn trong thời gian ngắn”.

Đánh giá xu hướng phát triển chính trị, kinh tế và xã hội của Trung Quốc sau sự kiện kháng nghị giăng biểu ngữ trên cầu Tứ Thông ngay trước Đại hội toàn quốc lần thứ 20 của ĐCSTQ, nhiều diễn biến trên thực tế rõ ràng trái ngược với cái gọi là những thay đổi lớn mà chính quyền mong đợi và thúc đẩy. Chính quyền Bắc Kinh dường như đã phát triển thành một “sự thay đổi lớn ngược”, hay còn có thể gọi là “sự hỗn loạn lớn”.

Bình luận: Gậy cảnh tỉnh từ sự kiện cầu Tứ thông

Ông Bành Lập Phát, một người biểu tình trên cầu Tứ Thông, được gọi là “anh hùng đơn độc”, yêu cầu bãi công, bãi khóa, bãi miễn Tập Cận Bình của ông trong dịp Đại hội toàn quốc lần thứ 20 của ĐCSTQ đã không được thực hiện ngay lập tức. Tuy nhiên, một tháng rưỡi sau, các cuộc biểu tình bằng giấy trắng trên đường phố Thượng Hải đã được đám đông hưởng ứng, các khẩu hiệu “Tập Cận Bình hạ đài!” và “ĐCSTQ hạ đài!” được truyền thông quốc tế đưa tin rộng rãi, và điều này thực sự gây chấn động thế giới.

Trong nhiều hoạt động đoàn kết trong và ngoài nước trong Phong trào Giấy trắng, người dân cũng ngạc nhiên khi nhìn thấy và nghe thấy dòng chữ “Bốn điều muốn, bốn điều không muốn” do ông Bành Lập Phát viết trên biểu ngữ và hô vang qua loa, điều này không chỉ có thể phản ánh chân thực dân ý, mà còn là khẩu hiệu hấp dẫn.

Ông Vương Đan, một nhà khoa học chính trị và cựu lãnh đạo phong trào sinh viên Bắc Kinh, nói với VOA hơn một năm trước rằng vụ giăng biểu ngữ biểu tình của Bành Lập Pháp có ý nghĩa rất lớn và phản ánh dân ý của toàn Trung Quốc, đối với ông Tập Cận Bình thì chính là lời cảnh báo và điềm xấu.

Chưa đầy một tháng rưỡi sau cuộc biểu tình cầu Tứ Thông, một phong trào giấy trắng toàn quốc đã diễn ra, cuộc biểu tình quần chúng quy mô lớn này, do thanh niên và sinh viên làm chủ thể, đã buộc ông Tập Cận Bình phải rút lại mệnh lệnh đã ban hành, đây là lần đầu tiên kể từ khi ông Tập lên cầm quyền, cũng chính là chính sách phòng dịch Zero-COVID linh động mà ông gọi là kiên trì không lay động.

Vương Đan: Hai xu hướng khủng hoảng kinh tế và bất mãn xã hội

Ông Vương Đan gần đây đã chỉ ra rằng một năm sau khi ông Tập Cận Bình tái đắc tại Đại hội 20, xã hội Trung Quốc xuất hiện hai xu hướng phát triển rõ ràng.

Ông nói: “Có hai xu hướng phát triển rõ ràng. Một là sau khi Tập Cận Bình tái đắc cử, danh tiếng cá nhân của ông ấy có thể nói là đã giảm sút đáng kể trong lòng người dân Trung Quốc. Nó không được cải thiện vì ông ấy tái đắc cử mà ngược lại. Vì vậy, cho dù đó là Phong trào Giấy trắng kêu gọi ông Tập Cận Bình từ chức, hay cái gọi là Phong trào Hoa tươi sau này để tưởng nhớ ông Lý Khắc Cường, đều phản ánh ác cảm đối với cá nhân ông Tập Cận Bình. Vì vậy, tôi nghĩ bây giờ chúng ta có thể rút ra kết luận, có thể nói rằng danh tiếng của ông Tập Cận Bình trong người dân gần như đã chạm đáy. Về tình hình của ông ấy trong đảng, chúng ta không biết nhiều, nhưng cũng không thể nào có danh tiếng rất cao. Tôi nghĩ đây là một xu hướng rõ ràng.”

Xu hướng thứ hai được ông Vương Đan lưu ý là cuộc khủng hoảng ngày càng nghiêm trọng về phương diện kinh tế.

Ông nói: “Tôi nghĩ cuộc khủng hoảng cơ bản đằng sau tất cả những cuộc khủng hoảng này là sự phát triển kinh tế. Trong một hệ thống như của Trung Quốc, miễn là nền kinh tế có thể duy trì một dạng tăng trưởng thì mọi mâu thuẫn đều có thể được che đậy. Từ tình hình hiện tại chúng ta thấy, dòng vốn nước ngoài chảy khỏi Trung Quốc quy mô lớn này hoàn toàn không thể ngăn được. Loại tiêu dùng trong nước này cũng không thể làm khỏi sắc được. Hai yếu tố này đã dẫn đến nền kinh tế Trung Quốc, từ bất động sản đến khủng hoảng nợ, v.v. Khủng hoảng này ngày càng sâu hơn. Vì vậy, nếu nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục suy giảm hoặc nếu tình trạng trì trệ kéo dài và tỷ lệ thất nghiệp cao thì tất cả các cuộc khủng hoảng khác có thể khó che đậy. Vì vậy, tôi cho rằng miễn là nền kinh tế Trung Quốc không phục hồi trở lại ở một mức độ nhất định, thì những thách thức mà ông Tập Cận Bình gặp phải trong tương lai sẽ ngày càng nhiều.”

Tiền đề của Phong trào Giấy trắng

Trước thềm Đại hội toàn quốc lần thứ 20 của ĐCSTQ, trước khi đến cầu Tứ Thông một mình, ông Bành Lập Phát đã tweet: “Hãy để nhà độc tài Tập Cận Bình biết rằng trên con đường truy cầu tự do, vùng đất Trung Hoa rộng lớn có nam nhi”.

Trước đó, 3 đảng viên kỳ cựu của ĐCSTQ đã đề xuất với Đại hội 20 của ĐCSTQ phản đối việc sùng bái cá nhân, đồng thời công khai chất vấn tính vi hiến của “đảng lãnh đạo tất cả mọi việc”. Ngoài ra còn có một số nhà hoạt động cổ vũ “cộng hưởng dân tộc”, “Cách mạng nhà vệ sinh”, “Phong trào toàn quốc lật đổ Tập và cứu nước”, “Hàng triệu chữ ký đẩy Tập hạ đài” và “Thư thỉnh nguyện khuyên rút lui” viết cho Tổng Bí thư Tập Cận Bình, cũng như sự xuất hiện của “Phong trào tam phản mới”, được cho là do những người theo chủ nghĩa cải cách trong ĐCSTQ khởi xướng và có sự tham gia của đông đảo công chúng, tức là phong trào quần chúng “chống xét nghiệm axit nucleic, chống phong tỏa và chống đi lùi”. Một số nhà bất đồng chính kiến ​​​​ở nước ngoài cũng phát động chiến dịch thư ngỏ toàn cầu mang tên “Thư gửi Đại hội 20 ĐCSTQ, bãi miễn và xét xử Tập Cận Bình”. Những tiếng nói và hoạt động dân sự này cũng được một số nhà bình luận trên mạng coi là khúc dạo đầu và tiền thân gián tiếp của Phong trào Giấy trắng.

Cái chết đột ngột của ông Lý Khắc Cường dẫn đến phong trào hoa tươi

Ngày 27/10, cựu Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường qua đời đột ngột và đầy bí ẩn, chưa đầy 7 tháng sau khi rời nhiệm sở trước khi đến tuổi nghỉ hưu bất thành văn do ĐCSTQ quy định. Cái chết của ông đã gây ra một cú sốc lớn ở Trung Quốc và nước ngoài, đồng thời khiến ông Tập Cận Bình và thân tín của ông đối mặt với nghi ngờ mạnh mẽ của công chúng về việc lên kế hoạch mưu hại [ông Lý Khắc Cường].

• Quan chức cảnh sát vũ trang Thượng Hải bị đồn ‘đầu độc’ cựu Thủ tướng Lý Khắc Cường

Trong một thời gian, cả trên mạng và ngoài đời thực, những tiếng la hét nghi ngờ và đám đông đưa tang đã tạo thành cảnh tượng ngoạn mục, chỉ riêng xung quanh nơi ở cũ của ông Lý Khắc Cường ở Hợp Phì (tỉnh An Huy) và Trịnh Châu (tỉnh Hà Nam), đã có biển hoa rộng lớn, rất nhiều người người đến viếng ông. Những điếu văn tưởng nhớ ông Lý Khắc Cường và châm biếm ông Tập Cận Bình, cũng như đêm Halloween ở Thượng Hải nơi những nam nữ thanh niên mặc vòng hoa viếng và hóa trang biển báo đường phố ghi dòng chữ “Tôi rất muốn bạn chết” cuối tháng 10. Cả hai đều được coi là phần tiếp theo của Phong trào Giấy trắng, khiến chính quyền vô cùng lo lắng, trong cơn hoảng loạn, họ huy động quản trị viên mạng xóa bài và cấm tài khoản, đồng thời triển khai cảnh sát, quản lý đô thị và những người được gọi là tình nguyện viên để thực hiện kiểm soát tại hiện trường. Mặc dù vậy, các hoạt động tự phát của người dân để tưởng nhớ ông Lý Khắc Cường vẫn tiếp tục cho đến đầu tháng 11 thì bị chính quyền cưỡng bức dừng lại.

• RFA: Cảnh sát Thượng Hải bắt giữ điều tra nhiều người hóa trang Halloween
• Giới trẻ Trung Quốc hóa trang Halloween để trút ‘bầu tâm sự’
• Người Trung Quốc tổ chức Halloween tưng bừng, hóa trang châm biếm nhà cầm quyền

Cư dân mạng “Chu Quân” đã đăng bài trên mạng xã hội X (trước đây là Twitter) rằng cái chết của ông Lý Khắc Cường đã khiến một lượng lớn người gửi hoa để bày tỏ lời chia buồn, nói rằng: “Việc nâng cao người chết để gây áp lực cho người sống là lựa chọn tự nhiên của người dân để bày tỏ sự bất mãn với thời đại ngột ngạt hiện tại và với ông Tập Cận Bình, nếu không, chúng ta có thể làm gì ở Trung Quốc, nơi cứ 10 mét lại có camera giám sát? Đời người chỉ kéo dài vài chục năm, và không ai có nghĩa vụ phải được chôn vùi trong im lặng của thời đại này. Phải làm việc gì đó, những điều này nên được coi là hy vọng của Trung Quốc.”

Những lời kêu gọi chống độc tài và chấm dứt chế độ chuyên chế đang gia tăng

Các nhà quan sát gần đây nhận thấy rằng ngoài Đảng Dân chủ Trung Quốc và các tổ chức ủng hộ dân chủ khác hoạt động ở nước ngoài, cũng như các phong trào Tây Tạng và Duy Ngô Nhĩ lưu vong, còn có các sáng kiến ​​như “Thượng Hải độc lập”, “Phúc Kiến độc lập”, “Mãn Châu phục quốc”, và các nhóm hoặc nhà hoạt động xã hội dân sự ở nước ngoài đã xuất hiện trên các nền tảng xã hội và địa điểm công cộng ở nước ngoài trong tình hình hỗn loạn hiện nay. Nhiều hoạt động nêu trên nhằm công khai kích động lật đổ chính quyền Tập Cận Bình và chủ trương ly khai hoặc quân chủ lập hiến vẫn còn ở giai đoạn sơ khai, nhưng với tư cách là các lực lượng đối lập hiện có hoặc tiềm năng, chúng ít nhiều đang trong quá trình tạo dựng dư luận chống lại chính quyền độc tài Tập Cận Bình và đóng một vai trò nhất định.

Các nhà hoạt động dân chủ ở nước ngoài như Ngụy Kinh Sinh, Vương Đan, Vương Quân Đào, v.v, cũng đưa ra sáng kiến ​​tổ chức “Hội nghị các vấn đề nhà nước” ở Los Angeles khi ông Tập tham dự hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC) ở San Francisco, Mỹ, để “thảo luận về kế hoạch chấm dứt chế độ chuyên chế và tạo ra một Trung Quốc dân chủ”.

• Ông Tập thăm Mỹ: Tiếp tục xung đột bạo lực giữa người biểu tình và người ủng hộ

Nhìn về năm mới, ông Vương Đan cho rằng ngày càng có nhiều người Trung Quốc sử dụng tình huống xảy ra bất ngờ để bày tỏ sự bất bình.

Ông nói: “Tất nhiên đây không phải là điều chúng ta có thể đoán trước được vào lúc này. Nhưng cái chết đột ngột của ông Lý Khắc Cường đã gây ra một làn sóng bất mãn trong xã hội, phản ánh rằng sự bất mãn này đang âm ỉ liên tục, vì vậy trong tương lai năm 2024, cá nhân tôi nghĩ đây là tình huống mà chúng ta sẽ chứng kiến ​​ngày càng nhiều sự bất mãn xã hội này. Tôi cũng muốn nhấn mạnh rằng bản chất của bất kỳ cuộc khủng hoảng nào đều là cuộc khủng hoảng kinh tế của nó”.