20 câu trích dẫn kinh điển từ Bắc Sử

Bắc Sử do Lý Diên Thọ soạn vào triều đại nhà Đường. Đây là bộ sử theo thể loại ký truyền, gồm 100 quyển, bao gồm 12 quyển bản kỷ và 88 quyển liệt truyện. Bộ sử này bắt đầu từ năm thứ nhất Đăng Quốc thời Bắc Ngụy (386) và kết thúc vào năm thứ hai Nghĩa Ninh thời Tùy (618), ghi chép về lịch sử của 6 triều đại Bắc triều: Bắc Ngụy, Tây Ngụy, Đông Ngụy, Bắc Tề, Bắc Chu và Tùy, kéo dài 233 năm.

Lý Diên Thọ trong Bắc Sử·Tự Truyện đã viết: “Từ đây ngoài 8 đại chính sử, bổ sung tạp sử, những gì trong chính sử không có, trên nghìn quyển, đều được biên vào”. Nội dung Bắc Sử có phần vượt trội hơn Nam Sử, vì cha con Lý Diên Thọ đều là người phương Bắc, quen thuộc hơn với lịch sử, phong tục, và con người của Bắc triều.

Sử gia Vương Minh Thịnh thời Thanh nhận xét: “Nhìn vào Bắc Sử ghi chép về Cao Dương, những hành vi tàn bạo của ông ta, may mắn có Bắc Sử ghi lại, đó là công lao của Lý Diên Thọ.”

Sử gia Tư Mã Quang thời Tống nói: “Mới biết sách của Lý Diên Thọ cũng là sử sách hay của thời gần đây. Mặc dù trong việc ghi chép những chuyện vui, giễu cợt nhỏ, không gì là không ghi chép, nhưng kể chuyện lại ngắn gọn, so với các chính sử của Nam Bắc, không có từ ngữ rườm rà hay thô tục. Tôi thầm nghĩ sau Trần Thọ, chỉ có Diên Thọ là có thể so sánh được”.

Dưới đây là 20 câu trích dẫn từ Bắc Sử.

1. Cung kiệm phúc chi dư, ngạo sĩ họa chi cơ

Sự tôn trọng và tiết kiệm là phương tiện mang lại phước lành và may mắn, trong khi sự kiêu ngạo và phung phí là nguyên nhân dẫn đến tai họa.

2. Đại thất chi cấu, phi nhất mộc chi chi; đế vương chi công, phi nhất sĩ chi lược

Cấu trúc của tòa nhà lớn không chỉ dựa vào một cành cây, công lao của đế vương không chỉ dựa vào một kế sách của một người. Những thành tựu lớn đều là kết quả của sự đóng góp từ nhiều yếu tố và nhiều người, chứ không phải chỉ dựa vào một cá nhân hay một yếu tố duy nhất.

3. Cư cao nhi tất nguy, mỗi xử mãn nhi phòng dật

Khi ở vị trí cao, bạn phải nhận thức được nguy hiểm, và khi mọi thứ phát triển đến mức cực đoan, bạn phải ngăn chặn chúng đi theo hướng ngược lại.

4. Hành sinh vu kỷ, danh sinh vu nhân

Hành vi và cách ứng xử của một người do chính họ quyết định, còn danh tiếng và uy tín của người đó do người khác đánh giá và ban tặng.

5. Qua điền lý hạ, cổ nhân sở thận

Ở ruộng dưa và dưới gốc cây mận, người xưa đặc biệt cẩn thận để tránh gây nghi ngờ là mình trộm lấy quả của người khác.

6. Chí thượng di giản, đạm vu vinh lợi

Tư tưởng giản dị, chân chất, không ham danh lợi, tiền tài.

7. Lý tuy vạn biến, khả dĩ nhất quan; lai sự tuy huyền, dịch dĩ vãng bặc

Mặc dù mọi thứ luôn thay đổi, nhưng mục đích cơ bản của chúng vẫn như vậy; mặc dù các sự kiện trong tương lai vẫn chưa chắc chắn, nhưng sự phát triển của chúng có thể được suy ra thông qua kinh nghiệm trong quá khứ.

8. Vi quốc chi bản, tại hồ trung tín; cổ nhân khứ thực khứ binh, tín bất khả thất, quốc gia hưng phế, mạc bất do chi

Nền tảng của một quốc gia nằm ở lòng trung thành và uy tín. Người xưa thà từ bỏ lương thực và vũ khí chứ không muốn mất uy tín. Sự hưng thịnh và suy tàn, sự tồn tại và diệt vong của một quốc gia đều liên quan đến điều này.

9. Lương ngọc vị phẫu, dữ ngõa thạch tương loại; danh ký vị trì, dữ nô mã tương tạp

Một viên ngọc đẹp, trước khi cắt ra, trông rất giống ngói và đá; một con ngựa tốt, khi không chạy, trông giống như một con ngựa xấu.

10. Thẩm nhi hậu phát, do vị vi vãn

Hành động sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, dù hành động đó có diễn ra muộn hơn một chút.

11. Quan tỉnh tắc sự tỉnh, sự tỉnh tắc nhân thanh; quan phiền tắc sự phiền, sự phiền tắc nhân trọc

Nếu số lượng quan viên giảm, thì sự việc cũng sẽ giảm theo. Nếu sự việc giảm, thì cuộc sống của người dân sẽ yên tĩnh hơn. Ngược lại, nếu số lượng quan viên quá lớn, thì sự việc sẽ trở nên phức tạp. Nếu sự việc phức tạp, thì cuộc sống của người dân sẽ trở nên hỗn loạn.

12. Xứng đà tuy tiểu áp thiên cân

Mặc dù quả cân có kích thước nhỏ nhưng lại đo được khối lượng lớn. Không thể coi thường người, xem thường sự vật.

13. Quân tử lập thân, tuy vân bách hành, duy thành dữ hiếu tối vi kỳ thủ

Mặc dù có nhiều phương diện về tính cách mà một người quân tử cần phải rèn luyện tu dưỡng, nhưng lòng trung thành và lòng hiếu thảo là quan trọng nhất.

14. Tích thiện tam niên, tri chi giả thiếu, vi ác nhất nhật, văn vu thiên hạ

Nếu bạn làm việc thiện trong một thời gian dài, chỉ một số ít người biết về điều đó; nhưng nếu bạn làm việc xấu trong một ngày, thì mọi người đều sẽ biết về điều đó.

15. Thiên kim khả thất, quý tại nhân tâm

Ngàn tiền có thể mất, nhưng quý ở tấm lòng. Tiền bạc tuy quan trọng nhưng có thể mất đi. Tuy nhiên, tấm lòng và tâm ​​của con người lại vô cùng quý giá, một khi mất đi thì khó có thể lấy lại được.

16. Bất ái kỳ thân, khởi năng cập vật

Một người ngay cả cha mẹ mình cũng không trân trọng thì làm sao có thể trân trọng những thứ khác?

17. Canh tắc vấn điền nô, quyên tắc vấn chức tỳ

Về việc làm nông, hãy hỏi những người làm nông; về việc dệt vải, hãy hỏi những người dệt vải.

18. Đại trượng phu ninh khả ngọc toái, bất năng ngõa toàn

Đại trượng phu thà chết vì chính nghĩa còn hơn sống nhục nhã.

19. Kinh sư dịch cầu, nhân sư nan đắc

Dễ dàng tìm thấy một người thầy chỉ truyền đạt kiến ​​thức, nhưng rất khó tìm thấy một người thầy không chỉ có thể truyền đạt kiến ​​thức mà còn có thể truyền đạo làm người.

20. Thành lập chi nan như thăng thiên, phúc trụy chi dịch như liệu mao

Thành công khó như leo lên trời, thất bại dễ như lửa đốt tóc.

Minh Tú biên tập

Xem thêm:

• 10 câu của người già nói rõ tài vận trong đời người

Mời xem video: