“Chia sẻ với các bạn già”

Sau cùng thì “Chia sẻ với các bạn già” cũng đang nằm ở nhà in. Sách dày 275 trang, khổ 13 x20.5

Sách này tôi nhượng quyền cho nxb Phụ Nữ. Tác giả được tặng 10 quyển, không đủ để tôi tặng những người người đã góp ý và giúp hoàn thành sách. Tôi phải đặt mua thêm một mớ sách để vừa biếu, vừa bán lại (có chữ ký) cho một số bạn đọc facebook thân thiết lâu nay.

Tôi chỉ chủ động được phần: Layout sách do Ngữ Yên Trần Công Khanh làm, còn hình bìa là của Hạnh Khuê, cháu ngoại tôi.

Tôi chưa có sách trong tay, nên chưa biết giá bán bao nhiêu. Giá cả do nxb Phụ Nữ quyết định. Nghe nxb nói, chủ nhật 21 tháng 12 tới sẽ ra mắt sách. Tôi chưa biết địa điểm và giờ giấc.

Tôi post dưới đây phần “Đôi lời” và Mục lục – Hẹn gặp ở buổi ra mắt sách để tán nhảm tuổi già.

Đôi lời

Tôi viết loạt bài “Chia sẻ với các bạn già” chỉ nhằm chia sẻ với các bạn cùng thế hệ tôi, hoặc ít ra là thế hệ đứng sát sau tôi, cũng được xếp vào chữ “thọ” rồi. Họ ít nhiều đã từng nếm mùi ăn độn.

Thế hệ tôi, còn phải thêm gánh nặng mưu sinh vì bổn phận, nên ăn uống lung tung, bất cần thân thể suốt cả thời gian dài. Sống được tới 60 là giỏi. Tới 70 thì coi như bonus trời cho.

Cái giá trời cho, nhưng thân xác phải trả giá, bệnh tật đủ thứ. Sợ nhất là đầu óc lúc quên lúc nhớ, bệnh tật không tự chăm sóc được bản thân, làm phiền con cháu. Nước mắt chảy xuôi thì được, nhưng hứng vài giọt nước chảy ngược, thì… tủi thân già.

Ngồi cà phê với nhau, kẻ than tê tay, người đau khớp gối, vọp bẻ về đêm, khó ngủ. Ai cũng mang đủ chứng bệnh, người bệnh này, người bệnh khác. Ở tuổi chúng ta, chắc ai cũng đều “hân hạnh” mắc ít nhất một bệnh do rối loạn chuyển hóa: huyết áp, mỡ máu, tiểu đường. Có khi “combo” luôn trọn gói. Đó là những bệnh mạn tính.

Bệnh mạn tính không thể chữa khỏi đâu bạn. Nhưng có thể kiểm soát tốt – nếu biết tuân thủ điều trị và điều chỉnh lối sống. Điều trị là việc của bác sĩ. Tuân thủ điều trị và điều chỉnh lối sống là do bạn. Chắc là phải uống thuốc suốt đời rồi. Đừng tưởng khỏi bệnh mà ngưng thuốc. Nếu không, bệnh này sẽ hỗ trợ bệnh kia để… “đồng tiến”. Thực phẩm chức năng, hay thần dược, thảo dược gì đó không ăn thua gì đâu, đừng tin quảng cáo.

Đi bác sĩ, nếu là bác sĩ giỏi, ít khi họ dám chữa khỏi triệt để (trừ trường hợp thật cần thiết). Sao vậy?

Uống thuốc vừa lợi, vừa hại. Bác sĩ phải cân nhắc, lợi nhiều hơn hại, nên mới kê toa. Chữa triệt để bệnh này, thì bệnh kia nặng hơn. Mà người già thì đủ chứng bệnh, gan thận rệu rạo. Bác sĩ đâu dám kê toa tới bến. Bác sĩ lão khoa ít khi chạy theo con số. Chữa tiểu đường, mà đòi HbA1c xuống 6 hay 6,5, trong khi kháng insulin thì người già tầm cỡ chuyên nghiệp rồi. Huyết áp tâm thu đòi 110 – 120mmHg, như bọn trẻ sao được, khi mà mạch máu hết muốn đàn hồi.

Mục đích của bác sĩ là chữa bệnh cho người già để kéo dài sự sống, và chất lượng sống. Buồn vậy đó! Sống bonus thì đành chịu. Quỹ thời gian còn lại của chúng ta, ngày càng hẹp. Còn sức cà phê tán chuyện thì cũng đáng tiền bonus rồi.

Bạn biết không, xưa nay, nhét được một viên thuốc vào miệng tôi không dễ chút nào. Tôi tra cứu rất kỹ trước khi quyết định, có uống hay không, loại nào cần, loại nào không cần, dù đó là thuốc kê toa từ bác sĩ. Thuốc uống đã khó như vậy, huống gì mấy viên bổ sung, vitamin hay khoáng này nọ. Đó là một dạng thực phẩm chức năng, đâu dễ gì thuyết phục tôi.

Thiệt tình, tôi không mặn mà gì lắm với thực phẩm chức năng. Tôi khắt khe với chúng, thì chẳng có lý do gì, chỉ đọc một mớ lý thuyết, mà ca tụng, rồi giới thiệu với các bạn. Ngoại lệ, một vài vitamin và khoáng mà tuổi già thường thiếu, vì kém hấp thu, hoặc ăn uống kém, hoặc hệ quả từ những bệnh khác. Tôi đã trải qua. Những bạn bè người thân lớn tuổi của tôi cũng trải qua.

Có những loại vitamin hay khoáng mà tôi đã trải nghiệm, và biết lợi hại của nó thế nào, nên cũng chia sẻ với các bạn. Nhưng bao giờ tôi cũng nhấn mạnh: chúng hiệu quả với tôi, nhưng chưa chắc đã hiệu quả với bạn. Cơ thể người già, không ai giống ai, mức độ bệnh cũng không giống nhau.

Trong tập sách “Chia sẻ” này, tôi chỉ nói về 3 loại vitamin (D, K2, B12), và khoáng Magnesium. Đây là bốn loại có nhiều bằng chứng khoa học cho thấy người lớn tuổi thường thiếu. Còn những thứ khác, các bạn nên lấy từ nguồn thực phẩm. Tính khả dụng sinh học của chúng trong thực phẩm tốt hơn nhiều so với viên bổ sung. Uống viên bổ sung chỉ là miễn cưỡng, chẳng đặng đừng.

Tôi không phải là bác sĩ. Chuyên môn của tôi là an toàn thực phẩm. An toàn thực phẩm và ngành y đều liên quan đến sức khỏe con người, nhưng công việc khác nhau. Không khó để bạn đọc nhận thấy, trong những bài tôi viết, những gì liên quan đến chẩn đoán, điều trị, thuốc men là tôi “bán cái” hết cho bác sĩ. Tôi không thể giẫm chân vào lĩnh vực mà tôi hoàn toàn mù tịt về kỹ năng lâm sàng (dù không ít bác sĩ rất hào hứng nói về an toàn thực phẩm).

Những gì tôi chia sẻ với các bạn là nói về lối sống và ăn uống. Tôi cũng không bỏ qua các bạn đang ăn chay – tôi tôn trọng con đường an lạc của họ. Tất cả đều dựa trên kiến thức khoa học mà tôi tích lũy được. Điều đó chỉ có tính cách hỗ trợ điều trị, nhưng tôi không thể thay thế công việc của bác sĩ. Tôi biết điểm dừng.

Tôi không theo trường phái ăn uống nào cả. Tôi cũng không tin, thực phẩm có thể chữa lành bệnh. Bệnh cần được bác sĩ điều trị, còn thực phẩm chỉ là hỗ trợ. Các bạn marketing khỏi cần mang ông bác sĩ này, bà tiến sĩ ra để tranh luận với tôi. Những ông bà tiến sĩ này không phải là bằng chứng khoa học. Tôi biết thừa kiểu cách ngụy biện của họ, và không muốn mất thời gian tranh cãi vô ích.

Viết loạt bài chia sẻ này, tôi tuyệt đối dựa trên khoa học, nhưng đôi lúc xen chút kinh nghiệm cá nhân, diễn đạt nhẹ nhàng, đùa cợt nhiều hơn, chế giễu cay hơn. Chế giễu các bạn có khác gì chế giễu chính tôi đâu? Cơ bàng quang rệu rạo, tiền liệt tuyến phồng to, ông nào, bà nào lại chẳng… “lợi tiểu”. Già rồi, còn nhiều chứng bất tiện như thế. Chúng ta đâu còn thời gian để mắc cỡ những chuyện đời thường như thế. Cười cợt nhau đôi chút, để tạm quên đi những “nặng lòng” riêng tư khác mà ai cũng có. Người già hiểu người già là chỗ đó.

Nếu các bạn đọc thấy đâu đó trong tập sách này bóng dáng chính mình, và bật cười, thì tôi coi như lời chia sẻ của mình đã bắt được nhịp.

Tôi muốn bày tỏ lòng cám ơn các bác sĩ đã góp ý và bổ sung theo chuyên môn của mình cho tập sách này. Cũng cám ơn các thân hữu ngoài ngành khoa học: Nguyễn Bích Hiền, Hồng Anh, Tường Vy đã đọc bản thảo, và góp ý về những đoạn khó hiểu để tôi diễn đạt lại.

Tưởng chỉ viết chia sẻ đôi chút kiến thức với các bạn già trên facebook cho khuây khỏa, mà rồi lại thành ra quyển sách. Thật bất ngờ với tôi.

Mong nhận được góp ý của bạn đọc.

Vũ Thế Thành
Sài Gòn, cuối năm 2025

Đăng lại từ Facebook Vũ Thế Thành
Mời bạn đọc tìm hiểu thêm các tác phẩm của tác giả Vũ Thế Thành tại đây.

Mục lục

Đôi lời

Chương I: Tuổi già – Khi cơ thể bắt đầu thở dài

– Tuổi hoàng hôn, tay chân yếu dần
– Tầm soát ung thư – Khi nào nên, khi nào đừng?
– Tiểu đường – Hãy lắng nghe cơ thể
– Thuốc tây, thuốc ta – Chọn thuốc nào?

Chương II: Tuổi xế chiều – Ăn thế nào là cân bằng?

– Già rồi, biết giảm calo thế nào đây?
– Cân bằng là biết bù trừ

Chương III: Bổ sung vitamin hay khoáng – Chuyện chẳng đặng đừng

– Người lớn tuổi có nên bổ sung Magnesium?
– Tuổi già, ánh nắng và vitamin D
– Vitamin B12 – chuyện đâu chỉ là bổ máu
– Vitamin K2 – Bảo vệ thầm lặng xương và mạch máu

Chương IV: Khi giấc ngủ bạc đầu theo năm tháng

– Tuổi già, giấc ngủ cũng già
– Nhắm mắt thôi chưa đủ để ngủ

Chương V: Ăn uống lai rai

– Cà kê chuyện ăn chay
– Khoa học “động lòng” với mỡ heo
– Ăn vặt niềm vui nhỏ của tuổi già

Chương VI: Chua- Cay- Mặn – Ngọt

– Chua có lợi, nhưng đừng quá đà
– Cay – Sướng hay khổ?
– Mặn – trước thiếu nay thừa
– Ngọt lúc nào cũng là cạm bẫy

Chương VII: Một tách phê, một tách trà

– Một tách cà phê
– Một tách trà
– Vị đời trong tách cà phê – tách trà