Chợ làng

Trên tay một người làng – một người thích uống rượu, tôi nhìn thấy một hàng chữ số được xăm rất rõ : 1-3-68. Nhìn bên ngoài mà đoán thì có lẽ những con số đó biểu thị ngày tháng năm sinh của chủ nhân. Có lẽ anh ta sinh ngày 1 tháng 3 năm 1968. Nhưng với tôi, thú vị làm sao khi tất cả những con số đó đều chỉ lịch họp của chợ Hòa Bình hay chợ Cống của làng tôi. Chợ họp vào theo phiên cố định vào các ngày mùng 1, mùng 3, mùng 6 và mùng 8 âm lịch.

Dưới hàng chữ số nói trên anh ta còn xăm hình mặt trời đang ló ra khỏi đám mây tỏa ra những tia sáng hình bán nguyệt. Ghê chưa! Lẽ nào anh ta xăm như thế để bày tỏ tình cảm với chợ Hòa Bình thật? Từ làng tôi nhìn ra quả thật, chợ Hòa Bình nằm ở phía Đông và mỗi sáng mặt trời lên từ phía chợ!

Chợ là bãi đất phẳng nằm trên Đồi Cống. Ban đầu nó chỉ là một bãi đất phẳng đầy sỏi lớn nhỏ. Người đi chợ đứng hoặc ngồi trên bãi đất đó mua bán đủ thứ. Chỉ ở lối vào và bên rìa về phía bờ sông mới có một số quán xá, nhà cửa.

Trong chợ người ta cũng phân ra làm từng khu. Phía lối vào giáp con đường về làng Bến và trên thềm Ủy ban cũ là hàng vải, hàng xén. Dọc hai bên đường đi qua chợ là hàng thịt. Giữa chợ là hàng gạo. Sát rìa chợ về phía làng tôi là nơi bán hành tỏi. Góc chợ phía cổng vào từ phía làng tôi là bán cá. Có một số chỗ như hàng xén, hàng thịt thì cố định còn lại thì ngồi tự do, ai đến trước thích ngồi chỗ nào thì ngồi. Chợ bán đủ thứ từ nông sản tới các hàng hóa vật dụng phục vụ đời sống, sản xuất như quần áo, kim chỉ, cuốc xẻng, liềm hái, thịt, cá, rau, gà, vịt… Tuy nhiên tôi thấy ở chợ này không hề có bán gia súc. Tôi chưa từng thấy ai dắt trâu, bò ra chợ bán bao giờ. Những con vật lớn nhất được bán ở đây có lẽ cũng chỉ dừng lại là chó hoặc lợn con mà thôi.

Đến chợ phần lớn là người dân sống trong xã tôi. Một số ít là người sản xuất một mặt hàng nào đó đem đi chợ bán quanh năm như đậu phụ, bánh rán, bánh tẻ, thịt lợn… Đa số còn lại thì đi chợ để mua hàng và nhà có cái gì thì mang đi bán cái đó. Vậy nên chuyện vác một quả mít hay một con gà đi chợ là rất bình thường. Cảnh thường thấy khi tôi còn nhỏ là các bà, các chị ở làng Hậu xách cái làn trong có một con gà trói chân mang xuống chợ, bán xong mua que kem vừa về vừa mút. Có người thì gánh trên vai hai quả mít.

Những hôm nào chợ họp đông hay gần Tết người ta họp tràn cả ra đường ngoài chợ hoặc mua bán ở mãi tận các ngã ba đường trước chợ. Khi đó sẽ có một hai ông làm nghề soát vé chợ ra đuổi, thu cân, thu hàng hóa. Các ông sợ người ta mua bán ở ngoài đó không vào chợ thì không thu được vé. Vé chợ hồi đó khoảng 200-500 đồng. Những người quen thì ông ta cho vào không thu vé, chờ họ bán được hàng thì ông đến thu sau. Đôi khi cũng xảy ra giằng co, cãi cọ giữa ông soát vé chợ và người đi chợ, nhất là những người làm nghề buôn gà.

Khi còn học tiểu học thi thoảng tôi được mẹ cho ra chợ bán hàng cùng mẹ. Lúc mẹ đi mua hàng gì đó tôi sẽ ngồi trông. Mẹ tôi làm nghề hàng xáo nên bán gạo. Tôi ngồi trên cái đấu úp ngược, trước mặt là thúng gạo. Người nào đến xem gạo cũng thọc tay vào thúng gạo bốc lên, thả xuống xem thử rồi nhặt vài hạt đưa lên miệng cắn. Có người còn hỏi tôi “Gạo bán bao nhiêu” nhưng tôi lắc đầu. Tôi chỉ biết trông gạo thôi chứ không biết bán.

Lúc mẹ mua hàng xong về kiểu gì mẹ cũng mua cho tôi vài cái kẹo bột, quả thị hay cái bánh rán.

Vào những dịp như sắp có cắm trại thiếu nhi hay gần Tết chợ rất vui. Hàng xén mang về rất nhiều vải và giày dép để bán cho người trẻ con, người lớn trong xã. Thanh niên trai gái ra xem vải rất đông, ướm thử vào người cười khúc khích. Hàng xén cũng là nơi bọn trẻ chăn trâu chúng tôi thích vì ở đó họ bán súng nước và các loại lưỡi câu lớn nhỏ.

Gần Tết thì chợ có thêm hàng pháo. Đủ cả pháo nổ lẫn pháo thăng thiên. Thời đó, chúng tôi chưa biết đến pháo hoa. Pháo thăng thiên là loại pháo tự chế. Quả pháo được cắm trên một cái que. Khi đốt pháo vọt lên trời cùng với tiếng rú như chim ét lợn kêu. Lên cao hết cỡ quả pháo nổ tan trong không trung. Bọn trẻ con thích loại pháo này lắm chỉ mong người bán pháo thi thoảng đốt thử một quả xem cho sướng.

Nguyễn Quốc Vương

Theo Facebook Tác giả, dịch giả Nguyễn Quốc Vương

Xem thêm cùng tác giả, dịch giả: