Đạo trị quốc: Sức mạnh cảm hóa của sự chân thành

Quân vương ở trên cao, lời giáo hóa làm sao tới được dân chúng? “Ta chỉ thuận theo tự nhiên, vô vi mà trị vì thiên hạ”, “Không có sự ủng hộ của dân chúng, thiên hạ sao có thể được trị vì một cách thái bình?” Trong “Kinh Thi” viết: “Tay cầm dây cương điều khiển cũng giống như dệt lụa vậy”. Trong “Kinh Dịch” viết: “Có mang tình cảm cao thượng, hành vi mới có thể đi lên chính đạo”. Cho nên, có thể chú ý tu dưỡng bản thân thì mới có thể làm gương, giáo hóa được dân chúng, được dân chúng quy thuận, từ đó mà đạt được kết quả tốt đẹp. Vậy nghĩa là dùng lòng chân thành mà giáo hóa dân chúng.

Trong phần “Mâu xưng” của cuốn “Hoài Nam Tử”, tác giả Lưu An thời Tây Hán viết đại ý là: Những gì không thể diễn đạt được bằng lời nói thì có thể diễn đạt bằng biểu hiện và hành động. Những gì không thể diễn đạt được bằng biểu hiện và hành động thì có thể dùng tinh thần chân thành để cảm hóa người khác. Khi trong thế giới nội tâm sản sinh ra tình cảm chân thành thì ý thức sẽ trở nên sáng suốt và sau đó nhất định sẽ được bộc lộ ra bên ngoài. Cần nên sử dụng loại tinh thần chân thành này để ảnh hưởng và cảm hóa người khác thay vì sử dụng lời thuyết giảng trống rỗng để khuyên bảo dạy dỗ người khác.

Tấm lòng chân thành, thật tâm thật ý có thể dùng để cảm hóa người khác một cách kỳ diệu. Con mắt sáng ngời và trong trẻo có thể nhìn thấy mọi vật. Cho nên, vua Thuấn dù không rời khỏi chỗ ngồi mà thiên hạ vẫn trật tự an định. Vua Kiệt thi hành nhiều chính sách tàn bạo để thuần phục dân chúng mà thiên hạ đại loạn. Tất cả đều là ảnh hưởng từ tấm lòng của bậc quân chủ, hơn nữa tác dụng của nó còn vượt xa hiệu quả của lời nói.

Dân chúng đồng tình với lời nói của người trị vì là vì bậc minh quân có thể nói một cách thành thật bản tâm. Dân chúng phục tùng, hơn nữa còn được giáo hóa là bởi vì mệnh lệnh của quân vương xuất phát từ sự chân thành. Thánh nhân ở vị trí cao, dân chúng phục tùng và bị cảm hóa, cũng là bởi vì thánh nhân chân thành thật ý. Trái lại, nếu một vị vua ở địa vị cao ban hành chính lệnh mà dân chúng không hưởng ứng thì đó là vì bản tâm của quân vương không đồng nhất với chính lệnh. Nên trong “Kinh Dịch” viết rằng: “Thân xử cao vị đích quân chủ vi tự kỷ đích kiêu ngạo hoành man đái lai đích ác quả nhi hậu hối”, quân chủ ở địa vị cao mà có lòng kiêu căng và ngạo mạn thì sẽ mang đến hậu quả và sẽ phải hối hận.

Trẻ sơ sinh ba tháng tuổi hoàn toàn không biết quan hệ lợi hại, được mất nhưng lại có thể cảm nhận được tình yêu thương của người mẹ. Điều này là do sự tương thông của tình cảm chân thành giữa mẹ và con. Khi đại bàng bay vòng tròn trên biển, cá và rùa hoảng sợ nhanh chóng lặn xuống. Đó là do cá và rùa có thể cảm nhận được đại bàng có ý định làm hại chúng, nên chúng trốn tránh. Thời xưa, con trai có thể chết vì cha, đại thần quan lại có thể hy sinh vì quốc vương. Những sự tình loại này đều xảy ra không ít trong mọi triều đại. Tất nhiên, họ không phải chết vì danh lợi, mà là vì nghĩa. Chính điều đó đã khiến họ không sợ hãi trước cái chết hay trốn tránh cái chết.

Có thể đích thân thực hành lời nói của một quân tử, được gọi là tín. Có thể phù hợp với chí hướng của một quân tử, được gọi là trung. Sau khi “tín” và “trung” hình thành trong nội tâm rồi thì sẽ sản sinh tác dụng cảm hóa đến thế giới bên ngoài vậy.

Theo Vision Times tiếng Trung
Tác giả: Thiên Phàm
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• Đạo trị quốc của cổ nhân: “Cửu Đức” trị quốc thời cổ đại

Mời xem video: