Khi lựa chọn trở nên khó khăn…

Cuộc sống là tập hợp của những lựa chọn. Có những lựa chọn chúng ta cảm thấy hối hận, có những lựa chọn chúng ta cảm thấy tự hào và có những lúc không biết phải lựa chọn thế nào?! – Tại sao lựa chọn lại trở nên khó khăn…? Và thực chất những gì con người có thể lựa chọn…?

Trong tác phẩm ‘7 thói quen của người thành đạt’, tác giả Stephen R. Covey đã chỉ ra, sức mạnh lớn nhất của con người chính là ‘quyền lựa chọn’. Người thành đạt thường ý thức được rằng, trước mọi tác động từ môi trường xung quanh, dù là tốt hay xấu, họ có quyền lựa chọn ‘phản ứng’ của mình. Chắc hẳn chúng ta đã từng nghe đến câu nói của Charles R. Swindoll: “Cuộc sống được định nghĩa là 10% những gì xảy ra với chúng ta và 90% của cách chúng ta phản ứng với nó”. Quan điểm này quá tuyệt đối, và cái gì quá tuyệt đối thì không còn tính thực tiễn nữa. Đúng là dù ở hoàn cảnh nào, con người đều có quyền lựa chọn phản ứng hay hành động của mình, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta có thể chọn được kết quả (outcome) của những phản ứng hay hành động của mình. Vậy rốt cuộc là con người cần và có thể lựa chọn những gì cho cuộc sống và tương lai của mình..?!

Có câu nói: “Ta không được chọn nơi mình sinh ra. Nhưng ta được chọn cách mình sẽ sống”. Câu nói này ngắn gọn nhưng chứa đựng một đạo lý lớn về cuộc sống. Thực tế là có những yếu tố đã được định sẵn trước khi chúng ta sinh ra, tuy nhiên mỗi chúng ta có quyền lựa chọn cách mình sống và đối đãi như thế nào với những gì xảy ra trong cuộc sống của mình. Vậy những yếu tố gì tạo nên ‘Cách sống’ của một người..?!

Trước hết cách sống của một cá nhân bắt nguồn từ những Niềm tin của cá nhân đó. Những gì một người lựa chọn làm hay không làm trong cuộc sống hằng ngày chủ yếu phụ thuộc vào niềm tin của người đó. Ví dụ, một người tin vào luật ‘Nhân-Quả’ thì khi đứng trước một sự việc liên quan đến lợi ích cá nhân, anh ta sẽ suy nghĩ đến kết quả mà mình muốn trước khi lựa chọn hành động. Vì muốn kết quả tốt nên anh ta sẽ chọn làm việc thiện, lấy thiện đãi người. Trong ‘7 thói quen của người thành đạt’ tác giả Stephen R. Covey gọi đó là thói quen “Bắt đầu bằng sự kết thúc trong tâm trí”. Một người có niềm tin vào Thần Phật, thì dù không ai biết việc họ làm, họ cũng không dám gian dối, không dám cố ý lừa gạt người khác, càng không dám hại người, vì nếu làm vậy thì họ sẽ bị báo ứng.

Một người tin vào quy luật ‘Bất thất giả bất đắc'(Không mất thì không được) luôn hiểu rằng mọi thành tựu trong cuộc sống đều cần có sự trả giá tương ứng. Họ hiểu rằng muốn đạt được nhiều hơn thì cần phải nỗ lực hơn, chăm chỉ và cố gắng hơn, thay vì đi cầu đi xin hoặc trông chờ vào sự may rủi. Tất cả những hành động của một người được lựa chọn bởi niềm tin của người đó.

Nếu niềm tin là yếu tố ẩn ở bên trong thì Thái độ là biểu hiện bên ngoài trong cách sống của một người. Nhà triết gia vĩ đại thuộc trường phái khắc kỷ Epictetus từng nói: “Không phải điều gì xảy ra với chúng ta, mà là cách chúng ta phản ứng lại với điều đó mới là quan trọng”. Đó chính là nói về thái độ. Mỗi ngày từ khi mở mắt thức dậy cho tới lúc nhắm mắt bước vào giấc ngủ, biết bao sự việc có thể xảy ra và trong đó có nhiều việc là ngoài mong muốn của ta. Không ai trong chúng ta có thể kiểm soát được lời nói hay hành vi của những người xung quanh với mình, không ai biết trước được sẽ có điều gì bất thường xảy ra với mình mỗi ngày. Nếu đó là người không kiểm soát được thái độ hay phản ứng của mình thì mọi việc có thể đã tệ lại trở nên tệ hơn. Ngược lại, nếu chúng ta biết giữ được tâm thái của mình, luôn bình tĩnh, an hoà và lựa chọn thái độ tích cực để đối đãi với sự việc, thì hoàn toàn có thể hoá giải nó, thậm chí có thể chuyển xấu thành tốt. Người xưa từng dạy “Nhẫn một chút sóng yên biển lặng. Lùi một bước biển rộng trời cao”.

Câu nói ‘thay đổi thái độ thay đổi cuộc đời’ là có lý. Bởi lẽ những gì xảy ra xung quanh chúng ta chính là sự phản ánh thái độ của chúng ta, và thái độ là sự lựa chọn!

Dù muốn hay không, lựa chọn là một phần tất yếu của cuộc sống và thực chất đó là chọn cách sống. Mỗi khi gặp khó khăn trong lựa chọn, bạn có thể không thay đổi được hoàn cảnh hay điều kiện bên ngoài, nhưng bạn có thể hướng nội và xem lại những niềm tin và thái độ của mình. Trên nền tảng của niềm tin và thái độ đúng, hợp đạo lý sẽ dẫn bạn đến những lựa chọn đúng đắn nhất cho mình…

Cuối cùng, người hạnh phúc chính là người chọn cách sống thuận theo tự nhiên, hay “Tuỳ kỳ tự nhiên”. Đây không phải là sự lựa chọn của cách sống an phận thủ thường như một số người có thể nghĩ. Đây là cách sống biết mình biết người, biết tôn trọng đạo lý và quy luật của tự nhiên. Bởi nhẽ, mỗi chúng ta có quyền lựa chọn hành động của mình nhưng không ai trong chúng ta có thể lựa chọn được kết quả. Chúng ta cảm thấy khó khăn trong lựa chọn, thậm chí bế tắc và đau khổ, là bởi vì chúng ta luôn mong cầu kết quả theo ý muốn của mình (tâm hữu cầu). Khi chúng ta thực sự buông bỏ được ‘tâm hữu cầu’, thì tâm trí trở nên thanh thản, suy nghĩ sẽ sáng suốt và nhờ vậy những lựa chọn trong cuộc sống sẽ diễn ra tự nhiên và nhẹ nhàng như dòng nước trên mọi con sông đều tìm về với biển vậy thôi…!!

Lê Thanh Hải
Doanh nhân, Singapore

Xem thêm: